Κρίση παντου

Ίσα ίσα που η κρίση μπορεί να φέρει πιο κοντά τους ανθρώπους και σε ουσιαστικότερη επαφή και συνεργασία γιατί ακριβώς η ανάγκη θα τους έσπρωχνε να το κάνουν.
Πέρα απο κάποια μικρά παραδείγματα τέτοιων προσπαθειών σε διάφορους τομείς (παραγωγή , ψυχαγωγία , επικοινωνία κ.α) το μεγαλύτερο μέρος της κοινωνίας μας παρέμεινε βαθιά αλλοτριωμένο.
Όμως η αλλοτρίωση του ανθρώπου στο σύγχρονο πολιτισμό δεν είναι κάτι καινούργιο ούτε και "Ελληνική" υπόθεση. Η τεχνολογία απλά (ειδικά τα social media) απομακρύνει περισσότερο από την ουσιώδη , αληθινή επαφή. Δίνει την δυνατότητα της "ασφαλής" επικοινωνίας χωρίς το ρίσκο της πραγματικής επαφής. Μοντάρουμε τον εαυτό μας όπως θέλουμε και τον παρουσιάζουμε στους άλλους.

Η κρίση φέρνει προβληματισμούς. Σε τι κόσμο ζούμε. Κάτι δεν πάει καλά και πρέπει ν αλλάξει.
Δεν με ενδιαφέρει να κάνω μικροπολιτική συζήτηση για την Ελληνική κρίση ,
αλλά θεωρώ πιο ουσιώδες να γράψω για το θέμα της αλλοτρίωσης.

Παραθέτω αποσπάσματα απο ένα μεγαλούτσικο κείμενο αλλά πιστεύω πολύ κατατοπιστικό για το θέμα:




Η έννοια της αλλοτρίωσης (αποξένωσης) – Ορισμός

Η έννοια της αλλοτρίωσης έχει διάφορες σημασίες στη σημερινή ζωή, την επιστήμη και τη φιλοσοφία καθώς και στα χαρακτηριστικά του αλλοτριωμένου σύγχρονου ανθρώπου.
Οι περισσότερες σημασίες της έννοιας της αλλοτρίωσης μπορούν να θεωρηθούν ως παραλλαγές της πλατύτερης ερμηνείας που προκύπτει από την ετυμολογία της λέξης, δηλαδή ότι η αλλοτρίωση είναι η πράξη ή το αποτέλεσμα εκείνης της διαδικασίας με την οποία πράγματα ή πρόσωπα γίνονται ή έχουν γίνει ξένα μεταξύ τους.

Στη σημερινή ψυχολογία και κοινωνιολογία η έννοια χρησιμοποιείται συχνά για το χαρακτηρισμό του αισθήματος της αποξένωσης του ατόμου απέναντι στην κοινωνία, τη φύση, απέναντι σε άλλους ανθρώπους ή απέναντι στον ίδιο τον εαυτό του.
Για πολλούς κοινωνιολόγους και φιλοσόφους η αλλοτρίωση είναι ταυτόσημη με την αντικειμενοποίηση, δηλαδή την πράξη (ή το αποτέλεσμα της πράξης) της μετατροπής των ανθρωπίνων ιδιοτήτων, των σχέσεων και των ενεργειών σε ιδιότητες και ενέργειες πραγμάτων που είναι ανεξάρτητα από τον άνθρωπο και εξουσιάζουν τη ζωή του.
Η αλλοτρίωση όπως τη συναντάμε στη σύγχρονη κοινωνία είναι σχεδόν ολοκληρωτική. Διαποτίζει τη σχέση του ανθρώπου προς την εργασία, προς τα πράγματα που καταναλώνει, προς το κράτος, προς τους συνανθρώπους του και προς τον εαυτό του.

Ολόκληρο το δημιούργημα του ανθρώπου τον δεσπόζει και τον κυριαρχεί. Όσο περισσότερο ισχυρές και γιγαντιαίες είναι οι δυνάμεις που απελευθερώνει, τόσο περισσότερο ανίσχυρο νιώθει τον εαυτό του σαν ανθρώπινο ον. Βρίσκει αντιμέτωπο τον εαυτό του με τις ίδιες δυνάμεις που είναι ενσωματωμένες στα πράγματα που αυτός δημιουργεί, αλλοτριωμένες από τον εαυτό του. Διακατέχεται από τα δημιουργήματά του και έχει χάσει την ιδιοκτησία του εαυτού του.

Η αλλοτρίωση του ανθρώπου έχει σαν αποτέλεσμα την απώλεια των κοινωνικών δεσμών. Η σύγχρονη κοινωνία αποτελείται από ‘άτομα’, ‘μικρά σωματίδια’ αποξενωμένα το ένα από το άλλο, που όμως είναι το ένα ενωμένο με το άλλο με ατομικά συμφέροντα και με την ανάγκη να χρησιμοποιεί το ένα το άλλο.

Αναφορικά με τις αξίες που επικρατούν στην αλλοτριωμένη κοινωνία ο Έριχ Φρομ αναφέρει ότι η αποξένωση οδηγεί στη διαστροφή όλων των αξιών και αυτή η αλλοίωση των αξιών επηρεάζει και θρυμματίζει τον κοινωνικό ιστό. Μ’ αυτό τον τρόπο η αλλοτρίωση κατακερματίζει την κοινωνική ζωή.

Στην αλλοτριωμένη κοινωνία η ανθρώπινη δραστηριότητα κατευθύνεται από το κοινωνικοοικονομικό σύστημα. Ο κοινωνικός χαρακτήρας του ανθρώπου εσωτερικεύει τις εξωτερικές επιταγές και έτσι κατευθύνει την ανθρώπινη ενεργητικότητα προς την πραγματοποίηση των εντολών του κυρίαρχου οικονομικού και κοινωνικού συστήματος.

Κι ενώ το σημαντικότερο είναι η δραστηριότητα του ανθρώπου αυτή καθεαυτή και η ικανοποίηση από αυτή τη δραστηριότητα, στον πολιτισμό μας συμβαίνει το αντίθετο. Παράγουμε όχι για την ικανοποίηση μιας συγκεκριμένης ανάγκης, αλλά για τον αφηρημένο σκοπό να πουλήσουμε τα εμπορεύματά μας. Ανάλογα θεωρούμε τις προσωπικές μας ιδιότητες και τα αποτελέσματα των προσπαθειών μας σαν εμπορεύματα που μπορούμε να πουλήσουμε για να αποκτήσουμε χρήματα, κύρος και δύναμη.

Έτσι το σημαντικότερο γίνεται όχι η ικανοποίηση από τη δημιουργική δραστηριότητα του παρόντος, αλλά το τελικό προϊόν. Μ’ αυτό τον τρόπο ο άνθρωπος χάνει τη μόνη ικανοποίηση που μπορεί να του δώσει πραγματική ευτυχία, την εμπειρία της δραστηριότητας του παρόντος.
Η αποξενωμένη εργασία είναι μια εργασία χωρίς νόημα για το άτομο, επειδή ο συνειδητός στόχος της είναι η ικανοποίηση των ατομικών αναγκών, οι οποίες για τον εργαζόμενο είναι περιορισμένες στις πιο απλές συνθήκες της σωματικής επιβίωσης. Έτσι η ζωή η ίδια φαίνεται σαν ένα μέσο ζωής. Οι εργαζόμενοι δουλεύουν μόνο για να συντηρήσουν τον παράλογο κύκλο της ύπαρξής τους. Κάνοντας τη ζωή του είδους το μέσο της ατομικής ζωής, η αποξενωμένη εργασία αποξενώνει το άτομο από την ίδια την ουσία του είδους του.

Ο αλλοτριωμένος νιώθει ενοχή. Αισθάνεται ένοχος επειδή συγχρόνως είναι και δεν είναι ο εαυτός του, επειδή είναι ζωντανός και συγχρόνως αυτόματο και πράγμα.
Έτσι το αλλοτριωμένο άτομο χάνει την ψυχική του υγεία, αφού σύμφωνα με την ανθρωπιστική άποψη, πρέπει να φτάσουμε σε μια διαφορετική αντίληψη για την ψυχική υγεία. Το ίδιο πρόσωπο που θεωρείται υγιές στις κατηγορίες ενός αλλοτριωμένου κόσμου, από την ανθρωπιστική άποψη φαίνεται σαν το πιο αρρωστημένο από τη σκοπιά της κοινωνικής ανεπάρκειας.

Η απάθεια που είναι βασικό χαρακτηριστικό του αλλοτριωμένου, επιτείνει την προσαρμογή. Η απάθεια του ανθρώπου στη βιομηχανική κοινωνία σήμερα είναι ένα από τα πιο χαρακτηριστικά και παθολογικά χαρακτηριστικά του. Είναι ένα από τα συμπτώματα στο γενικό σύνδρομο που μπορεί να ονομάσει κανείς ‘σύνδρομο της αλλοτρίωσης’. Όντας απαθής, δε συνδέεται με τον κόσμο ενεργητικά και υποχρεώνεται να υποταχθεί στα είδωλά του και στις απαιτήσεις τους. Ο σύγχρονος άνθρωπος είναι παθητικός στο μεγαλύτερο μέρος του χρόνου της ανάπαυσής του. Μετατρέπεται σε παθητικό δέκτη των ερεθισμάτων, γίνεται ένα αυτόματο, ένα ρομπότ. Το σύγχρονο βιομηχανικό σύστημα κατόρθωσε να δημιουργήσει αυτό το είδος ανθρώπου. Είναι το αυτόματο. Ο αλλοτριωμένος άνθρωπος.

Για τον αποξενωμένο οι άνθρωποι και τα πράγματα έχουν σημασία μόνο όσο μπορεί να τα χρησιμοποιήσει για του δικούς τους σκοπούς. Είναι αδιάφορος για τις υπόλοιπες πραγματικότητες που δεν τον αφορούν. Όσο περισσότερο προχωρά σ’ αυτό το διαχωρισμό, τόσο περισσότερο δημιουργεί το διαχωρισμό μέσα στον εαυτό. Αυτή η στάση του όμως, τον αποκόπτει από την κοινοτική ζωή. Δεν αισθάνεται μέρος της κοινότητας, αλλά είναι αποξενωμένος απ’ αυτή και τη χρησιμοποιεί για τους δικούς του σκοπούς. Αισθάνεται έναν διαχωρισμό ανάμεσα στην ύπαρξή του σαν άτομο και σαν πολίτης.

Ο αλλοτριωμένος δεν αξιοποιεί και δεν πραγματώνει τις εγγενείς του δυνατότητες γιατί απωθεί σημαντικά μέρη του εγώ του και οι διάφοροι τομείς της ζωής του δεν είναι ενωμένοι σ’ ένα σύνολο. Δηλαδή θα λέγαμε ότι, ακρωτηριάζοντας το εγώ του, διχάζοντας την προσωπικότητά του, δε λειτουργεί αυθόρμητα, δεν ενώνεται με τον κόσμο, δε νιώθει ελεύθερος, γιατί η αληθινή ελευθερία συνίσταται στην αυθόρμητη δραστηριότητα του συνόλου της ολοκληρωμένης προσωπικότητας.

Η αυθόρμητη δραστηριότητα είναι ελεύθερη δραστηριότητα του εγώ και συνεπάγεται ψυχολογικά την αυτόβουλη δραστηριότητα. Λέγοντας δραστηριότητα δεν εννοούμε το να κάνεις απλά κάτι, αλλά την ιδιότητα της δημιουργικής δραστηριότητας που μπορεί να εκδηλωθεί με τη συναισθηματική, πνευματική, αισθητική εμπειρία του ατόμου και με την ελεύθερη βούλησή του.

Μια προϋπόθεση αυτού του αυθορμητισμού είναι η έκφραση της προσωπικότητας στο σύνολό της και η εξάλειψη του διχασμού ανάμεσα σε ‘λογικό’ και σε ‘φύση’. Γιατί μόνο αν ο άνθρωπος δεν απωθεί τα ουσιαστικά μέρη του εγώ του, μόνο αν αποκαλυφθεί ολόκληρος στον εαυτό του και μόνο αν οι διάφοροι τομείς της ζωής του κατορθώσουν να ενωθούν σε ένα θεμελιώδες σύνολο, είναι δυνατή η αυθόρμητη δραστηριότητα. Η αυθόρμητη δραστηριότητα είναι ο μόνος τρόπος με τον οποίο μπορεί να υπερνικήσει τον τρόμο της μοναξιάς χωρίς να θυσιάσει την ακεραιότητα του εγώ του. Γιατί με την αυθόρμητη ολοκλήρωση του εγώ ο άνθρωπος ενώνεται και πάλι με τον κόσμο, με τον άνθρωπο, τη φύση και τον εαυτό του.


Και εδώ το λίνκ για όποιον θέλει να το διαβάσει ολόκληρο.

https://teteleste.wordpress.com/2014/09/23/το-φαινόμενο-της-αλλοτρίωσης/