Η κρυφή ζωή των αστών, από τον Νίκο Δήμου

Σχολιάστε, συζητήστε, αναρτήστε φωτογραφίες πάνω στο θέμα, κι εγώ μαζί σας, σύντομα…  

http://www.ndimou.gr/el/keimena/anthologia/dokimia/astoi/

_________

Το κλειδωμένο συρτάρι

Μ' άρεσε παιδί να σκαλίζω στα συρτάρια των γονιών μου. Στην τουαλέτα της μητέρας έβρισκα κοσμήματα, παράξενα κουμπιά, μπουκαλάκια με άρωμα, κορδέλες, φιόγκους, μπαλένες (ελάσματα από κόκαλο φάλαινας - απαραίτητο εξάρτημα για τους κορσέδες). Στο γραφείο του πατέρα υπήρχαν αναπτήρες, στυλό, πέννες, πορτοφόλια, μελανοδοχεία, μολύβια, συρραπτικές μηχανές, μπλοκ, συνδετήρες - κι άλλα πράγματα συναρπαστικά για παιχνίδι.

'Ενα συρτάρι του γραφείου ήταν μόνιμα κλειδωμένο. Χρόνια ολόκληρα δοκίμαζα μήπως και είχε μείνει ξεκλείδωτο - αλλά μάταια. Μέχρι που μεγάλωσα, πήγα σχολείο κι έπαψα να σκαλίζω συρτάρια.

Στα δεκατρία μου - νομίζω - μπαίνω στο γραφείο του πατέρα και βλέπω το περίφημο συρτάρι μισάνοιχτο. Το ανοίγω με περιέργεια. Στην αρχή τίποτα το ξεχωριστό - φάκελοι με συμβόλαια, οικογενειακά χαρτιά κλπ. Στο βάθος του συρταριού ένα λεύκωμα, δεμένο με κορδόνι, όπως αυτό που είχαμε τις οικογενειακές φωτογραφίες. Το ανοίγω και νιώθω να μου κόβονται τα γόνατα. Το αίμα μου ανεβαίνει στο κεφάλι, τα αυτιά μου βουίζουν, τα χέρια μου παγώνουν. Μπροστά μου έχω φωτογραφίες που ξεπερνάνε όλες τις εφηβικές μου ερωτικές φαντασιώσεις.

Ο σοβαρός και αυστηρότατος πατέρας μου. Ο υπερσυντηρητικός και ηθικολόγος. Που δεν άφηνε την μεγάλη αδελφή μου να πάει μονάχη ούτε ως το περίπτερο. Ο επιστήμων και νομομαθής. Ο διευθυντής υπουργείου που τον έτρεμαν οι υφιστάμενοι. Ο απαιτητικός, που ζητούσε τα πάντα από το γιο του: βαθμούς και διαγωγή "τουλάχιστον με άριστα". Πως τον συμφιλιώνεις με αυτές τις φωτογραφίες; (Τότε. Τώρα με κάνουν να τον νιώθω πολύ πιο ανθρώπινο).

Ήταν ίσως η πρώτη - αλλά όχι η μόνη - εμπειρία αυτού που Γερμανοί αποκαλούν Doppelmoral (διπλή ηθική) που βασίζεται στο αγγλοσαξονικό double standard, το διπλό κριτήριο. Υπήρξε ο χρυσός κανόνας της Βικτοριανής εποχής. Άλλα μέτρα για ότι φαίνεται - κι άλλα για το κρυμμένο. Άλλα για τους άνδρες - κι άλλα για τις γυναίκες. Στους πρώτους επιτρέπονται τα πάντα (αυτό μου το εξήγησαν πολύ σύντομα) στις δεύτερες, τίποτα.

Βασικό πρόβλημα, το `τι θα πει ο κόσμος'. Αν ο κόσμος δεν γνωρίζει, μικρό το κακό. Γι αυτό και το συρτάρι έπρεπε να είναι καλά κλειδωμένο. ("Προς Θεού! Μην το δει κανένας ξένος - ή τα παιδιά!") Η λέξη κλειδί, για μια τέτοια κοινωνία, είναι: `υποκρισία'.

Παρόμοια λευκώματα σε κλειδωμένα συρτάρια, φαντάζομαι πως θα υπήρχαν στα περισσότερα αστικά σπίτια. Η ολιγάριθμη Ελληνική αστική τάξη του μεσοπολέμου (το λεύκωμα το ανακάλυψα το 1948, άρα μάλλον ήταν προπολεμικό) λόγω της γνωστής μας χρονικής υστέρησης, δεν πρέπει να διέφερε πολύ από τους τελευταίους Βικτοριανούς. Το κλίμα λοιπόν του δέκατου ένατου αιώνα δεν το έζησα μόνο στα μυθιστορήματα - αλλά και στην παιδική μου ζωή.

Οι νεότεροι μπορούν εύκολα να το αναβιώσουν διαβάζοντας Maupassant, τους Goncourt, Hyusmans, Zola ή τους αντίστοιχους ρεαλιστές και νατουραλιστές άλλων χωρών. Οι πουριτανοί μεγαλοαστοί, με τις γενειάδες και τα σκληρά κολάρα, εμφανίζονται ως υποδείγματα ήθους και κοσμιότητος. Λογόκριναν ακόμα και την φύση. (Σκεφθείτε: μετονόμασαν την εγκυμοσύνη σε `ενδιαφέρουσα κατάσταση'!) Τα βράδια όμως οργίαζαν στα πολυτελή πορνεία του Λονδίνου και του Παρισιού. Αυτοί που διαφύλαγαν μέχρι θανάτου την παρθενία της κόρης τους, πλήρωναν ειδικές τιμές για διακορεύσεις και κατανάλωναν παρθένες στις παννυχίδες τους. Έχουν πλέον γίνει στερεότυπα της παγκόσμιας λογοτεχνίας.

Οι φωτογραφίες αυτού του βιβλίου χρονολογούνται ανάμεσα 1860 και 1910. (Πολλές από αυτές μοιάζουν αρκετά με τις εικόνες του πατρικού λευκώματος). Βρέθηκαν όλες στην Ελλάδα, είναι όμως δυτικοευρωπαϊκής παραγωγής - και στην πλειοψηφία τους Γαλλικές. Άλλωστε υπήρχε πραγματική βιομηχανία τέτοιων φωτογραφιών στο Παρίσι. Οι πρώτες, ήδη από την εποχή του εφευρέτη της φωτογραφίας Daguerre (1840), ονομάζονταν academies και ήταν (υποτίθεται) γυμνά μοντέλα για ακαδημαϊκούς ζωγράφους. Σύντομα στην Αγγλία η έκφραση French postcards ήταν συνώνυμη με dirty pictures.

Tώρα γιατί οι απεικονίσεις ερωτικών πράξεων είναι `βρώμικες' (dirty) όταν σε άλλους πολιτισμούς (Αρχαίοι Έλληνες, Κινέζοι, Ινδοί, κλπ.) ήταν απόλυτα νόμιμα και αποδεκτά έργα τέχνης; Εδώ υπεισέρχεται μια ολόκληρη κοσμοθεωρία, την οποία θα αναλύσουμε παρακάτω. Ας σημειωθεί πάντως ότι ακόμα και η λέξη `πορνογραφία' με τη σημερινή της έννοια είναι δυτικοευρωπαϊκό δημιούργημα του 19ου αιώνα. Στα Γαλλικά πρωτοεμφανίζεται το 1842 (Robert) και στα Αγγλικά το 1864 (Oxford). Ως τότε η ανθρωπότητα είχε ερωτική τέχνη - αλλά όχι πορνογραφία. (Θα δεχόταν ποτέ ο Ινδουιστής ότι τα πολύπλοκα ερωτικά γλυπτά του διάσημου ναού στο Khajuraho είναι πορνογραφικά και βρώμικα 

Στο κείμενο αυτό θα χρησιμοποιηθεί - αναγκαστικά - και η λέξη πορνογραφία. Επιθυμώ να διευκρινίσω από την αρχή ότι θεωρώ τον όρο αυτό ιδεολογικά φορτισμένο και χρωματισμένο. Εκφράζει ακριβώς την πουριτανική νοοτροπία μιας εποχής - αυτής που μας κληροδότησε τις καρτ-ποστάλ του βιβλίου. Είναι υβριστικός και συκοφαντικός για μια τέχνη που απεικονίζει την ωραιότερη ίσως πλευρά του ανθρώπινου βίου. Σίγουρα κάθε `πορνογραφική' παράσταση δεν είναι καλή τέχνη. (Μήπως είναι κάθε ποιητική συλλογή  Άλλο όμως κακή τέχνη - και άλλο ανήθικη.

Ας ξαναγυρίσουμε όμως στους εφευρέτες και πάτρωνες της πορνογραφίας - τους αστούς του περασμένου αιώνα.



Ο Μεσαίωνας των αισθήσεων

Ήταν ο Μεσαίωνας των αισθησιακών απολαύσεων. Η Βικτοριανή εποχή, με τα ψηλά σκληρά κολάρα και τις μακριές ποδήρεις φούστες. Ούτε ένας πόντος επιδερμίδας ακάλυπτος - η θέα αστραγάλου αποτελούσε είδηση. Ο πουριτανισμός στην μεγάλη του ακμή: δόξα σε ό,τι κουράζει, καταπονεί και παράγει - ντροπή στην ραθυμία, την ευχαρίστηση, την διασκέδαση. Όσο για την λαγνεία και την ηδονή, μόνον ένας χαρακτηρισμός: θανάσιμες αμαρτίες.

Ήταν η εποχή όπου έντυναν με φραμπαλάδες τα τορνευτά πόδια ενός πιάνου με ουρά, διότι ήσαν άσεμνα. Η εποχή όπου όχι μόνον οι πράξεις αλλά και οι λέξεις ήταν επικίνδυνες. Ήταν shocking (σόκιν) - κάτι που δονεί, ταράζει, προκαλεί ψυχικό ηλεκτροσόκ.

Ήταν η εποχή που ο έρωτας υπήρχε είτε σαν αμάρτημα, είτε σαν συζυγικό καθήκον. Ιδιαίτερα για τις γυναίκες, που σε μια κλειστή πατριαρχική κοινωνία δεν είχαν ερωτικά δικαιώματα.

"Κλείσε τα μάτια σου και σκέψου την Αγγλία" ήταν η παραίνεση της Αγγλίδας μητέρας στην νεόνυμφη κόρη. Κι αν κατά τύχη, την ώρα του καθήκοντος, η κυρία ένοιωθε ηδονή, ο πνευματικός της θα της όριζε πολλές μετάνοιες. Άλλωστε, σύμφωνα με σοβαρό ιατρικό σύγγραμμα της εποχής (W. Acton: "Οι λειτουργίες και οι παθήσεις των οργάνων αναπαραγωγής") η άποψη ότι οι γυναίκες είχαν την δυνατότητα σεξουαλικής διέγερσης ήταν "χυδαία συκοφαντία".

'Ηδονή ένιωθαν μόνον οι `κακές' γυναίκες, οι επιλεγόμενες και ‘παστρικές' επειδή έπλεναν και καλλώπιζαν το σώμα τους. (Η βρώμα ήταν δείγμα αρετής). Υπήρχε ένας μανιχαϊκός διαχωρισμός ανάμεσα στις σεμνές και τις άσεμνες. Ανάμεσά τους, χάσμα αγεφύρωτο. Η κοινωνία φρόντιζε, αν μια γυναίκα έβγαινε από τον καλό δρόμο (`παραστρατημένη'), να μην μπορεί εύκολα να ξαναγυρίσει στην αρετή (`της βγήκε το όνομα'). Έτσι εξασφάλιζε τη συνεχή προμήθειά της σε πόρνες - για να καλύπτει τις ακόρεστες ανάγκες της.

Διότι η ίδια αυτή εποχή υπήρξε η κατ' εξοχήν πορνοκρατούμενη. Οι μεγαλοκοκότες, οι εταίρες πολυτελείας, ανέβαζαν και κατέβαζαν κυβερνήσεις, έχριαν βασιλείς και έλεγχαν θρόνους. Οι μεγάλες μαντάμες είχαν στο χέρι την αστυνομία και την δικαιοσύνη - όπως σήμερα οι μεγαλέμποροι ναρκωτικών. Η αγγλική Βουλή για χρόνια αρνιόταν να ψηφίσει νόμο κατά της πορνείας - τα συμφέροντα ήταν τεράστια. Τα επαγγέλματα του προαγωγού και του προστάτη (ή νταβατζή) ήταν απόλυτα νόμιμα. Και η πορνογραφία γνώρισε την μεγαλύτερη άνθιση στην ιστορία της ανθρωπότητας.

"Η πορνογραφία άνθισε στην Βικτοριανή εποχή, παρά - ή μάλλον λόγω των κυριαρχούντων ταμπού γύρω στα σεξουαλικά θέματα. Το 1834 μία έρευνα στο Λονδίνο απέδειξε την ύπαρξη 57 καταστημάτων πορνογραφικών ειδών σε ένα μόνο δρόμο - την Hollywell Street." Aυτά η σεβαστή Encyclopaedia Britannica στο άρθρο `πορνογραφία'.

Τον καιρό της ποτοαπαγόρευσης κυριαρχούσαν οι γκάνγκστερ - προμηθευτές ποτών. Με την απαγόρευση των ναρκωτικών, ισχυροποιήθηκαν οι έμποροι τους. Αν σκεφθούμε πως η ανάγκη για σεξ είναι πολύ ισχυρότερη (και πιο διαδεδομένη) από την επιθυμία για ποτό ή για ναρκωτικά - καταλαβαίνουμε τι μηχανισμούς έβαλαν σε κίνηση οι αστικές απαγορεύσεις.

Τυπικό προϊόν των οποίων, εκτός από την πορνογραφία και την πορνοκρατία, είναι και οι θεωρίες του Freud. Που γίνονται πολύ πιο ανάγλυφες, αν τις σκεφθεί κανείς με φόντο αυτό το σκηνικό υστερικής καταπίεσης. Ποτέ το υπερεγώ δεν υπήρξε ισχυρότερο.

Η αμαρτία ως καρύκευμα του βίου

Θα ήταν περιττό (και κοινότοπο) να τονιστεί πόσο πιο ελκυστικό είναι το απαγορευμένο, το λαθραίο, το αμαρτωλό. Με τις απαγορεύσεις οι ασκητικές θρησκείες έδωσαν μια νέα διάσταση στην ηδονή. Που στην δυτική Ευρώπη κορυφώθηκε τον δέκατο ένατο αιώνα.

Ήταν μια νέα κατάσταση. Ποτέ δεν είχε κυριαρχήσει, σε όλη την Ευρώπη, μια τόσο αντιδραστική και καταπιεστική νοοτροπία. Μετά την Γαλλική Επανάσταση ήρθε η Παλινόρθωση. Μαζί με τους μονάρχες επέστρεψε και η σεμνοτυφία. (Ο ολοκληρωτισμός και ο πουριτανισμός πάνε πάντα χέρι-χέρι!) Ούτε ο Μεσαίωνας δεν υπήρξε τόσο περιοριστικός και συνεσταλμένος.

Ιδιαίτερα η αντίθεση με τον προηγούμενο αιώνα είναι εντυπωσιακή. Ο ακόλαστος δέκατος όγδοος - εποχή των de Sade, de la Bretonne, Nerciat, Cleland, Casanova - ήταν ίσως ο πιο ελεύθερος (και ελευθεριάζων). Στη Γαλλία, ο δέκατος ένατος καταδίκασε ως άσεμνους τον Baudelaire και τον Flaubert - ενώ ο Θείος Μαρκήσιος δεν κλείστηκε στην φυλακή τόσο για τα φοβερά κείμενά του όσο για την (όχι αποδεδειγμένη) εγκληματική συμπεριφορά του. Ο ‘αιώνας των φώτων', του Βολταίρου, του Ρουσώ και των ‘εγκυκλοπαιδιστών' που προετοίμασε και ολοκλήρωσε την Γαλλική Επανάσταση, ήταν μια εποχή ανεξάρτητης σκέψης και δράσης. Χαρακτηριστικός του τύπος ο `libertin'. Λέξη αμετάφραστη που υποδηλώνει ταυτόχρονα τον ακόλαστο, τον άθεο - αλλά και τον ελευθερόφρονα.

Ο αιώνας γύρισε και, ξαφνικά, με την αλλαγή στο κοινωνικό κλίμα, ερωτική σκέψη και πράξη πέρασαν στην παρανομία. Η πιο αθώα επαφή με το άλλο φύλο έγινε `πονηρή'. Ακόμη και το ζωγραφικό γυμνό ενοχλούσε - εκτός αν ήταν `ιστορικό' ή `συμβολικό'. (Σκάνδαλο η Olympia του Manet!) Κάθε απεικόνιση ερωτικής στιγμής έμοιαζε κατασκοπευτική και λαθραία, μια και δεν ήταν δυνατόν να επιδίδεται κανείς δημόσια ούτε καν σε ασπασμούς. ( Έστω και "αγγέλων προς τα άστρα" όπως τους ήθελε ο Victor Hugo, ρομαντικός ποιητής και βικτοριανός μουρντάρης).

Η κλειδαρότρυπα καθιερώθηκε σαν το πλαίσιο του ερωτισμού - και όλοι οι παρατηρητές του βρέθηκαν να είναι οφθαλμοπόρνοι, voyeurs. Προσέξτε τις κάρτες της συλλογής μας. Σας κάνουν να νιώθετε `ματάκιας'. Παρακολουθείτε κάτι κρυφό και αμαρτωλό. Κάτι το ρυπαρό και αισχρό. Μια φίλη που τις είδε τις χαρακτήρισε "πρόστυχες". Είναι. Θα μπορούσε κανείς να τις αποκαλέσει και χυδαίες. Ωστόσο εκλύουν μια περίεργη ομορφιά. Όχι μόνο από την αισθητική των συνόλων τους (που κατάγεται από την τέχνη του tableau vivant) αλλά κι από την γοητεία της αμαρτίας. Έχει διαποτίσει ακόμα και τις βαριές κουρτίνες. Η αντίθεση ανάμεσα στην δύναμη του πόθου και το βάρος του απαγορευμένου ασκεί έλξη πολλαπλάσια.

Η ενοχή, η αμαρτία, επινοήσεις του Ισραήλ, μπήκαν στη ζωή μας με τον Χριστιανισμό. Τον Χριστιανισμό ως οργανωμένη θρησκεία - όχι την διδασκαλία του Ιησού. Οι περισσότερες από τις περί αμαρτίας δοξασίες δεν υπάρχουν σε αυτή τη διδασκαλία - και σίγουρα όχι οι πουριτανικές υπερβολές. Μάλιστα, σύμφωνα με πολλές ενδείξεις, οι θέσεις του Χριστού ήταν πολύ πιο ελεύθερες - και παραλλάχθηκαν από τους κατοπινούς. Ήδη οι ερευνητές εντοπίζουν μεγάλες διαφορές από το αρχαιότερο κατά Μάρκον Ευαγγέλιο, στο μεταγενέστερο κατά Ματθαίον.

Ως τότε δεν είχε σκεφθεί κανείς να νιώσει τύψεις επειδή χαιρόταν - τον έρωτα ή την γεύση ή την ομορφιά. Μάλιστα, αν λάβουμε υπ' όψιν και το προπατορικό αμάρτημα - αυτήν την μαζοχιστική εφεύρεση άρρωστης σκέψης - θα έπρεπε να νιώθει κανείς ένοχος και μόνον επειδή υπήρχε, επειδή γεννήθηκε!

Θα μπορούσε να πει κανείς πως η πορνογραφία είναι έμμεσο δημιούργημα του Χριστιανισμού - διότι προϋποθέτει την έννοια του ρυπαρού και του αμαρτωλού. Η Κάμα-Σούτρα δεν ήταν πορνογραφία, ήταν μέρος μιας παράδοσης. Ούτε τα αρχαία αγγεία και οι λύχνοι, ούτε τα ινδικά γλυπτά και τα κινέζικα ερωτικά παραβάν. Και ο ευρωπαϊκός δέκατος ένατος αιώνας που κυριαρχήθηκε από τους ευσεβιστές (pietists) και κορύφωσε τον χριστιανικό πουριτανισμό, όξυνε στο έπακρο αυτή την αίσθηση του ρυπαρού, βδελυρού και ασελγούς.

Να κάτι που αγνοούσαν οι αρχαίοι μας πρόγονοι. Την ενοχή ως αφροδισιακό σκεύασμα, την αμαρτία ως καρύκευμα. Ο χριστιανισμός, μετατρέποντας την γενετήσια ηδονή σε αμάρτημα, έδωσε στην ερωτική τέχνη την διάσταση της χυδαιότητας. Την έκανε άπειρα πιο ερεθιστική.

Ακόμα, απαγορεύοντας, πρόσθεσε και την γοητεία του κρυφού. Όλες οι φωτογραφίες μας δίνουν την αίσθηση του αιφνιδιασμού. Σαν ν'άνοιξε ξαφνικά μια πόρτα και να πιάσατε το ζευγάρι επ' αυτοφώρω, σε μια βιαστική και λαθραία περίπτυξη. Βιαστική, γιατί κανείς δεν γδύνεται ολότελα (οι άνδρες σχεδόν ποτέ). Λαθραία, γιατί γίνεται στο πόδι, στα όρθια. Στα γρήγορα, στα κρυφά. Έτοιμη να κατέβει η φούστα, να ανέβει το παντελόνι.

Και να σκεφθεί κανείς ότι τραβήχτηκαν σε μια εποχή όπου δεν υπήρχε το γρήγορο φιλμ και η γρήγορη εκφώτιση. Όλες οι φωτογραφίες μας είναι πόζες! Αυτές οι τόσο φευγαλέες, αιφνιδιαστικές εντυπώσεις χρειάστηκε να κρατηθούν ακίνητες για αρκετή ώρα προκειμένου να αποτυπωθούν.



Η φαινομενολογία του ρυπαρού



Φυλλομετρώ τις καρτ-ποστάλ (κρίμα που εδώ βρίσκονται δεμένες σε τόμο!) Μερικές είναι σίγουρα κακόγουστες κι άλλες κακότεχνες. Φυσικό - με τα μέσα και τις δυνατότητες της εποχής. Πολλές δείχνουν αστείες. Οι κυρίες φορούνε συχνά καπέλο - λες και αυτό τις απαλλάσσει από την μομφή της ολοκληρωτικής (και άσεμνης) γύμνιας. Οι αμφιέσεις των κυρίων είναι ως επί το πλείστον επίσημες - κάτι που παραπέμπει στην βραδινή έξοδο, και στο `σεπαρέ' του νυκτερινού κέντρου.

Αλλά εκτός από τις θεληματικά (όπως η ακροβατική επί ποδηλάτου) ή αθέλητα χιουμοριστικές, οι περισσότερες έχουν μια σοβαρότητα που σε αγγίζει. Την σοβαρότητα του πόθου - του αυθεντικού, όχι του προσποιητού. Οι παρατηρητές τους σύντομα από την `πλάκα', περνάνε στην πολύ εύγλωττη σιωπή. Η σκηνοθεσία του φωτογράφου μετατρέπεται σε δική τους φαντασίωση.

Είναι η στιγμή που ο παρατηρητής θα ήθελε, σαν συνεπής voyeur, να ήταν μόνος με τις κάρτες.

Η πορνογραφία (έντυπη οφθαλμοπορνεία) είναι, συνήθως, ενασχόληση μοναχική. Οδηγεί στον αυνανισμό περισσότερο από όσο στην συνουσία. Κι αυτός είναι ένας πρόσθετος λόγος που την καταδίωκε το ηθικό ιερατείο της Βικτοριανής εποχής. Γι αυτούς η μοναχική απόλαυση ήταν η χειρότερη αμαρτία. Διότι, αν η συνεύρεση είναι κάτι το `ποταπό και κτηνώδες' (έτσι την αποκαλούσαν όταν δεν την έλεγαν `βρώμικη'), πάντως (υπό όρους) βρίσκεται μέσα στην Θεία Οικονομία. Χρειάζεται για την αναπαραγωγή! Ενώ ο αυνανισμός - η ηδονή για την ηδονή - είναι η μέγιστη ασέλγεια. Και το φάντασμά του, περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο, στοίχειωσε όλον τον δέκατο ένατο αιώνα.

Το τι είχαν μηχανευτεί οι Βικτοριανοί για να αποτρέψουν τα παιδιά τους από την "κατά μόνας ακολασίαν" δεν λέγεται. Μέχρι μικρά συρμάτινα κλουβιά (και με αγκάθια) που προστάτευαν την νύχτα το πέος των αγοριών από τα χέρια τους!

Απόηχος αυτής της πουριτανικής υστερίας, το τρομοκρατικό βιβλίο του προτεστάντη πάστορα Tihamer Toth "Τα Αγνά Νειάτα" που τόσο παραστατικά περιγράφει ο Χρήστος Γιανναράς στο "Καταφύγιο Ιδεών". Το ίδιο βιβλίο μου είχαν χαρίσει κι εμένα στην εφηβεία μου - διαβάζοντας δε τα αποσπάσματα που παραθέτει ο Γιανναράς, ξαναθυμήθηκα όλο αυτό το κλίμα φοβίας και ενοχής από το οποίο έκανα χρόνια πολλά να λυτρωθώ.

Εδώ να θυμηθούμε τους σοφούς πολιτισμούς που χάριζαν στους νέους ανθρώπους - και τα νέα ζευγάρια - βιβλία και αντικείμενα με εικόνες ερωτικές για να τους γυμνάζουν τις αισθήσεις, να τους δείχνουν τον τρόπο της μέγιστης απόλαυσης, να διευκολύνουν τις προσβάσεις στην έκσταση.

Eμείς, παρ' όλο που δεν είμαστε πια Βικτοριανοί, επιμένουμε να βάζουμε ακόμα τον θάνατο πάνω από τον έρωτα. Σε μία διάλεξη που έδωσε το 1947 με τίτλο "Χρησιμότητα μιας ερωτικής (erotique) λογοτεχνίας" o Boris Vian γράφει: "Bέβαια όλοι είναι εναντίον του πολέμου. Αλλά τα πολεμικά απομνημονεύματα είναι καλόδεχτα, κι όποιος σκότωσε εκατό χιλιάδες άτομα είναι ήρωας. Όλοι είναι εναντίον του αλκοολισμού... αλλά όποιος κερδίζει ένα δις με εμπόριο κρασιού, είναι μέγας σοσιαλιστής. Όλοι είναι υπέρ του έρωτα, μας το είπαν συχνά ‘αυξάνεσθε και πληθύνεσθε'... Eπιμύθιον; μπαίνετε αμέσως φυλακή εάν..." Το εάν εικονογραφείται με πολλά παραδείγματα, από τις ερωτικές εικόνες ή περιγραφές ως την αποπλάνηση νεαράς υπάρξεως.

"Και εφ' όσον," γράφει σε άλλο σημείο ο Vian, "ο έρωτας που, επαναλαμβάνω, είναι το κέντρο του ενδιαφέροντος της πλειοψηφίας των υγιών ανθρώπων, είναι απαγορευμένος και εμποδισμένος από το Κράτος, πρέπει άραγε να μας ξαφνιάζει πως η σημερινή μορφή του επαναστατικού κινήματος, είναι η ερωτική λογοτεχνία;" Και συνεχίζει με μία παράγραφο προφητικής οξυδέρκειας (θυμηθείτε: γράφει το 1947!):

"Διότι δεν πρέπει να κοροϊδευόμαστε. Ο κομμουνισμός είναι πολύ χαριτωμένος, αλλά έχει μεταβληθεί σε ένα είδος εθνικιστικού κομφορμισμού. Ο σοσιαλισμός έχει βάλει τόσο νερό στο κρασί του που το γύρισε στην αφθονία... όσο για τα υπόλοιπα, δεν θα μιλήσω, γιατί αγνοώ τι είναι η πολιτική – κι ούτε μ' ενδιαφέρει περισσότερο από τον ταμπάκο... Ναι οι αληθινοί προπαγανδιστές μιας νέας τάξης, οι αληθινοί απόστολοι της μελλοντικής επανάστασης, μελλοντικής και διαλεκτικής... είναι οι συγγραφείς οι λεγόμενοι άσεμνοι. Το να διαβάζεις ερωτικά βιβλία, να τα προβάλεις, να τα γράφεις, σημαίνει να ετοιμάζεις τον κόσμο του αύριο και να ανοίγεις τον δρόμο στην αληθινή επανάσταση."

Ας επιστρέψουμε στους πρώτους επαναστάτες, τους πρωταγωνιστές των εικόνων μας.



Οι αντιστασιακοί της ηδονής

Στα σκοτεινά χρόνια, όπου η οργανωμένη κοινωνία προσπαθούσε να αλλοτριώσει τον άνθρωπο, να τον αποξενώσει από την πραγματική φύση του, η τύχη της ομορφιάς και της δύναμης των ενστίκτων είχε επαφεθεί - τι περίεργο - στους πορνογράφους! Χωρίς να το ξέρουν, αγωνίζονταν για την αλήθεια και την ελευθερία. Σίγουρα οι περισσότεροι απ' αυτούς δεν είχαν τέτοια υψηλά ιδανικά. Προσπαθούσαν απλώς να κερδίσουν χρήματα. Όμως και η τέχνη και η ζωή ξέρουν να ξεπερνάνε τον βιοπορισμό. (Πόσα αριστουργήματα δεν έγιναν με παραγγελία  Πίσω από τις ταπεινές προθέσεις, μπορεί να ξεφυτρώσουν υψηλά επιτεύγματα. Έτσι, αντί για μία έδιναν δύο μάχες - και με τι ρίσκο!

Σήμερα πια δεν φυλακίζεται κανένας για πορνογραφία. Τότε όμως... Οι ποινές ήταν βαριές - πολυετείς και στα κάτεργα. Ίσως γι αυτό οι πρωταγωνιστές των εικόνων μας έχουν ύφος συνωμοτικό και ατίθασο. Που η μπλαζέ άνεση και ελευθερία των μοντέρνων πορνογραφικών συνθέσεων! Τώρα κυνικοί επαγγελματίες κερδίζουν τη ζωή τους παίζοντας τον έρωτα. Τότε συγκινητικοί ερασιτέχνες ρισκάρουν, κάνοντας πράξεις υπονομευτικές του συστήματος. Κινδυνεύουν όχι μόνο από τον νόμο - αλλά και από το πυρ το εξώτερον. Και γι αυτό είναι όχι μόνο πιο συμπαθείς, αλλά και πιο πειστικοί.

Είναι χαρακτηριστικό ότι, ακόμα και σήμερα, οι φωτογραφίες αυτές κατορθώνουν να ερεθίζουν περισσότερο από τις - πολύ τελειότερες - σύγχρονες πορνογραφικές λήψεις. Μια πρόχειρη σφυγμομέτρηση (όχι κυριολεκτική, αν και θα μπορούσε) έδειξε πως οι περισσότεροι θεατές τις θεώρησαν πιο αποτελεσματικές. Γιατί άραγε;

Σίγουρα είναι πιο ευρηματικές. Μέσα στην στέρηση οι άνθρωποι φαντασίωναν περισσότερο - και σκηνοθετούσαν τις φαντασιώσεις τους. Είναι ακόμα πιο ρεαλιστικές - δηλαδή πιο πειστικές. (Στην τέχνη δεν υπάρχει πραγματικό - πρόκειται για αναβαθμό πειθούς). Επειδή όλα είναι τεχνητά και δεν υπάρχει η ευκολία του ενσταντανέ (το `πρόχειρο' και το `στιγμιαίο', το `ατημέλητο' και το `βιαστικό' είναι ανύπαρκτα σε μια πόζα) άρα απαιτείται πολύ επιμελέστερη προετοιμασία και σκηνοθεσία.

Σκηνοθεσία - και σκηνογραφία. Στα πρώτα της βήματα η φωτογραφία μιμείται την ζωγραφική. (Την υπηρετεί άλλωστε - ο Delacroix συνεργάζεται από το 1854 με τον επίσης Ευγένιο Durieu). Το στήσιμο κάθε σκηνής, τα ντεκόρ, τα αντικείμενα (πόσες χρήσεις για ένα σκαλιστό τραπεζάκι!) όλα θυμίζουν ζωγραφικές συνθέσεις. Αλλά και ο φωτισμός, πιο θεατρικός από φωτογραφικός, αναδεικνύει πλαστικά τα σώματα και τις σκιές. Μερικές φορές πετυχαίνει τόσο, που να θυμίζει καλή ζωγραφική. (Η λήψη του εξωφύλλου δεν ανακαλεί Goya 

'Οσο για την κίνηση, παρατηρούμε ότι πολλές φωτογραφίες έχουν ένα καθαρά περίτεχνο χορογραφικό στήσιμο - με μια κομψότητα αδιανόητη για τους σημερινούς ερωτοφωτογράφους. (Σκεφθείτε ότι στις παλιότερες λήψεις η `πόζα' κρατούσε 5 ως 10 λεπτά - για να σεβαστείτε το επίτευγμα!) Καμιά φορά υπάρχει και `υπόθεση' (όπως στην σκηνή ζηλοτυπίας, με το μαχαίρι). Κληρονομιές του tableau vivant όπου οι συμβολικά στημένοι έπαιζαν ακίνητο και βουβό θέατρο.

Ζωγραφική, θέατρο, χορός - μέσα σε αφάνταστα κοπιώδεις και δύσκολες συνθήκες. Είναι λοιπόν αξιοθαύμαστο πόσες φορές πετυχαίνουν να μεταμορφώνουν το άκρως τεχνητό σε καλλιτεχνικά πειστικό (δηλ. σε απόλυτα φυσικό).

Από την άλλη πλευρά οι φωτογραφίες αυτές είναι τεχνολογικά πιο `αφελείς' από τις σημερινές, όπου νιώθεις τους τηλεφακούς, τα αυτόματα φλας και τους μηχανισμούς του στούντιο. Επιπλέον τότε υπήρχε πολύ μικρότερη δυνατότητα παρέμβασης εκ των υστέρων - τρυκ ή μοντάζ. Μόνον, καμιά φορά, λίγο ρετούς. Όλα ήταν πιο άμεσα.

Κι αναρωτιέσαι - μετά από όλα αυτά: Πως κατορθώνουν να κυριαρχεί σε πολλές από αυτές τις κάρτες μια αφοπλιστική ειλικρίνεια, σχεδόν αθωότητα; Έχεις την αίσθηση πως οι πρωταγωνιστές τους δεν υποκρίνονται, αλλά χαίρονται πραγματικά τον έρωτα. Είναι οι Πρωτόπλαστοι, πριν από την αμαρτία, μέσα σε βαριές στόφες και περίτεχνες ανθοστήλες. Έχουν κατορθώσει να βγουν από το βαρύ καταθλιπτικό κλίμα της εποχής τους και να ανακαλύψουν ξανά την χαρά των αισθήσεων.

Σίγουρα, η αμαρτία καιροφυλακτεί γύρω τους. (Είναι το πλαίσιο που αναδεικνύει και τονίζει). Όμως στο κέντρο της εικόνας, εκεί που σμίγουν τα σώματα, υπάρχει μια νησίδα αθωότητας.

Κοιτάζοντάς τις καρτ ποστάλ ξαφνικά σκέφθηκα: "O Mέγας Ανατολικός"! Πόσο μου τον θύμιζαν! Θα μπορούσαν θαυμάσια να χρησιμεύσουν για την εικονογράφηση του εκτενέστερου ερωτογραφήματος της Ελληνικής (και ίσως της παγκόσμιας) ερωτογραφίας. Του ταιριάζουν και σαν κλίμα και σαν διακόσμηση. (Έτσι θα ήταν επιπλωμένες οι καμπίνες του ερωτικού υπερωκεάνειου). Αλλά ταιριάζουν περισσότερο σε κάτι άλλο: την σχεδόν παραδείσια αγαθότητα.

Γι αυτή την αγαθότητα έχει γράψει ο Ελύτης: " η αξία η απώτερη [του βιβλίου] βρίσκεται στην παναγαθωσύνη του ποιητή που διαχέεται πάνω στους χαρακτήρες και τις πράξεις των πλέον διαφορετικών τύπων του έργου, πρωταγωνιστών ή κομπάρσων και αναεκπέμπεται αδιάκοπα στον αναγνώστη σαν ένα είδος ευλογίας. [] ένας αέρας παραδείσιος πνέει σ' όλη την διάρκεια της παράξενης αυτής ποντοπορίας... Η αγαθότητα του Εμπειρίκου έρχεται από - και τραβάει για - πολύ μακριά. Δεν είναι η δεοντολογική των θρησκευόμενων ή η βλακώδης των αδυνάτων. Υποδηλώνει μια πίστη: ότι τα υλικά και οι προϋποθέσεις για το καλό έχουν δοθεί στον άνθρωπο που αν δεν τα εκμεταλλεύεται είναι απλώς από δικό του λάθος, από την ανικανότητά του να υπερνικήσει τις μακραίωνες προλήψεις και τα χωρίς λόγο κατατυρρανισμένα στο σκότος της ψυχής του συμπλέγματα. Διόλου άσχετο λοιπόν ότι ο `Μέγας Ανατολικός' ναυπηγήθηκε με τα υλικά του ψυχαναλυτή στις δεξαμενές ενός οραματιστή και προφήτη."

Ο "Μέγας Ανατολικός", όσο κι αν άρχισε να γράφεται την δεκαετία του 40, είναι τυπικό έργο της Βικτοριανής εποχής. Διαδραματίζεται άλλωστε στην ακμή της (1867). Αποτελεί μια κλασική αντίδραση στην ερωτική καταπίεση και σεμνοτυφία εκείνης της κοινωνίας. Χωρίς αυτή ίσως και να μην είχε λόγο ύπαρξης - όπως και η σκέψη του Freud, μεγάλου δάσκαλου του Εμπειρίκου. Πρόκειται για ένα βιβλίο που και ο συγγραφέας του και οι σχολιαστές του θεωρούν επαναστατικό και απελευθερωτικό. Στο επίμετρο του πρώτου τόμου ο επιμελητής της έκδοσης Γιώργης Γιατρομανωλάκης γράφει: "αποτελεί μια ανώτατη έκφραση λογοτεχνίας που διαπνέεται από φιλελεύθερο και ουμανιστικό φρόνημα και από μετασχηματιστική και απελευθερωτική διάθεση".

Ο Εμπειρίκος είναι - θα έλεγα - ο αντίποδας του de Sade. Επαναστατεί κι αυτός αλλά με αντίθετο τρόπο. Δεν μισεί τον κόσμο, ούτε θέλει να τον καταστρέψει. Στο δαιμονικό πάθος του κολασμένου Μαρκήσιου αντιτάσσει μια αισθησιακή πραότητα και καλοσύνη. Η λύτρωση μπορεί να είναι και ερωτική.



Επίλογος

"Όλοι οι ηλίθιοι της αστικής τάξης που προφέρουν συνεχώς τις λέξεις: ‘ανήθικο, ανηθικότης, ηθική στην Τέχνη' και άλλες βλακείες", γράφει ο Baudelaire, "με κάνουν να σκέπτομαι την Luise Villedieu, πουτάνα των πέντε φράγκων, που, συνοδεύοντάς με μια φορά στο Λούβρο, όπου δεν είχε πάει ποτέ της, άρχισε να κοκκινίζει, να κρύβει το πρόσωπό της, και, τραβώντας με κάθε πέντε λεπτά από το μανίκι, με ρωτούσε μπροστά σε πολλά αθάνατα αγάλματα και πίνακες, πως ήταν δυνατόν να εκθέτει κανείς δημόσια παρόμοιες χυδαιότητες".

Ο Baudelaire έβαζε την πορνεία (και τις πόρνες) πάνω από την αστική ηθική. Η εκπόρνευση δεν ήταν γι αυτόν μόνον συναλλαγή αλλά και δόσιμο, και γενναιοδωρία και φιλευσπλαχνία. "Τι είναι η Τέχνη;" ρωτάει. "Πορνεία". "Ο Έρωτας είναι η κλίση για εκπόρνευση. Δεν υπάρχει ευγενής απόλαυση, που να μην μπορεί να αναχθεί στην Πορνεία". Ακόμα και ο Θεός αποκαλείται: "το πλέον εκπορνευμένο όν... αφού είναι ο ύψιστος φίλος για κάθε άτομο, αφού είναι η κοινή, ανεξάντλητη δεξαμενή της αγάπης."

Περίεργες κλίμακες αξιών: η πόρνη Luise θεωρεί άσεμνο αυτό που δείχνουμε στα παιδιά μας. Εμείς θεωρούμε άσεμνο αυτό που εκείνη πράττει (και την απεικόνισή του). Ο ποιητής το θεωρεί πράξη ευγενική - σχεδόν θεία.

Έτσι, λοιπόν, και οι κάρτες αυτού του βιβλίου δεν είναι μόνο το ενδιαφέρον ντοκουμέντο μιας εποχής. Καταγράφουν ουσιαστικές στιγμές (ίσως και θείες) του ανθρώπινου όντος. Τις στιγμές που ο κάθε άνθρωπος υπερβαίνει - και ξεχνάει - τον θάνατο.

Καταλαβαίνουμε τώρα τι ρόλο έπαιξαν στα χρόνια τους. Θύμιζαν ουσία. Υπόγεια υπαινίσσονταν ότι η πραγματική κατάνυξη δεν είναι εκείνη των πουριτανών και θρησκόληπτων. Πανηγύριζαν την ζωή, την αυθεντική. Ήταν το αποτελεσματικότερο αντίδοτο στα σκληρά κολάρα. Ξανάφερναν την αφή στο προσκήνιο. (Μόνο η αφή λυτρώνει!) Έδιωχναν μακριά την ψεύτικη Ηθική (Ελύτης: "μια κόρη σεμνά ενδεδυμένη, άκρως νευρωτική και μόλις βγαλμένη από κάποιο Κατηχητικό") και κόμιζαν το ουσιαστικό ήθος της σαρκωμένης ανθρώπινης ύπαρξης.

Μέσα σε ένα κόσμο τεχνητό και ψεύτικο, όλο απαγορεύσεις, ενοχές, υποκρισίες και συμβάσεις, οι ρυπαροί πορνογράφοι πολεμώντας για το χρήμα κέρδιζαν την ελευθερία του σώματος και την αλήθεια της ψυχής.

Κάτι παραπάνω: Θύμιζαν πως ο μόνος βέβαιος παράδεισος είναι εδώ: αυτός των αισθήσεων και των εκστάσεων. Που και αυτός (όπως και εμείς) είναι δημιούργημα του ίδιου Θεού.



- See more at: http://www.ndimou.gr/el/keimena/anthologia/dokimia/astoi/#sthash.TKnNOHNA.dpuf

 

Πολυ απλα, ο Ν. Δημου περιγραφει την συγκρουση του ευρωπαικου (αρχαιοελληνικου) προτυπου οπου το γυμνο σωμα δεν αποτελει ντροπη, ισα - ισα εξυμνειται.... με το εβραιοχριστιανικο μοντελο της ψευτο-ηθικης που δυστυχως επικρατησε χαρη στη ρωμαικη αυτοκρατορια που το υιοθετησε....

 

Άντε παρέθεσε σκέψεις για ένα θέμα, που ίσως εκ φύσεως ν' αγγίζει μια μεγάλη μερίδα ανθρώπων, δίχως να πέσεις έστω και μια στιγμή στην παγίδα των γενικεύσεων.
Μπορείς πάντα να γράψεις τ' απόσταγμα της παρατηρήσεως σου, αλλά και πάλι σε κάποιο σημείο, δεν θ' αποφύγεις την τάφρο.
Κάποιοι θα βρεθούν μέσα της, άλλοι θα κουρνιάξουν μπροστά ή πίσω της, κάποιοι άλλοι θα σταθούν με το ένα πόδι στην μια μεριά και τ' άλλο πιθανότατα μετέωρο, ανήμποροι ν' αποφασίσουν, που θα προσγειωθεί.
Μιλάει για τα δυο μέτρα και σταθμά ο συμπαθής Δήμου, κάνει τις δέουσες ιστορικές αναδρομές - για να δώσει ακόμη περισσότερο "ψαχνό" στο κείμενο του - και μέσω του προσωπικού του amarcord ίσως και για λίγο να μας φέρνει "κοντά" του.
Θα ήταν αυτός ο σκοπός του ή θα ήταν η απλή "εκπόρνευση", με την έννοια που μας παραθέτει? Προς τα που γέρνει στο τέλος η ζυγαριά για τον καθένα μας?
Είναι δυνατή η ισορροπία ανάμεσα στο κοινωνικό ( περισσότερο ή λιγότερο "φτιασιδωμένο" ) προσωπείο και στο βαθύ, ίσως και σε κάποια σημεία "σκοτεινό" μας πρόσωπο?
Γαλουχήσεις, πρέπει, διδαχές και πεπατημένες, απαγορεύσεις σιδερένιες ή κέρινες κι ένας δικαστής άϋλος να ελοχεύει στον δερμάτινο καθρέφτη. Μπορεί και στο συρτάρι που ο αρθρογράφος ανέφερε.
Ποια ηθική απ' τις δυο έχει μεγαλύτερη αξία? - Αν βέβαια δεχτεί ο καθένας μας την ύπαρξη δυο ή περισσότερων παράλληλων μέσα μας ηθικών - εκείνη της πεπατημένης που ίσως και ν' ακολουθούμε, για ν' αποκτήσουμε ή για να διατηρήσουμε προνόμια,
που μας κάνουν υπαρκτούς σε μεγάλο ποσοστό στους άλλους. Ή εκείνη της εντελώς περιφραγμένης μειονότητας που ίσως και ν' αποτελούνταν μονάχα από μας και άλλα δυο-τρία άτομα στ' αλήθεια κοντινά μας?

Η σεμνοτυφία, η σοβαροφάνεια, δηλαδή το φαίνεσθαι, η αντανάκλαση του πυρήνα, είναι πάντα λειψή ουσίας ( ακόμη και του παραμικρού ψήγματος της ) ?
Ενοχές, ντροπή, -πάντα πιθανολογούμενες-, voyerιστικές φιλήδονες σκιές που κυνηγούν σαν δίποδοι σκύλοι την ουρά τους? Ποιος έχει δίκιο και ποιος άδικο?
Ποιος θα κρίνει στο κάτω κάτω της γραφής τον όποιο κριτή, αν η κρίση του ίσως και να γινόταν μπούμερανγκ, που θα στρεφόταν αργά ή γρήγορα στον ίδιο του τον εαυτό?

Ξαναλέω ότι τραγουδούσε πολύ σωστά ο αείμνηστος ο Νίκος : Όλα τριγύρω αλλάζουνε κι όλα τα ίδια μένουν. Μόνο το καπέλο στις φωτογραφίες φεύγει κι έρχεται.
Η κλειδαρότρυπα ίσως και κάποτε να πάρει άλλη μορφή. Αλλά ο "επικίνδυνος καρπός" ( τα ένστικτα, η ορμές, η έλλογη ελευθερία ) μάλλον θα συνεχίσει ν' αναστατώνει τους απανταχού "φύλακες στο κατώφλι". Μέχρι στιγμής ο κύκλος μοιάζει να επαναλαμβάνεται ακούραστα.

Αυτά προς το παρόν, ίσως ασύνδετα και μια φώτο εποχής, έτσι, για να μπω λιγάκι στο κλίμα κάποιου περάσματος του άρθρου.

 

 

Εξαιρετικό το ερμηνευτικό περί πορνογραφίας πορνογράφημα (παλιότερα ο χαρακτηρισμός θα ήταν χυδαιογράφημα) του Ν.Δ.
Γιατί πορνογράφημα?

Μα για ένα πολύ απλό λόγο:
Διγότι αν είχε κάνει την ίδια μελέτη, με την ίδια ακριβώς προσέγγιση και μεθοδολογία θα υπήρχε κάποια περίπτωση να συστρατευθεί με το "Ποτάμι"..?
Του οποίου τουρλού (πιο τουρλού δεν έχει ματαγίνει) κόμματος είχε "ρίξει μια κλεφτή ματιά στα πεταχτά" στην ιδεολογική διακήρυξη, που πριν καν γίνουν οι εκλογές είχε ως διακήρυξη καταντήσει δαντέλα, κατ' άλους σώβρακο.

Ο Ν.Δ ως μελετητής, επαγγελματίας, αλλά και στοχαστής κουβαλάει και πολλά και καλά εργαλεία.
Το μικρό αυτό δοκίμιο/αναφορά του, το αποδείχνει και με το παραπάνω: έντιμο, τολμηρο, σαφές, αναλυτικό, κατατοπιστικό και στοιχειοθετημένο.
Το γεγονός πως φαίνεται να μη μπορεί να ξεχωρίσει δυο ομοειδέστατες καταστάσεις/γεγονότα/συγκυρίες δεν είναι αποτέλεσμα ούτε έλλειψης ευφυίας ούτε μέσων και εργαλείων.

Αλλά με "όποιον δάσκαλο (πατέρα) καθίσεις, τέτοια γράμματα "υπο ΚΑΙ κριτικά" θα μάθεις", στο κάτω - κάτω της γραφής...
Αλλιώς δεν θα έβαζε τον Ελύτη να λέει την παρόλα την καλή, ο οποίος Ελύτης είχε εναντιωθεί, ίσως όσο κανείς άλλος -στα ίσια είναι γεγονός, στην έκδοση του Μεγάλου Ανατολικού του Α. Εμπειρίκου.

___________________________
ΥΓ:
1.Αν και το "Ποτάμι" ως κόμμα προσωπικά το θεωρώ ανέκδοτο, δεν είναι η πηγή της αντίρρησής μου προς τον Ν.Δ.
Οποιοδήποτε κόμμα κι αν αποτελούσε επιλογή του, το ίδιο θα μού έκανε.
Θα μου πείτε το ίδιο δεν έκανε ο Μ. Θεοδωράκης, η Μερκούρη, η Συνοδινού..? (και άλλοι πολλοί και καλύτεροι)...
Έχει χρώμα το ψώνιο..?

2. Οι ομόλογοί του στο "σπορ" λέγονταν Τσάτσος και Στασινόπουλος...
Αυτοί τουλάχιστον προέδρευαν.

3. Το ότι διαφωνώ με τα έργα και τις ημέρες του Ν.Δ, δεν έχει να κάνει με το έργο του.
Ό,τι έχει παραχθεί σε υψηλό επίπεδο καλό είναι απ' όπου και να το δει κάποιος.

Έδιτ: Παρατηρήσεις επί του πονήματος, πιθανόν προσεχώς...

 

Το υπερβολικό φως, κουράζει τα μάτια μου και σκοτώνει το "παραμύθι" μου.
Για αυτό δεν μου αρέσει. Προτιμώ το ημίφως και τις σκιές του.

Θυμάμαι κει, κάπου στα μέσα της δεκαετίας του 80, να περιμένω τις Κυριακές για να αγοράσω την Αυγή και το Βήμα (!!!???!!!, ναι, ναι..από τότες η σχιζοφρένεια).
Ξεκινούσα το ΒΗΜΑ ανάποδα. Διάβαζα τη Σίβυλλα, μετά τον Πλωρίτη και κατέληγα στο Δήμου.

Αλήθεια, θα είχε νόημα ο "Μέγας Ανατολικός", εάν δεν υπήρχε η Βικτωριανά αστική υποκρισία? Έστω ότι ο Εμπειρίκος ζούσε σήμερα, θα καταπιανόταν να τον γράψει? Κι αν ναί, θα ήταν κάτι παραπάνω από τσόντα, με τα σημερινά δεδομένα?
Και αφού μιλάμε για Ελλάδα, στην οποία η Βικτωριανή "ηθική" είναι βαθιά φωλιασμένη, θα έγραφε ο Ταχτσής, θα ζωγράφιζε ο Τσαρούχης αν ακριβώς δεν ήταν υποχρεωμένοι να βιώνουν τις επιλογές τους, όπως υποχρεώθηκαν να τις βιώσουν?

Αντιπαθώ πλέον τον Δήμου, γιατί πουλάει αυτό που ο ίδιος είναι.
Δεν αντιπαθώ όμως διόλου τα κρυφά συρτάρια των αστών. Τα λατρεύω.
Αντίθετα, βρίσκω εμετικά τα τεύχη του Cosmopolitan με τις ρόζ, γούνινες χειροπέδες και θα τα έβρισκα εξ' ισου εμετικά εάν προσέφεραν αρίστης ποιότητος cane.

"Πορνογραφία σημαίνει συνουσία" και συνουσία που λαμβάνει χώρα εκτός "κλειδωμένων συρταριών", τις περισσότερες φορές είναι πήδημα, το οποίο διόλου δεν καταφρονώ ως αξία και ανάγκη. Αλλά συνουσία δεν ειναι.

 

Για να λέμε και καμιά παρόλα να περνάει η ώρα...

Αυτό που λέμε ελληνική αστική τάξη είναι ένα ελάχιστο τμήμα του ελληνικού πληθυσμού, με το ζόρι ίσως 1,5%.
Ως επί το πλείστον είναι παππουδαριά που ήρθαν στην "πατρίδα" για να καλοπεράσουν το τελευταίο τέταρτο της ζωής τους...
Οι αποδέλοιποι ζουν στα εξωτερικά κάπου 150 χρόνια τώρα και οσμώνονται παντοιοτρόπως με το ρομέικο είτε αμέσως είτε εμμέσως (συνηθέστερα).
Αστούς δεν λέμε αυτούς που ζούν στη πόλη.
...
Στην Ελλάδα έχουμε δυόμισυ πόλεις: Την Αθήνα, τη Σαλονίκη και την Πάτρα (το μισαδάκι). Ο Πειραιάς είναι ένα με την Αθήνα, χρόνια τώρα. Αι υπόλοιπαι είναι κεφαλοχώρια. Επίσης υπάρχουν και χωριά.
...
Αυτό που λέμε στα καθ' ημάς αστική τάξη έχει να κάνει με τση άνθρωπες του στενότερου ή ευρύτερου κρατικού μηχανισμού και των εντολέων του.
Αλλά πώς στα διάλα θα εξυπηρετείς τση από πάνω αν δεν έχεις κι εσύ βρε παιδί μου το κάτι τις σου (ναι μοιάζει με τους τίτλους κατ' απονομήν, π,ως κάνει η βασίλισα τση Αγγλίας ιππότη τον Έλτον Τζόνη, ένα πράμα, ετσά)!
Ονομάζεσαι αστός και καμαρώνεις και με την άδεια τση αστυνομίας.
Αυτοί είναι κάμποσοι, αλλά δεν είναι διαρκείας, δεν παράγουν έργο/παράδοση, αν παρήγαν θα το βλέπαμε, στραβομάρα μας!
...
Τι είμαστε? Από πάνω προς τα κάτω κι απ' τση λίγοι στις πολλοί: Τσιφλικάδες, μπιστικοί, γεωργοκτηνοτρόφοι, μικροοτιδήποτε (κτηματίες, έμποροι, επαγγελματίες, έμπορες κλπ). Και τεχνικοί κι επιστήμονες.
Κάποιοι, ελάχιστοι, από αυτούς κατέκτησαν το αστιλίκι τους μετά πολλών επαίνων (και οιμωγών) πριν τον τελευταίο παγκόσμιο πόλεμο, κι αυτοί επίσης ζούν όξω.
Κάποιοι, ελάχιστοι κι αυτοί, γνωρίζουν άψογα τα της αστικής τάξης, αλλά δεν θα γίνουν ποτέ αστοί.
Είναι δυο λογιώ: αυτοί που δεν θέλουν και αυτοί που κάνουν θελήματα στην αστική και την "αστική" τάξη.
...
Ο Εμπειρίκος ήταν αστός, ο Ελύτης επίσης, ο Ν.Δ όχι...
Σκονάκι: Ο Εμπειρίκος ήταν νησί, ο Ελύτης όχι (αν και νησιώτης), ο Ν.Δ πιο φλαταδούρας κι από παρκέ...
...
Η εξουσιαστική δομή στο ρομέικο διατρέχεται ακόμα από την λογική της πόλης-κράτους τση αρχαιότητας, δε πα να χτυπά τον κώλο του κάτω όλος ο σύμπας.
Αι πόλεις αυταί θέλουν να γίνουν νησιά...
Για μαλάκες τση περνάτε τση ανθρώποι που ζουν σε αυτές..?
...
Ο Κοέλιο και η παρέα του είναι τελειωμένοι και σπάνιοι μαλάκες.
Άσχετο, αλλά να τα λέμε αυτά..!
...
Να κλείσουν τα σχολεία, να γίνουν καφενεία.
Κι αυτό άσχετο, αλλά πάντα επίκαιρο και ορθόν!


 

 

Ως αρχική παρατήρηση στο κείμενο του Ν.Δ να επισημάνω πως η αποκαλούμενη Βικτωριανή περίοδος (1840 - 1900) της "πορνογραφίας", αλλά και πριν από αυτήν την εποχή, άφησε πίσω της υπέροχα και μοναδικής σύλληψης χαρακτικά και λιθογραφίες, που ακόμα και σήμερα είναι πολύ ...προχώ, υψηλότατης αισθητικής και καλλιτεχνικής αξίας.
Στα τελειώματά της εμφανίστηκε η φωτογραφία ως μέσον αναπαραγωγής.

 

@cadpmpc : off topic, αλλά ....
"Σκονάκι: Ο Εμπειρίκος ήταν νησί, ο Ελύτης όχι (αν και νησιώτης)" .... καλά τα λές...δεν ήταν νησί...η θάλασσα ήταν ...

 

Mε κουοτάρω..:
"...
3. Το ότι διαφωνώ με τα έργα και τις ημέρες του Ν.Δ, δεν έχει να κάνει με το έργο του.
Ό,τι έχει παραχθεί σε υψηλό επίπεδο καλό είναι απ' όπου και να το δει κάποιος.
..."...

 

@gaby : Το νήμα τούτο μ' έκανε να συνειδητοποιήσω κάτι, που χρόνια πολλά ήταν μπροστά τα μάτια μου ... και δεν το 'βλεπα.
Ο πρωτότυπος τίτλος είναι "Le charme Discret de la bourgeoisie". Το πόσο η έννοια του "discret" ταυτίζεται με το "κλειδωμένο συρτάρι" και γιατί μεταφράσθηκε στα ελληνικά "κρυφή" αντί για "διακριτική", αποδεικνύει την διαφορετικότητα του Γάλλου αστού από την μικροαστή Μαίρη Παναγιωταρά, για να επιβεβαιωθεί, εν μέρει τουλάχιστον ο @cadpmpc .

@cadpmpc : Ρε φίλε, με τσάκισες με το αυτό -κοουτάρισμα, μια και μου θύμισες κάποιον που ' λεγε : "Εξαιρετικός συγγραφέας ο Celine. Ναζί του κερατά .... αλλά εξαιρετικός συγγραφέας".

 

1.
Ίνα πληρωθοί το ρηθέν "ο ρομιός ξέρει να κολλάει ταμπέλες κατά το δοκούν, ακόμα και στη πάρτη του"...

2.
Κύττα..:
Το να κράξω τον Παλαμά γιατί ήταν δημοσιοϋπαλληλλάκι και έλεγε αδερφάρα τον Καβάφη, δεν έχει να κάνει με το τι πρόσφερε στην Ελληνική γραμματεία...
Το να χέσω τον Ελύτη επειδή δεν απέρριψε το λόμπινγκ που τον γούσταρε να πάρει το βραβείο, δεν κάνει τον Ελύτη λίγο.
Το να πω απολογητή/ναζί/σπεκουλαδόρο/κλάστη τον Σπέερ, δεν τον κάνει λιγότερο μεγαλοφυή.
Το ότι ο Βεν έψαχνε να βρει τους απογόνους της Μαγδαληνής δεν κάνει την θεωρία των συνόλων περιττή ή ηλίθια.
Κλπ κλπ κλπ κλπ κλπ κλπ κλπ.......... Πολύ πράμα σε λέω..! Ουουουουου...! Να φαν κι οι κότες...

Αλλά μετά μεγάλης βεβαιότητας είναι συγκλονιστικός μαλάκας ένας παλιός δήμαρχος της Νισύρου που άφησε στα πρόθυρα της κατάρρευσης το πιο σύγχρονο τότε αφαλατωτήριο νερού στον κόσμο, που φτιάχτηκε στο νησί επί Χούντας (η χαρά της υπέρβασης βεβαίως και της ρεμούλας στο καπάκι), και που τηλεφωνούσε στον κολλητό του τον Αβέρωφ, τότε Υπ. Εθν. Άμυνας, να του στέλνει με φορτηγίδα νερό για να μη πεθάνουν σαν σκυλιά από τη δίψα, μια φορά την εβδομάδα, μην και στιγματιστεί το νησί πως χρησιμοποιεί κάτι που έφτιαξε η Χούντα.
Το ίδιο σπάνιος μαλάκας σαν τον αυτοκράτορα Θεδόσιο (τον έκαναν και μεγάλο δαύτονα) που έτρεμε τα μάρμαρα επειδή ο κούλακλας δεν μπορούσε να "τρέξει" το μαγαζί πούφτιακε ο Κωστάκης με τη μάνα του.
Ή με τον άλλο μαλάκα, αυτός καμωνότανε και τον μορφωμένο, που έκαψε την Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας, για τσή ίδιοι λόγοι.

Δεν τα πάω, καταπώς ξες, καλά με τση θρησκείες (sic), αλλά έυκολα σφάζω στο γόνα όποιον μαλάκα πειράξει κι ένα βότσαλο από μοναστήρι ή κανα αρχαίο ξωκκλήσι στου βοδιού το κέρατο, που μάλλον χτίστηκε με υλικά από κάτι πολύ πιο αρχαίο που προϋπήρχε στη θέση του.
Γενικά, δεν τα πάω καλά με τα προσχήματα, ενίοτε και εις βάρος της πάρτης μου. (Πρέπει να το κυττάξω αυτό, δεν λέω)...

Αυτάααααα...!
Κάτι άλλο..?

Έδιτ λόγω αφηρημάδας:
Το παληκαράκι το δικό μας, ο Μεγαλέξαντρος, μαλάκας λες ήταν και σε τρία και εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα κατάκτηση πούκαμε "έσβησε" μόνο μιάμιση πόλη από τον χάρτη?
Τα Σούσα και μια σε κάτι κωλοβούνια στη Βακτριανή που τόπαιζαν γάτοι.
Την πρώτη γιατί ήταν σύμβολο και την δεύτερη γιατί ήθελε να γίνει...
Απλό!

 

''Το θλιβερότερο θέαμα είναι δέκα Έλληνες διανοούμενοι σε ένα δωμάτιο. Ο καθένας θα προσπαθήσει να μεταβάλει τους άλλους σε ακροατήριο.''
Νίκος Δήμου
....Ο ίδιος είναι αυτός που τα ''κατάφερε'' απ' ότι φαίνεται....