Αποκρυπτογραφώντας τα Φλοράδικα

Ένα χρόνο μετά το θάνατο του Ηλία Πετρόπουλου, αρχίζει η επιμέλεια του τελευταίου μεγάλου του λεξικού.

Στα 40 περίπου χρόνια της συγγραφικής του δραστηριότητας, ο Ηλίας Πετρόπουλος, που πέθανε στις στις 3 Σεπτεμβρίου 2003 στο Παρίσι, δημοσίευσε 80 βιβλία και πάνω από 1.000 άρθρα. Με βασικό άξονα ό,τι ο ίδιος αποκάλεσε λαογραφία του άστεως, το έργο του καταγράφει, σε πολλές περιπτώσεις για πρώτη φορά στην ελληνική βιβλιογραφία, δομές και θεσμούς, ήθη και εθιμα, κείμενα και αντικείμενα της καθημερινής λαϊκής κουλτούρας στην Ελλάδα.

Επιπλέον περιλαμβάνει δοκίμια (π.χ. Ελύτης Μόραλης Τσαρούχης), ποίηση (π.χ. δώδεκα Τραγουδάκια από την Παλατινή Ανθολογία), μεταφράσεις και μεταγραφές (Τα ακόλαστα σονέτα του Αρετίνου, Ιωάννου Αποκάλυψις) λεξικά (Καλιαρντά) και λευκώματα (Της φυλακής).

Στα παραπάνω ας προστεθεί το ανέκδοτο έργο του που είναι κυρίως λεξικογραφικό. Το Υπο-Λεξικό, το Λεξικό του πολιτικού λόγου, το Ονοματολεξικό και τα Φλοράδικα περιμένουν την μεταθανάτια επιμέλεια και δημοσίευσή τους.

Πριν από λίγες καιρό ξεκίνησε στο Παρίσι η απογραφή και επιμέλεια των Φλοράδικων σε συνεργασία της Μαίρης Κουκουλέ και του υπογράφοντος.
Ήδη προαναγγελθέντα από το 1992 ως λεξικό της νεανικής αργκό, τα Φλοράδικα απασχόλησαν τον Πετρόπουλο από τα τέλη της δεκαετίας του 1980 έως το 2002.

Σύμφωνα με την πρόσφατη απογραφή του αρχείου, το λεξικό περιλαμβάνει 6.300 λήμματα, από το σκωπτικό αγαθοπουρό έως το στρατιωτικό ώρα των τρελών.
Πέντε γράμματα κ, μ, π, σ, τ διαθέτουν πάνω από 600 λήμματα το καθένα, ενώ οι ουραγοί είναι τα ε, ζ, ι, υ, ω με λιγότερα από 40 λήμματα.

Ο Πετρόπουλος δεν πρόλαβε να δακτυλογραφήσει παρά τα τρία πρώτα γράμματα του αλφαβήτου. Τα Φλοράδικα επεκτείνουν την λεξικογραφική δουλειά του Πετρόπουλου. Ακολουθώντας το μοτίβο που ήδη το 1973 καθιέρωσαν τα Καλιαρντά, δίνουν έμφαση στις μη πρότυπες ποικιλίες της ελληνικής γλώσσας ως έκφραση του τρόπου ζωής μιας ορισμένης κοινωνικής ομάδας, αλλά και ως πεδίο γλωσσοπλασίας και γλωσσικής καινοτομίας.

Σε αντίθεση με τα καλιαρντά των ομοφυλόφιλων και την κλασική αργκό του υποκόσμου, οι κοινωνικοί φορείς του λεξιλογίου που καταγράφουν τα Φλόράδικα είναι πολλοί και ετερόκλητοι: «οι φλόροι και οι φαντάροι, οι μηχανόβιοι και τα πρεζόνια, οι γκομενάκηδες και οι μπαρόβιοι (αρκεί να 'ναι νεαροί)», όπως το διατυπώνει ο συγγραφέας το 1993 σε προσχέδιο για την προμετωπίδα του λεξικού. Αυτή η πολυκεντρική κοινωνική έδραση οδηγεί τον Πετρόπουλο να αναθεωρήσει το σχήμα γλωσσικής στωμάτωσης που χρησιμοποιεί σε παλιότερες εργασίες του.

Στα χειρόγραφα του αρχείου, αντιπαραθέτει το κλασικό μοντέλο που τοποθετεί την παραδοσιακή αργκό στο υπόγειο της γλωσσικής αρχιτεκτονικής, με τη σημερινή νέα αργκό που στερείται σαφούς τοποθέτησης: «λειτουργεί όχι κάθετα αλλά άνω-κάτω, σ' όλο τοκοινωνικό εύρος και προπάντων σποραδικά». Μια βασική διαφορά των φλοράδικων από την κλασική αργκό του υποκόσμου και τα καλιαρντά είναι η κοινωνική τους λειτουργία.

Ενώ η κύρια λειτουργία των τελευταίων είναι κρυπτική η γλωσσοπλασία αποσκοπεί στην απόκρυψη του νοήματος από τους μη ανήκοντες η βασική λειτουργία των φλοράδικων είναι επειδικτική: τα χρησιμοποιούν «όχι για να αποκρυψουν, αλλά, κυρίως, για να κάνουν φιγούρα». Αυτό ισχύει όχι μόνο για νεολογισμούς των τελευταίων χρόνων (π.χ. τα πήρα στο κρανίο), αλλά και για εκφράσεις και δομικούς μηχανισμούς της κλασικής αργκό όπως τα «ανάποδα», η αναστροφή των συλλαβών (π.χ. αμάξι > ξιαμά), που διαδόθηκαν από τα κυκλώματα του υποκόσμου και της φυλακής στη νεολαία.

Σχήματα για την κοινωνική στρωμάτωση της γλώσσας από το αρχείο του Ηλία Πετρόπουλου.

Μολονότι οι χρήστες των φλοράδικων ελάχιστη κοινωνική σχέση έχουν με τους ομιλητές της κλασικής αργκό, οι εκφράσεις τους «πατάνε σταθερά πάνω στην παράδοση της λαϊκής γλώσσας, της εκφραστικής του δρόμου, της αργκοτικής ανέλιξης».

Τα φλοράδικα ανακυκλώνουν λεξιλογικά και μορφολογικά στοιχεία της αργκό και τα συνδυάζουν με αγγλικές λέξεις, διαμορφώνοντας ένα γλωσσικό κράμα που είναι ταυτόχρονα διεθνές και χαρακτηριστικά ελληνικό, χωρίς παρόλα αυτά να αποτελεί ελληνική ιδιαιτερότητα, καθώς παρόμοιες μείξεις καταγράφονται στα νεανικά ιδιώματα πολλών ευρωπαϊκών γλωσσών πράγμα που ο Πετρόπουλος γνωρίζει καλά, καθώς παρακολουθεί τη βιβλιογραφία για τις γλωσσικές εξελίξεις στη Γαλλία, την Ιταλία και αλλού.

Ζώντας μακριά από την Ελλάδα, ο Πετρόπουλος αντλέι το υλικό του από πολυάριθμες πηγές. Ακολουθώντας μια μακραίωνη λεξικογραφική παράδοση, κύρια πηγή του είναι όχι τόσο η άμεση προφορική γλώσσα αλλά η δευτερεύουσα αναπαράστασή της, που αποτελεί εξάλλου δείκτη για τη διάδοση μιας ορισμένης έκφρασης. Η αποδελτίωση ξεκινά από τη σύγχρονη ελληνική λογοτεχνία και στρέφεται με την πάροδο του χρόνου στην έντυπη δημοσιογραφία. Τα νεανικά περιοδικά δεν λείπουν από τη συλλογή, όπως και καθημερινές εφημερίδες, εναλλακτικά έντυπα και περιοδικά της επαρχίας. Ο Πετρόπουλος τονίζει το ρόλο της «δημοσιογραφικής γλωσσοπλασίας» στη γλωσσική αλλαγή, διαισθάνεται όμως ότι η ποιοτική δημοσιογραφία δεν είναι απαραίτητα η πλουσιότερη πηγή του λεξιθήρα: «Καλύτερα μαθαίνω την ρέουσα γλώσσα από το Αθηνόραμα παρά από την Καθημερινή».
Το χαρμάνι των πηγών συμπληρώνεται από προφορικές μαρτυρίες, παραδείγματα από τη συλλογή της Μαίρης Κουκουλέ και επιστολές φίλων και θαυμαστών του, που τακτικά τον ενημερώνουν για τις εκφράσεις του συρμού στην Ελλάδα. Η πληθώρα των πηγών αναπόφευκτα διευρύνει το πεδίο αναφοράς του λεξικού. Από την καταγραφή της σημερινής νεανικής αργκό, ο Πετρόπουλο σταδιακά διολισθαίνει στην απόπειρα «να δείξω σαν τι μοιάζει η σημερινή γλώσσα μας».

Έτσι μάλλον εξηγείται και η καταγραφή νεολογισμών που δεν είναι αργκοτικοί, όπως βιντεάδικο, δημοσιοσχεσίτης και χάκερ. Το εγχείρημα μοιάζει ίσως ουτοπικό, χωρίς σύγχρονη τεχνολογία και την υποστήριξη μιας ερευνητικής ομάδας, εξηγείται όμως από τον ενδόμυχο πόθο του συγγραφέα να μείνει σε επαφή με «το Σήμερα» και «το Τώρα» της ελληνικής γλώσσας.

Το αρχείο των Φλοράδικων προσφέρει πληροφορίες για τη λεξικογραφική μεθοδολογία του Πετρόπουλου: αρχειοθετεί τις επιλεγμένες πηγές, «παίρνει λέξεις» υπογραμμίζοντάς τις με κόκκινο μαρκαδόρο και τις αντιγράφει μαζί με ερμηνευτικά σχόλια και παραδείγματα χρήσης σε δελτία, που ταξινομούνται αλφαβητικά περιμένοντας τη δακτυλογράφηση όλα αυτά για πάνω από 6.000 λήμματα και χωρίς υπολογιστή.

Η σύγκριση των δακτυλογραφημένων λημμάτων με τα αντίστοιχα χειρόγραφα δελτία αποκαλύπτει ότι ο Πετρόπουλος συνέτασσε το λήμμα την ώρα της δακτυλογράφησης. Το λήμμα περιέχει εκτενή σχόλια, που απουσιάζουν από τα δελτία, για την κοινωνική ιστορία και διάδοση της επίμαχης έκφρασης. Κατά συνέπεια, η μεταθανάτια δημοσίευση δεν θα μας δώσει μια ανασυγκρότηση των Φλόράδικων όπως θα τα ολοκλήρωνε ο εμπνευστής τους, αλλά μάλλον ένα προσχέδιο του λεξικού. Αυτό δεν μειώνει την προσφορά των Φλόράδικων στην ελληνική λεξικογραφία, καθώς ικανός αριθμός λημμάτων δεν καταγράφεται σε πρόσφατα γενικά λεξικά της κοινής νέας ελληνικής. Σημαίνει όμως ότι τα Φλοράδικα, που ο Πετρόπουλος προόριζε για τον εκδοτικό οίκο Νεφέλη, θα παραμείνουν ατελείωτα, με τη διττή έννοια της λέξης: έργο ημιτελές, αλλά και εξαιρετικά ογκώδες.

Ο Γιάννης Ανδρουτσόπουλος είναι γλωσσολόγος, επίκουρος καθηγητής για τα μέσα επικοινωνίας στο Πανεπιστήμιο του Ανόβερου.

δημοσιεύτηκε στην Καθημερινή με τίτλο
«Τα ατελείωτα Φλοράδικα»
Οκτώβριος 2004


Η Καλιαρντη αν και ειναι κατι σαν τεχνητη γλωσσα, δεν εποιηθη σε μια στιγμη. Προκειται σχεδον για μια διαλεκτο που μετατρεπει την ταξη των κιναιδων σε ερμητικη καστα. Και προκειται για εναν απολυτως αμυντικο κλοιο εκφρασεως με δικο του λεξιλογιο, ιδιαζουσαν ορθοφωνια και προφορα και επιπλεον (σαν τριπλοτετραδιπλη ασφαλιση, ταχυτατη ομιλια). Σημερα η Καλιαρντη δεν εχει μια ενιαια οψη, αλλα εμφανιζεται σαν ενα συνολο σε δυο επιπεδα: την απλη Καλιαρντη και την λιαρντω η ντουρα λιαρντα.

Η πρωτη ομολειται λιγο πολυ απο ολους τους κιναιδους. Η δευτερη ειναι η κοινη καθαρευουσα και την χειριζονται οι πολυ μπασμενοι, οι ελαχιστοι. Η Καλιαρντη ειναι μια συνθηματικη διαλεκτος, διεποτισμενη απο τους ειδικους κανονες ολων των συνθηματικων διαλεκτων. Φυσικα η Καλιαρντη ακολουθει την γραμματικη και το συντακτικο της κοινης νεοελληνικης. Αυτο διολου δεν εμποδιζει την Καλιαρντη απο τα ειναι μια αδιακοπως εξυπνη και ιδιαιτερα πλαστικη γλωσσα.


Τα Καλιαρντα ειναι μια προφορικη γλωσσα με χιλιαδες λεξεις. Δεν διαθετουμε μνημεια γραπτου λογου στην Καλιαρντη. Υπαρχουν κιναιδοι που μιλουν θαυμασια τα Καλιαρντα. Η μαζα ομως των κιναιδων χρησιμοποιει μονο τρεις τεσσερις εκατονταδες λεξεις

Συνηθως οι λεξεις της Καλιαρντης ειναι μεταμφιεσμενες λεξεις κυριως της νεοελληνικης γλωσσας (π.χ. "ντουμα" απο το ντουμανι) η ειναι καμωμενες με τετοιο τροπο ωστε η συνειρμικη αναγωγη τους να οδηγει κατεθειαν στην κρυμμενη εννοια (π.χ. "ταψι"). Επισης συνηθως οι λεξεις της Καλιαρντης ειναι σπονδυλωτες. Υπαρχουν λεκτικοι σπονδυλοι-κλειδια, που δινουν με καθε καινουρια διαταξη τους, και μιαν αλλη αρθρωτη λεξη με καθε φορα νεο εννοιλογικο φορτιο.
Γενικως μπορει να πει κανεις οτι τα Καλιαρντα ανεπτυχθησαν μαζι με τις μεγαλες πολεις της νεας Ελλαδας. Ωστοσο, οχι λιγες λεξεις της Καλιαρντης μας δινουν την ηλικια τους με ικανοποιητικη χρονολογικη προσεγγιση."


Μπενάβετε Καλιαρντά;


Αν ακούγατε τη φράση «αβέλω τη σερμέλα του σεβντοκατέ»*, που θα πήγαινε το μυαλό σας; Ελάτε να δούμε από κοντά τα καλιαρντά, την ιδιότυπη διάλεκτο των gay στην Ελλάδα.

(θέλω το πέος του λαϊκού τραγουδιστή)

«Φίλε, μήπως ξέρεις τις λέξεις "κουλό" και "τζαζ";» ρώτησα πρόσφατα έναν ταξιτζή την ώρα που κατέβαινα (δια παν ενδεχόμενον) από το ταξί.
Το γκαραζότεκνο, με τεστοστερόνη που ξεχείλιζε από τους αεραγωγούς του αυτοκινήτου, απάντησε ξερά: «Μμμ, κάτι κακό. Κοίτα, φιλαράκι, εγώ δεν γουστάρω καθόλου αυτούς που λένε αυτές τις λέξεις, τους αποφεύγω, μου τη δίνουν».
Συνειρμικά ήρθε στο μυαλό μου ο Κούγιας.

Τα media, το θέατρο, οι άνθρωποι γύρω μας μιλούν και καλιαρντά. Ακόμα κι όταν αγνοούν την περιπέτεια και την ακριβή σημασία των λέξεων που χρησιμοποιούν.
Στους «Στάβλους της Εριέτας Ζαΐμη» στη «Θεά τον έκανες τον μουσακά» του Νίκου Μουρατίδη τις στήλες των περιοδικών lifestyle και των κουτσομπολίστικων tabloid, ακόμα και στις εκφράσεις των μεσημεριανών πανελιστών.
Τα καλιαρντά έχουν τρυπώσει από όλες τις ραφές στο κοστούμι της καθομιλουμένης γλώσσας.

Ποια είναι όμως η ιστορία αυτής της «διαλέκτου που μετέτρεψε την τάξη των κίναιδων σε ερμητική κάστα»; Ο Ηλίας Πετρόπουλος ήταν ο πρώτος που ασχολήθηκε με τα καλιαρντά. Πρωτάκουσε τις «λουμπινίστικες» λέξεις, όταν ήταν ακόμα γυμνασιόπαιδο, στις αρχές του προηγούμενου αιώνα.
Τις ξανάκουσε, από εργάτες, όταν δούλευε μαζί τους στη Θεσσαλονίκη, τη δεκαετία του '40. Και τις εμπέδωσε στο μεγάλο πάρκο της πόλης, όπου είχε διοριστεί φύλακας (1946-49) και σύχναζαν «σαλταδόροι, πουτάνες, νταβατζήδες, κλεφτρόνια, χασίκλες και παπατζήδες».
Στο ομώνυμο βιβλίο του, ο λαογράφος αναφέρει ότι τα καλιαρντά ήταν στην πραγματικότητα ένα αμυντικό τείχος.
Οι ομοφυλόφιλοι των κατώτερων κοινωνικο-οικονομικών στρωμάτων στα χρόνια του μεσοπολέμου αντιμετώπιζαν πιέσεις από ένα εχθρικό κοινωνικό περιβάλλον. Έτσι, έπρεπε να βρουν έναν κώδικα που θα τους επέτρεπε να μιλούν μεταξύ τους χωρίς να καταλαβαίνουν οι άλλοι.
Αυτή λοιπόν η γλώσσα του δρόμου τούς θωράκιζε ενάντια σε κάθε επιβουλή του περιβάλλοντος, πολλώ δε μάλλον του εκάστοτε καθεστώτος. Στη δικτατορία π.χ., τον χουντικό τον αποκαλούσαν 'μπισκοτότεκνο' (μπισκότα Παπαδοπούλου Γεώργιος Παπαδόπουλος + τεκνό).


Ο Αλέκος Σακελάριος, σε χρονογράφημά του (εφημ. «Ελεύθερος Κόσμος», 1972), αποσιωπώντας το βιβλίο του Πετρόπουλου, υποστηρίζει ότι τα καλιαρντά τα δανείστηκαν οι ομοφυλόφιλοι από τους τσιγγάνους. Κατά το συγγραφέα, πρόκειται για παραφθορά μιας ινδικής διαλέκτου που έφεραν μαζί τους οι τσιγγάνοι από τη μακρινή πατρίδα τους.

Τα καλιαρντά πέρασαν στον υπόκοσμο, αναπτύχθηκαν παράλληλα με τις μεγάλες ελληνικές πόλεις και απέκτησαν ελληνικές καταλήξεις, με επιρροές και από την τουρκική, αγγλική, ιταλική και γαλλική γλώσσα. Ο Πετρόπουλος είχε ήδη εντοπίσει κάποιες λέξεις (bal, boro, mutzi) που ενδεχομένως σχετίζονται με τα καλιαρντά.
Επίσης αναφέρει τους στίχους ενός ποιήματος του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη (ζινόντας τ' απονίδονο λαβίνι/ κι απονιβόντας ερομιδαλιό/ σινέρωσα το δέρο του χαβίνι κον' άλικο δομένικο λαρό) για τους οποίους εικάζει ότι μπορεί να είναι είτε ντούρα καλιαρντά, είτε κορακίστικα, είτε, τέλος, μια προσωπική γλωσσοπλασία.
Στο βιβλίο του υποστηρίζει ότι ακόμη και ο Μανόλης Τριανταφυλλίδης, που συνέταξε τη Νεοελληνική Γραμματική, γνώριζε την ύπαρξη των καλιαρντών πλην όμως ούτε αυτός ούτε οι διάδοχοί του ασχολήθηκαν μ' αυτά.


Διακρίνονται σε δυο επίπεδα: στα απλά καλιαρντά (που τα μιλάνε λίγο-πολύ όλοι οι ομοφυλόφιλοι) και στα ντούρα καλιαρντά (μεταγενέστερη εκδοχή των καλιαρντών) με στοιχεία οιονεί καθαρεύουσας. Ο Πετρόπουλος υποστηρίζει ότι οι ηθοποιοί πρωτοστάτησαν στο να γίνουν τα καλιαρντά ιδίωμα του συρμού.
Ωστόσο, «θεωρούνταν μπανάλ να μιλάει κανείς καλιαρντά» θυμάται η ηθοποιός Σπεράντζα Βρανά. «Τα άκουγα από τους ομοφυλόφιλους που σύχναζαν στα στέκια τους λέγανε λέξεις, π.χ. τα παγκρά, αλλά δεν ήταν ακόμα διαδεδομένες».
Δεκαετία του '70. Θέατρο «Ριάλτο», Χρήστος Βαλαβανίδης Κωνσταντίνος Τζούμας στη σκηνή, υποδύονται δυο κόρες (επιθεώρηση «Στο κεφάλι μου μια γάτα»):
Εμάντες η Παγόνα,
Παγόνα η μπαροτάτη,
βασίλισσα γοργόνα,
χούντα δεσποινοτάτη.

Τα καλιαρντά κατάφεραν να ανεβούν στη σκηνή, δεν πέρασαν όμως και στη δισκογραφία. Το χαριτωμένο τραγουδάκι κόπηκε από το ψαλίδι του λογοκριτή.
Λίγα χρόνια αργότερα, η διάλεκτος θα περάσει και στην αυτοβιογραφία της γνωστής τραβεστί Μπέτυ, με νέες λέξεις (τζόβενο, σεμνοκαυλωμένη, φτωχοαγαπητικός, λωλέτζω), «ένα γλωσσικό κράμα κοινής λαϊκής γλώσσας, αργκό, κουλτουριάρικων και καλιαρντών», κατά τον Πετρόπουλο.

«Ξεκίνησαν σαν παρεΐστικο γλωσσικό ιδίωμα. Αυτό ίσχυε μέχρι τη δεκαετία του '70, λόγω του κλίματος της εποχής εκείνης» υποστηρίζει ο θεατρικός συγγραφέας, ¶γγελος Πυριόχος.
«Σήμερα έχουν μπει στο λεξιλόγιό μας.
Το 95% των Ελλήνων γνωρίζει τις λέξεις τζους, ντικ, μουσαντά. Παραθέριζα πέρυσι στα Κουφονήσια και άκουσα στην παραλία δυο κυρίες να λένε μεταξύ τους: «ντικ (κοίτα) το κύμα!» Πρόσφατα, στο σουπερμάρκετ άκουσα μία 50άρα να αναφωνεί «μα, τι κουλό είναι αυτό που βλέπω».

Υπάρχουν καμιά δεκαριά λέξεις που πάνε κι έρχονται στο λεξιλόγιο όλων. Από την άλλη, το 80% των σίριαλ χρησιμοποιούν καλιαρντά. Κι εγώ χρησιμοποιούσα τη λέξη «τζους».
Στο θέατρο σπάνια οι συγγραφείς χρησιμοποιούν καλιαρντά κι αυτό μόνο στην επιθεώρηση.
Αρκετοί ηθοποιοί ωστόσο, αυτοσχεδιάζοντας, μπορεί να πετάξουν κάποια λέξη. Ως συγγραφέα με προβληματίζει η χρήση τους. Για παράδειγμα, πέρυσι, στην επιθεώρηση «Τα θέλει ο Καλατράβας μας» σκεφτόμασταν αν έπρεπε να βάλουμε τη λέξη «μουνί». Η Βάσια Τριφύλλη μας έβγαλε από τη δύσκολη θέση, αντικαθιστώντας τη με το «μουτζό»!".


Ο ηθοποιός και σεναριογράφος Πάνος Χατζηκουτσέλης θεωρεί ότι «τα καλιαρντά δεν είναι πια συνθηματική, κρυφή γλώσσα, ειδικά από τη στιγμή που ο χαρακτήρας του gay, χάρη στους «Απαράδεκτους», μπήκε στα σπίτια όλων όχι ως γραφικός αλλά ως έξυπνο παιδί της διπλανής πόρτας.
Στα σίριαλ η χρήση τους γίνεται στα τυφλά, οι περισσότεροι σεναριογράφοι χρησιμοποιούν τις λέξεις επειδή είναι του συρμού. Όσον αφορά την επιθεώρηση, η γλώσσα της ήταν ανέκαθεν ελεύθερη και γι' αυτό είχε κατηγορηθεί ως ελευθεριάζουσα.
Είχαμε π.χ. στη δεκαετία του '30 νούμερα με μάγκες, που χρησιμοποιούσαν και μερικά καλιαρντά. ¶λλωστε, οι ομοφυλόφιλοι ήταν ένα από τα πρόσωπα που σατίριζε η επιθεώρηση».

"Παρωχημένα" χαρακτηρίζει τα καλιαρντά ο συγγραφέας-μεταφραστής Λουκάς Θεοδωρακόπουλος. "Όταν πρωτοήρθα στην Αθήνα και τα άκουσα, ένιωσα αποστροφή. Θεωρούσα κατάντια να τα μιλάει κανείς.
Σήμερα μόνο μερικές λέξεις διασώζονται και λίγες περισσότερες μιλιούνται μεταξύ των τραβεστί. Οι ανάγκες που τα γέννησαν δεν υπάρχουν πια.
Όσο περισσότερο απενοχοποιούνται οι gay, τόσο δεν υπάρχει λόγος να είναι τα καλιαρντά μια συνθηματική γλώσσα».

Κλείνω το τηλέφωνο και βγαίνω στο δρόμο. Είναι όντως παρωχημένα τα καλιαρντά; Στη στάση του λεωφορείου: μια κοπέλα, γύρω στα 30, εκπαιδευτικός. «Ναι, τις χρησιμοποιώ αυτές τις λέξεις, αν και δεν γνωρίζω την ακριβή σημασία τους. Τις ακούω κι από τα παιδιά.
Δεν πιστεύω ότι κάνουν κακό (σ.σ: στα παιδιά), απλώς είναι του συρμού. Μ' αρέσουν».
Μπαίνω στο μετρό. Δίπλα μου, ένας νεαρός και μια κοπέλα. Χρησιμοποιούν καλιαρντά, αλλά δεν ξέρουν την προέλευσή τους. Περνάω από το ψιλικατζίδικο της γειτονιάς μου για τσιγάρα. Η ιδιοκτήτριά του ακούει τα παιδιά να λένε «κουλό» και «λούγκρα», και δείχνει εξοικειωμένη με τα καλιαρντά. Δεν γνωρίζω βέβαια ποια θα ήταν η αντίδρασή της αν άκουγε τις κατάρες που συνήθιζαν παλιότερα να ανταλλάσσουν μεταξύ τους οι γνώστες των καλιαρντών:
που να αβέλει με σικ το πούλμαν της χαράς και να σε τζάσει στο ρουνάδικο για ρεβί, ξεκολιάρα! (η βόλτα για τεκνά να καταλήξει στο αστυνομικό τμήμα)
που να ζητάς ψωλή και να μη βρίσκεις ούτε δάχτυλο!
να αβέλεις πιασμαντό σε σερμελιά και μουτζό να γίνεται! (αυτό κι αν είναι κατάρα)
Μπορεί να άνοιγε διάπλατα τα μάτια της. Μπορεί απλώς να χαμογελούσε συγκαταβατικά. ¶λλωστε, τόσα και τόσα στοιχεία έχει δεχθεί στην καμπούρα της η ελληνική γλώσσα. Τα καλιαρντά θα την πείραζαν;



«Καλιαρντά»: Ένα βιβλίο και μία πολιτική δίκη

Ο λαογράφος Ηλίας Πετρόπουλος ήταν ο πρώτος που ασχολήθηκε με τα καλιαρντά. Στο ερμηνευτικό-ετυμολογικό λεξικό του, «Καλιαρντά», (πρώτη έκδοση 1971, ανατύπωση 1993 από τις εκδόσεις Νεφέλη) κατέγραψε πάνω από 3.000 λέξεις.
Τη μέρα που κυκλοφόρησε το βιβλίο, είχε αποφασιστεί και η δίωξη του συγγραφέα. Η δίκη έγινε δυο μήνες μετά, στις 8 Μαΐου. Οι κατηγορίες ήταν: περιύβρισις δημοσίας αρχής και του βασιλικού εμβλήματος, κακόβουλος περιύβρισις της Ανατολικής Ορθοδόξου του Χριστού Εκκλησίας και κυκλοφορία ασέμνων. Μάρτυρες κατηγορίας... τρεις, ένας αστυνομικός και δυο καθηγητές. Μάρτυρες υπεράσπισης μία ολόκληρη στρατιά διανοουμένων και καλλιτεχνών, από τον κριτικό Γιάννη Μπακογιαννόπουλο μέχρι το συνθέτη Γιάννη Μαρκόπουλο. Ωστόσο, ο πρόεδρος επέβαλε εφέσιμη ποινή και για να απαλλάξει τη χούντα από το όνειδος μίας καταφανώς πολιτικής δίκης, καταδίκασε τον Πετρόπουλο μόνο ως... πορνογράφο. Αποφυλακίστηκε, λόγω ανήκεστου βλάβης, μερικούς μήνες αργότερα.

Γλωσσάρι
Η φράση στην εισαγωγή σημαίνει θέλω το πέος του λαϊκού τραγουδιστή. Με τη ευκαιρία, για να πλουτίσετε το λεξιλόγιό σας, παραθέτουμε ενδεικτικά μερικές καλιαρντολέξεις.

αβέλω θέλω, δίνω, επιθυμώ.
αβέλω μπιεσμάν βάζω χέρι σε κάποιον.
αποκατέ από εκεί
άβελε αποκατέ ελα εδω
αβέλω αχαλιά κανω διαιτα
αβέλω κοντροσόλ φιλω
αβέλω νάψες ομιλω
αβέλω ροντοσόλ φιλω
αβέλω τούφες πλαγιαζω κοιμαμαι
ατζινάβωτος απονηρευτος
βακουλή εκκλησια
βουέλω τζα φευγω διωχνω
βουτρά βυζια
γκουνιότα λεσβια
γκούρμπαντος γοητευτικος αντρας
γουγούμης σκυλος
γαργαρότεκνο ναύτης
δικέλω βλέπω
επιτάφιος gay συνοδευόμενος από καλοντυμένα τεκνά
θεόλατσος ωραιοτατος
θεοκάλιαντος ασχημοτατος
ιμάντες εμείς. ¶κλιτη αντωνυμία. Ενικός: εμάντες
καγκελοκερικεντέ αναπτηρας
κάδρο ασχημη
καλιαρντός ασχημος κακος
καπί κουταλι
καραμουτζού πορνη
καλιάρντω πολυ ασχημη
κέντα φωτια
κουελοσφαλάω ξαπλωνω πλαγιαζω κοιμαμαι
κουλό σκατο
κοντροσολάρω φιλω
κουραβάλω συνουσιαζομαι ενεργητικα
κατσικές αριστερός. Αντίθετο: προβατές = δεξιός
κουραβέλτα συνουσία. Συνώνυμα: κουραβελτόσημο
λατσός ωραίος
λατσολίθαρο διαμάντι
λάγκα νερο
λατσαβέλω καλωσοριζω
λατσός ωραιος καλος
λούγκρα πολυ κακια
λούμπα ομοφυλοφιλος
λυσσαγμάν σκυλος
μαντάμ γκου λεσβια
μη μπενά μη μιλας
μολ νερο υγρο
μουσαντό ψεμα
μουτζό αιδειο
μπαρό αρρωστεια
μπενάβω ομιλω
μπουάβω ομιλω
με-σικ με ευγένεια, κομψά. Προφέρεται σαν μία λέξη
μπαροτάτη πολύ χοντρή
μπενάβω ανθυγιεινά κακολογώ
μπερντές χρήματα. Συνώνυμο: ντουλά
νισετέ ρουχο ενδυμα
ντέζι ποθος επιθυμια
ντίκος να ιδου κοιτα
ντουπ δαρμος ξυλοφορτωμα
νάκα όχι, δεν
νταλκαρέτεκνο μόνιμος εραστής
πισέλω ξαπλωνω πλαγιαζω κοιμαμαιi
πούλη πρωκτος
ηράκλω γυναικαρα
πομπίνο-φραπέ αιδοιολειχία (από το γαλλικό pon-pon και το frapper)
ροσολιμαντέ γλύψιμο (από το ροσόλω), άκλιτο.
σαρμέλλα πεος
σιβιτζιλού λεσβια
σιβίτζω λεσβια
σιδεροπυρού αναπτηρας
σουκρο ζαχαρη γλυκο
σερμέλα πέος. Συνώνυμα: φακιροπίπιζα, τουτού.
τανάκα χωρις ανευ μη!
τζασλός τρελλος παλαβος
τζάσε φυγε
τζάζω διωχνω φευγω πετω
τζάω φευγω διωχνω διαφευγω
τζιβιτζιλού λεσβια
τζινάβω καταλαβαινω πονηρευομαι
τζους φυγε
τζουσ χωρις ανευ
τζούσ-λέσι πλυσιμο
τρόκι αυτοκινητο
υψομετρού επαρχιώτης gay. Συνώνυμα: βλαχοντάνα, γιδοτεκνοσυντήρητη
φλοκάρω εκσπερματώνω
φλόκια ρομανόφ ρώσικη σαλάτα
φιντέλης σκυλος
χαλέματα φαγητα
χαλώ τρωω
χορχόρα φωτια
ψαμοσκελού καυλιάρα (από το ψαμός = ξαναμένος + σκέλη)

(Πηγή: «Καλιαρντά» Η. Πετρόπουλος)

 

Και γω βρίσκω κάποιες διαφορετικές ερμηνείες(απ τα λίγα καλιαρντά που ξέρω).Αυτό βέβαια οφείλεται ,γιατί ήταν γλώσσα πολύ ζωντανή που μιλούνταν σε όλα σχεδον τα αστικά κέντρα της Ελλάδας (τηρουμένων των αναλογιών βέβαια).Μάλιστα νομίζω πως ένα από τα λεξικά των καλιαρντών,το έγραψε ένας φύλακας πάρκου,που επί 20ετίας συναναστρεφόταν τους θαμώνες και κατάφερε να συγκεντρώσει το υλικό που ήθελε.

Να προσθέσουμε πως υπήρχαν πολλές αργκό (του ιπποδρόμου,των ανθρώπων της νύχτας,του λιμανιού),αλλά η πιο πλούσια που έχει καταγραφεί και έχει διασωθεί(ευτυχώς μόνο στα βιβλία),είναι τα καλιαρντά..

 

RE: RE: Αποκρυπτογραφώντας τα Φλοράδικα

Oscar μου δεν ξέρω το πόσο σωστά είναι στις ερμηνείες τους.
Έτσι τα βρήκα, έτσι τα μετέφερα...
Πήρα και μερικά από τον αγαπητό μου φίλο τον Λήο Κολοβρινά τον έκδοτη του περιοδικού 10% ...και αυτός τις ίδιες ερμηνείες τους έχει δώσει ...
Πρέπει να βρω την Πάολα και την φίλη μου την Καρλότα αυτές σίγουρα θα ξέρουν καλύτερα!!!
Αλλά δεν θα πεθάνουμε κιόλας!

 

RE: RE: RE: Αποκρυπτογραφώντας τα Φλοράδικα

Η Transsexoual μιλάνε καλιαρντά ?

 

"Μπενάβεις τα καλιαρντά;"
"Και τα τζινάβω και τα μπενάβω!"

Και να προσθέσω κάποια ;);)

ηράκλω - γυναικαρα
μαρίνα(ο) - ο ναύτης
μούτζα (και γούνα) - η γυναίκα
ρουνά - τα περιπολικά
ρούνες - οι μπάτσοι
σολντό - ο φαντάρος

"Τζάκατα δικέλεις ντούμα χορχόρα αβέλεις τ' άχατα" = "Οπου βλεπεις καπνο περιμενε και φωτια"

"...Ζινόντας τ' απονίδονο λαβίνι
κι απονιβόντας ερομιδαλιό
σινέρωσα το δέρο τού χαβίνι
κον' άλικο δομόνικο λαρό!..."

 

Eυχαριστώ MasterJp για την απάντηση!!!