Μαρκήσιος ντε Σαντ

O Ντε Σαντ δεν φταίει για τίποτα, πια. Ο γαρ αποθανών δεδικαίωται από της αμαρτίας, ακόμη και με αυστηρή θεολογική θεώρηση. Και σιγά δηλαδή μην μάς ενοχλήσει εμάς, το τι έγραψε.
Απλά, δεν νιώθω καμία ταύτιση, λογοτεχνική, ψυχολογική, φιλολογική ή ανθρώπινη με αυτά που έγραψε. 'Οταν ήμουν έφηβη και διάβαζα τις 120 μέρες στα Σόδομα, μάλλον καύλωνα, το ομολογώ, με όλα τα ενοχικά σύνδρομα που αναπόδραστα με διακατείχαν και όλη την εξτραβαγκάντσα των αφηγήσεων. Τώρα πια, να σάς πω την μαύρη αλήθεια, μόνο συμβολιστικά, ιστορικά και λογοτεχνικά-σημειολογικά μπορώ να τον δω και να τον αντιμετωπίσω.

Το κομμάτι της απόλαυσης της απαγορευμένης ή απαγορευτικής υπερσεξουαλικότητας και βιαιότητας, δεν μπορεί να υπερισχύσει από την εκλογίκευση που διέπει την σκέψη όταν η αφήγηση ενέχει πράξεις όπως ο βιασμός τρίχρονων. Φυσικά, ο ίδιος ο Ντε Σαντ, νομίζω πως αυτήν ακριβώς την αποστροφή ήθελε να προκαλέσει, προσπαθώντας να αφαιρέσει το πρόσημο του καλού και του του κακού, των ηθικά κολάσιμων πράξεων, ειδικά σε ότι αφορά την θεολογική θεώρηση και ήθελε να δηλώσει την αποστροφή του στον τρόπο με τον οποίο η εκκλησία ήθελε να ορίσει τις μοίρες και τις πράξεις των ανθρώπων και τις όποιες συνέπεις αυτών.

Εγώ προσωπικά, παρατήρησα από τότε και μία ελαφριά αυτο-απέχθεια, μετά την θεωρητική τέλεση των αποτρόπαιων πράξεων. Νομίζω όμως ότι δεν ήταν ενοχική, ή απολογητική, ήταν απλά διερευνητική της ανθρώπινης φύσης του. Ούτε μισογύνη ακριβώς θα τον έλεγα, μία μισανθρωπία θαρρώ είναι διάχυτη στο έργο του, αλλά δεν αποτελεί μοναδικό λογοτεχνικό φαινόμενο κάτι τέτοιο.

Μάλλον έμπρακτα όμως, μέσα από το έργο του, ήθελε να αποτινάξει ΚΑΙ από την γυναίκα την ενοχή της σεξουαλικότητας και της απομάκρυνσης από την αναπαραγωγική ανάγκη, την εκλογικευμένη, την επικρατούσα στην απόλαυση, στην ελευθερία, μέσα από την διαστροφή ακόμη.

Η αποποινικοποίηση της καύλας, δεν ξέρω τελικά πόσο εξυπηρετήθηκε από το έργο του, μιας και έδωσε όπλα στην φαρέτρα των συντηρητικών επικριτών του ως προς τις ακρότητες πάσης φύσεως, θέματα νομιμότητας που συνδέονται με τον σαδισμό, πολύ σοβαρότερα από την λαγνεία κάθε είδους.

Ειλικρινά δεν ξέρω σήμερα τι θεωρείται ''ορθή'' θεώρηση του Ντε Σαντ, ούτε και την σχέση του με το bdsm μπορώ να βρω, πέρα από το ένα συνθετικό στο ακρωνύμιο. Προσωπικά, δεν με ενθουσιάζει πια, ούτε με ενοχλεί, τον αντιμετωπίζω σαν λογοτέχνη και δεν με απασχολεί η προσωπικότητά του, ειλικρινά. Σαφώς και αναγνωρίζω την επιρροή του σε ανθρώπους με τους οποίους έχω συναναστραφεί, χωρίς όμως πάντα σωστή ενσωμάτωση στην πλειοψηφία των περιπτώσεων, με τα προσωπικά μου κριτήρια, πάντα. Σε μένα προσωπικά δεν αναγνωρίζω επιρροή, άλλα ερεθίσματα με βοήθησαν πολύ περισσότερο ως προς την συνειδητοποίηση, την αυτεπίγνωση και την όποια εκλογίκευση του σαδομαζοχισμού μου.

 

Ας μοιραστώ και εγώ δύο κανονικές, σκόρπιες σκέψεις μέχρι να έρθει το αεροπλάνο.

Κάποια έργα, ίσως και όλα, δεν μπορούν να διαβαστουν εκτός context. Πολιτικού, χρονικου και κοινωνικού.

Όλη αυτή η συζήτηση για τον Ντε Σαντ μου θύμισε την συζήτηση για το Ρινοκερο του Ιονεσκο. Αν πάρει κάποιος και το διαβάσει χωρίς να έχει διαβάσει πρώτα τη βιογραφία του Ιονεσκο, χωρίς να έχει διαβάσει την συνέβαινε στην κοινωνία που ζούσε εκείνη την εποχή, το μόνο που βλέπει είναι ένα μάτσο άκυρους να μεταμορφωνονται σε ρινοκερους. Δεν υπήρχε μεγαλύτερη wtf λογοτεχνικη στιγμή στα παιδικά μου χρόνια από όταν έκλεισα αυτό το βιβλίο, χωρίς context.

Συγκεκριμένα για τον Ντε Σαντ, και αφού βέβαια έμαθα "πως διαβάζουμε" ένα βιβλίο, πάντα πίστευα πως (για εμένα) το μεγαλύτερο κομμάτι της κριτικής του ήταν το "η βία δεν είναι προνόμιο της εξουσίας".

Διαβάζοντας και άλλα κείμενα, σύγχρονα ή και όχι με το έργο του, μου δημιουργήθηκε (και) μια άλλη αίσθηση, λίγο κωμικοτραγικη. Σαν να έλεγε "και για φαντάσου αν εκεί που σε βασανίζει η εξουσία (όποια εξουσία) εσύ αντί να υποφέρεις, να καβλωνεις".

Δεν θεώρησα ποτέ ότι σκοπός του ήταν να μιλήσει για το bdsm ή για το κινκ. Νομίζω ήταν ένα τεράστιο τρολ της εποχής του, αντίστοιχο (εκτός κλίμακας) με τον Παστιτσιο. (Που ακόμα και ο όρος τρολ είναι πάλι στα πλαίσια του αναχρονισμου οπότε όχι ακριβώς λετζιτ   )

Πάντα ένιωθα ότι αν ποτέ έβαζε ο ίδιος ένα τίτλο συνολικά στο έργο του θα ήταν κάτι στα πλαίσια του "στο πουτσο μου σε γράφω και κάνω το ζωγράφο".

**τα παραπάνω δεν αποτελούν κάποια εκ βαθέων ανάλυση πέρα από την αίσθηση που έχει δημιουργηθεί εμένα**

 

Εγώ το κείμενο που είχα διαβάσει, πριν μια δεκαετία, αναζήτησα το βρήκα να είναι ενυπόγραφο, έγραψα και την πηγή.
Δεν ξέρω ποιος είναι ποιος, αλλά το κείμενο είναι πολύ ενδιαφέρον.

 

Διαβάζοντας αυτό το νήμα και τις Σαδοσκεπτικιστικές τοποθετήσεις.
Θυμήθηκα τον Αντρέ Μπρετόν, που έλεγε πως ήθελε να κατουρήσει στον τάφο του Ανατόλ Φράνς.
Τι τέρατα και οι δύο;

Το σχόλιο μου είναι τελείως ον τόπικ. Μήν το μετακινήσετε αν δεν γίνεται κατανοητό, δεν φταίει ούτε το σχόλιο, ούτε εγώ.

 

Ομολογώ πως αυτό εδώ το νήμα με ξάφνιασε.

Νιώθω σαν να έχει ξυπνήσει το παλιό φόρουμ.

Οι τοποθετήσεις του συνόλου μου προκαλούν το ενδιαφέρον και δεν βαριέμαι, ούτε χασμουριέμαι.

Η συζήτηση που γίνεται έως τώρα είναι σε ένα υψηλό επίπεδο.

Μοιάζει σαν να δείχνουν όλοι έναν σεβασμό στο πνεύμα του Ντε Σαντ.

Διαβάζοντας μου δημιουργήθηκαν οι εξής σκέψεις:

Παλαιότερα είχα υιοθετήσει την άποψη πως ο επαναστάτης είναι ο εξαθλιωμένος εργάτης, κολίγος, σκλάβος που βάλλει ενάντια στην αριστοκρατία για να αρπάξει τον κλεμμένο πλούτο που με ιδρώτα έχει παράγει και να τον αναδιανείμει δίκαια και δημοκρατικά.

Αυτή μου η παλαιότερη άποψη με είχε οδηγήσει στο συμπέρασμα πως δεν μπορεί γόνος της αριστοκρατίας να είναι επαναστάτης.

Το θεωρούσα αντιφατικό.

Μου ήταν αδύνατον να το χωρέσει ο νους πως εκείνος που έχει εξασφαλίσει το φαγητό στο τραπέζι του και δεν ανησυχεί δεν μπορεί να εχθρεύεται την αριστοκρατία και μάλλον είναι ένα κακομαθημένο πλουσιόπαιδο που κάνει το κομμάτι του.

Έχω ένα ελάττωμα.

Δεν μπορώ να παγιώσω άποψη.

Μετά από κάποιο χρονικό διάστημα αν δεν την αναθεωρήσω σκάω.

Ασφυκτιώ.

Νιώθω στάσιμος.

Και άρχισα να παρατηρώ την αντίφαση της σκέψης μου.

Παρατηρώντας διέκρινα πως ο εξαθλιωμένος εργάτης, κολίγος, σκλάβος που βάλλει ενάντια στην αριστοκρατία για να αρπάξει τον κλεμμένο πλούτο που με ιδρώτα έχει παράγει δεν είναι επαναστάτης, και ίσως να μην κατάφερε να γίνει και ποτέ.

Είναι απλά επαναστατημένος.

Ο επαναστάτης είναι κάτι άλλο.

Τον επαναστάτη δεν τον κρίνεις με βάση το φύλλο, την καταγωγή, την τάξη και το χρώμα.

Τον επανάσταση δεν τον κρίνεις με βάση την εποχή του και μόνο.

Τον επαναστάτη τον κρίνεις από την πνευματική του δύναμη στο να διεγείρει συνειδήσεις καθώς και από την πνευματική του υπέρβαση έτσι ώστε να παραμένει αιχμηρός και αγέρωχος ο λόγος του αιώνες μετά τον φυσικό του θάνατο.

Ο επαναστατημένος που θεωρούσα ως επαναστάτη δεν είναι τίποτε άλλο από τον συντηρητικό που τον διέγειρε το πνεύμα του επαναστάτη και ξεσηκώθηκε για να φτιάξει έναν άλλο κόσμο. Σαφώς και ο επαναστατημένος έχει σπάσει τα μούτρα του πολλάκις αλλά ο επαναστάτης πάντα θα καραδοκεί για να αφυπνίζει συνειδήσεις και να διεγείρει αισθήσεις.

Επαναστάτης είναι ο Ευριπίδης δεν είναι το ανταρτόπουλο του Άρη.

Επαναστάτης είναι ο Ρήγας δεν είναι ο κολίγος του θεσσαλικού κάμπου ή ο απεργός του Λαυρίου.

Με τον παραπάνω συλλογισμό ξεπέρασα την αντίφαση και πίσω την σκέψη μου δεν την γυρίζω.

Υπό αυτή την σκοπιά πλέον πιστεύω πως ο Ντε Σαντ αν και γόνος της αριστοκρατίας είναι επαναστάτης επειδή ακόμα και σήμερα μας γαργαλάει τον κώλο γελώντας τρανταχτά με ό,τι και αν μας προκαλεί, είτε μεγάλες καύλες είτε απέχθεια.

Το ίδιο θα έλεγα και για τον Εμπειρίκο, και εκείνος υπήρξε γόνος της αριστοκρατίας και επαναστάτης.


Iagos

 

http://www.triaridis.gr/keimena/keimA029.htm

 

Θα μπορούσε, αγαπητέ Ιάγε. Αλλά δεν ήταν. Και δεν είναι ταξικό το θέμα, είναι ηθικό : Αυτός που απαρνείται το ίδιο του το έργο, και μάλιστα όχι μία αλλά περισσότερες φορές, μπροστά στο φόβο της τιμωρίας, δεν μπορεί να είναι επαναστάτης.

Μνημονεύσατε πριν τον Ρήγα. Φυσικά, ο Ρήγας ήταν όντως επαναστάτης. Στον Ρήγα είναι μάλιστα αφιερωμένη η «Ελληνική Νομαρχία», ένα κείμενο άκρως επαναστατικό, πραγματικός κόλαφος κατά των κοτζαμπάσηδων, του παπαδαριού και των φαναριωτών, δηλαδή όλου του αντεπαναστατικού κατεστημένου.

Όμως ο συνάκτης της «Νομαρχίας» είναι ανώνυμος, διότι έτσι επέλεξε και ανώνυμος παραμένει μέχρι και σήμερα, παρά τις εικασίες για την ταυτότητά του. Έτσι λοιπόν η «Νομαρχία» παραμένει μεν ένα λαμπρό επαναστατικό έργο, όμως τελικά ορφανό, αφήνοντας εμάς με την απορία για το ποιός ήταν τελικά ο επαναστάτης πίσω απ’ το έργο και κατά πόσον αυτός ήταν όντως επαναστάτης κατά κυριολεξία.

Ο Ρήγας δεν αρνήθηκε την πατρότητα του έργου του και είναι γνωστό το τίμημα που πλήρωσε. Ο ντε Σαντ το έπραξε κατ’ επανάληψη όταν βρέθηκε αντιμέτωπος με τις συνέπειες (χωρίς να υπολογίσουμε τις φορές που δημοσίευσε ανώνυμα). Δίχως ν’ αναλαμβάνει την ευθύνη, δειλιάζοντας, ο συγγραφέας εγκαταλείπει το ίδιο του το έργο ορφανό (Φανταστείτε τι θα είχε συμβεί εάν, ας πούμε, οι γαλλικές αρχές δέχονταν την άρνηση του ντε Σαντ ως ειλικρινή : Ο σαδισμός δεν θα υφίστατο καν ως όρος, σωστά ; )

Ο ντε Σαντ, λοιπόν, ήταν πρωτότυπος, πρωτοπόρος αν θέλετε στο συγκεκριμένο λογοτεχνικό ύφος/είδος. Ιδιαίτερος, μάλιστα. Διαφορετικός, αναμφισβήτητα.–Αλλά «επαναστάτης» ο ίδιος ; Συγγνώμη, προσωπικά αδυνατώ να το δω.

 

Για την υπόθεση "Ροζ Κελλέρ" και "Ζαν Τεστάρ" έχεις ακουστά;
"Είναι 3 Απριλίου 1768, όταν ο Σαντ πλησιάζει στο δρόμο μια ζητιάνα τριάντα έξι χρονών, την Ροζ Κελλέρ.
Χήρα, άνεργη, υφάντρα, φτωχιά, ζητιανεύει. Ο Μαρκήσιος της προσφέρει ένα σημαντικό ποσό αν τον ακολουθήσει στο σπίτι του. Εκείνη αρνείται.
Τότε αυτός της απαντά ότι τον έχει παρεξηγήσει, και ότι θέλει απλώς να του καθαρίσει το σπίτι. Εκείνη δέχεται. Την ανεβάζει σε μια άμαξα και την οδηγεί σε μια εξοχική κατοικία. Σε όλη τη διάρκεια του ταξιδιού, ο Μαρκήσιος προσποιείται τον κοιμισμένο. Μόλις φτάνουν, την κλειδώνει σε ένα δωμάτιο. Μια ώρα αργότερα, επιστρέφει, την οδηγεί σ' ένα άλλο δωμάτιο και της ζητάει να γδυθεί. Εκείνη αρνείται. Την απειλεί με θάνατο και της υπόσχεται ότι, αφού τη θανατώσει με τα χέρια του, θα την θάψει στο βάθος του κήπου του. Ο Σαντ φεύγει από το δωμάτιο. Αυτή, τρομοκρατημένη, γδύνεται, αλλά κρατάει το εσώρουχό της. Ο Σαντ επιστρέφει και της αποσπά αυτό το μοναδικό ρούχο. Στη συνέχεια την πετάει σε έναν καναπέ, μπρούμυτα, αφού της δέσει τα πόδια και τα χέρια. Την ακινητοποιεί πιέζοντας με ένα μαξιλάρι τον αυχένα της. Την μαστιγώνει με βία. Εκείνη φωνάζει. Αυτός επαναλαμβάνει τις απειλές του ότι θα την σκοτώσει και της λέει ότι δε θα διστάσει να θάψει το λείψανό της στον κήπο. Αυτή συγκρατεί τις κραυγές της. Την χτυπά πέντε-έξι φορές, πότε με ραβδί και πότε με καμουτσίκι. Χαράζει τη σάρκα της με έναν σουγιά και, στη συνέχεια, για να επιτείνει τον πόνο, χύνει λιωμένο κερί στις αιμάσσουσες πληγές. Αυτή φοβάται να πεθάνει αμαρτωλή και ζητάει να κοινωνήσει. Ο Σαντ την καθησυχάζει: θα την εξομολογήσει ο ίδιος... Έπειτα εκσπερματώνει βγάζοντας κραυγές ζώου. Κλειδώνει το θύμα του σε ένα άλλο δωμάτιο και της λέει ότι θα την ξανασυναντήσει το βράδυ. Αυτή φτιάχνει το σκοινί με τα σεντόνια και δραπετεύει από το παράθυρο...."

Υπόθεση Ζαν Τεστάρ: νύχτα 18ης-19ης Οκτωβρίου 1763
"Τότε, ο Σαντ, είκοσι τριών ετών, μαζεύει από το δρόμο μια νεαρή εργάτρια, άνεργη, έγκυο, στην οποία υπόσχεται χρήματα, και στη συνέχεια την κλειδώνει, απαιτεί από αυτήν σεξουαλικές εξυπηρετήσεις, την απειλεί ότι θα την σκοτώσει και προβαίνει σε αλλεπάλληλες σκατολογικές και αντικληρικαλιστικές σκηνές - αυνανίζεται πάνω σε έναν σταυρό που τον έχει κομματιάσει, εκσπερματώνει σε ένα δισκοπότηρο, γεμίζει τον κόλπο της με όστιες κ.λ.π."

"Η υπόθεση Κελλέρ και Τεστάρ δεν ήταν οι μόνες. Είναι και άλλες που πρέπει να πιστωθούν στον Σαντ, με πιο γνωστή εκείνη της Μασσαλίας, στις 25 Ιουνίου 1772, καθώς επίσης, και η άσκηση βίας , οι ξυλοδαρμοί και οι τραυματισμοί νεαρών κοριτσιών που είχε προσλάβει σαν υπηρετικό προσωπικό στον πύργο του·"

Αναρωτιέμαι ένα πρόσωπο με τέτοιο βιογραφικό, κατά πόσο μας αφήνει το περιθώριο να διαφωνούμε ότι εάν ήταν στο χέρι του θα πραγματοποιούσε όσα περιέγραφε στα μυθιστορήματά του, εφόσον τα γούσταρε τη δεδομένη στιγμή; Κανίβαλος δεν υπήρξε, βέβαια, στην πραγματική ζωή! Ωστόσο στο μυθιστόρημά του "Ιουλιέτα" περιγράφει σκηνές κανιβαλισμού, τις οποίες βάζει να πραγματοποιούνται από έναν "ερημίτη" γίγαντα, τον Μίνσκι... Τον βάζει, μάλιστα, να λέει ότι τρώγοντας ανθρώπινο κρέας οι σεξουαλικές του ικανότητες απογειώνονται στο έπακρο (!) κι ότι γι' αυτό είναι ωφέλιμο..................................

 

Αυτή τη φορά τουλάχιστον, από την πρώτη-πρώτη ως την τελευταία έκφρσση του συγκεκριμένου σχολίου προσωπικά συμφωνώ απόλυτα.

Σαν κυρίαρχη τελική εντύπωση που αποπνέει εννοώ.

Στο συγκεκριμένο θέμα στα ίδια ακριβώς συμπεράσματα έχω καταλήξει κι εγώ. Αυτή τη στιγμή τουλάχιστον.

Αύριο κανείς δεν ξέρει, κι αυτό είναι επίσης πολύ ωραίο σαν φανταστική αόριστη εκδοχή.    

 

@Stalker @MasterJp

Ο Μέγας Ανατολικός σε σχέση με το σύνολο του έργου του παχιού μαρκήσιου έχουν τελείως διαφορετική αφετηρία.
Στην δική μου κλίμακα απέχουν παρασάγγας, με το έργο του μαρκήσιου να κατοικοεδρεύει στα χαμηλά πατώματα της πολυόροφης οικοδομής των πονημάτων του ανθρώπου.

Ποτέ δεν θα καταφέρω ο τάλας να δω επί της ουσίας κάτι που κάποιοι το έκαναν γνωστό με αρχικά (διάβαζε αμερικανοί και βδσμ), για λόγους που κάποτε και κάπου εδώ μέσα έχω αναφέρει αρκετά διεξοδικά.
Δεδομένου πως η ερωτική/σεξουαλική έκφραση/αποτύπωση είναι πολιτισμική συνισταμένη/προβολή για τον ίδιο λόγο κάτι που διαμορφώνει χαρακτηριστικά "σχολής", απλώς επιβεβαιώνει το παραπάνω.
Το επιβεβαιώνει υπό την έννοια της αναγνώρισης μιας σέχτας, στο πλαίσιο μιας δυτικότροπης αντίληψης, η οποία ακόμα πασχίζει να "πάρει διαζύγιο" από την κατακερματιστική της προσέγγιση, βιώνοντας τις οδύνες της αναπόφευκτης πορείας της προς την ενηλικίωση.