Ομοφυλοφιλία: Ας ανοιχτούμε επιτέλους...

Πάρα πολύ σωστά. Υπάρχουν βέβαια απαντήσεις από αυτ@ που υιοθετούν την θεωρία αλλά ίσως είναι θέμα άλλου νήματος.

 

Η περίοδος μετά τη Ρωσική Επανάσταση του 1917 αποτέλεσε μια αδιαμφισβήτητη πρωτοπορία στο ζήτημα των δικαιωμάτων των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων, με νομικές και κοινωνικές αλλαγές που ήταν ριζοσπαστικές ακόμα και για τα σημερινά δεδομένα.

Μπορεί να κρατήσε λίγο, αλλά αυτό δεν αναιρεί την τεράστια προσφορά της στην ανθρωπότητα.

Η Οκτωβριανή Επανάσταση του 1917 δεν σηματοδότησε απλώς μια πολιτική αλλαγή, αλλά φιλοδοξούσε να αποτελέσει τη βάση για μια ριζική κοινωνική και πολιτιστική ανατροπή. Η Μπολσεβίκικη κυβέρνηση επιδίωξε να δημιουργήσει μια tabula rasa—ένα λευκό χαρτί—για μια νέα κοινωνία, καταργώντας συλλήβδην το νομικό και κοινωνικό οικοδόμημα της Τσαρικής Ρωσίας.

Στο πλαίσιο αυτό, οι νόμοι που ρύθμιζαν τις σεξουαλικές σχέσεις και τα λεγόμενα «εγκλήματα κατά της ηθικής», βασισμένοι κυρίως σε θρησκευτικές και συντηρητικές αρχές, απορρίφθηκαν. Ενώ η Τσαρική νομοθεσία τιμωρούσε τη muzhelozhstvo, δηλαδή τη σοδομία μεταξύ ανδρών, με εξορία στη Σιβηρία για έως και πέντε χρόνια, η εφαρμογή αυτού του νόμου ήταν στην πράξη σπάνια.

Ήδη από τον ύστερο 19ο αιώνα και τις αρχές του 20ού, είχε παρατηρηθεί μια σχετική χαλάρωση και μια αυξανόμενη ανοχή, παρόλο που η κυρίαρχη κοινή γνώμη, επηρεασμένη από την Ορθόδοξη Εκκλησία, θεωρούσε την ομοφυλοφιλία ένδειξη διαφθοράς και παρακμής.

Η Μπολσεβίκικη προσέγγιση, ωστόσο, δεν ήταν μια απλή χαλάρωση, αλλά μια θεμελιώδης ρήξη. Η κατάργηση του συνόλου του παλαιού ποινικού κώδικα, χωρίς να διατηρηθούν οι διατάξεις περί σεξουαλικών πράξεων, αποτέλεσε το πρώτο βήμα προς μια νέα εποχή.

Η ριζική νομική μεταρρύθμιση που ακολούθησε ήταν απόρροια της μαρξιστικής-λενινιστικής ιδεολογίας, η οποία θεωρούσε τον αγώνα για την κοινωνική απελευθέρωση άρρηκτα συνδεδεμένο με τη χειραφέτηση των γυναικών και την αναδόμηση των σχέσεων των φύλων. Η κριτική του Μαρξισμού, βασισμένη στο έργο του Ένγκελς, «Η Καταγωγή της Οικογένειας, της Ατομικής Ιδιοκτησίας και του Κράτους», αντιμετώπιζε τη συμβατική οικογένεια όχι ως φυσική μονάδα, αλλά ως οικονομική κατασκευή που εξυπηρετούσε την ατομική ιδιοκτησία και την εξασφάλιση της ανδρικής κληρονομιάς. Η υποταγή των γυναικών, με την «απλήρωτη αναπαραγωγική εργασία» και την επιβολή της «χαλιναγωγημένης σεξουαλικής συμπεριφοράς», θεωρούνταν βασικός πυλώνας της ταξικής καταπίεσης.

Για να ανατρέψουν αυτή την οικονομική και κοινωνική δομή, οι Μπολσεβίκοι προσπάθησαν να υπονομεύσουν την οικονομική αναγκαιότητα της οικογένειας, εισάγοντας συλλογικές λύσεις για τις οικιακές εργασίες, όπως οι κοινωνικές κουζίνες, τα πλυντήρια και οι βρεφονηπιακοί σταθμοί.

Ήταν μέσα σε αυτό το ευρύτερο πλαίσιο της «σεξουαλικής επανάστασης», όπως την περιέγραψε ο ίδιος ο επίτροπος Υγείας Ν. Α. Σεμάσκο, που η αποποινικοποίηση της ομοφυλοφιλίας έγινε εφικτή, όχι ως ένα μεμονωμένο δικαίωμα, αλλά ως μια συνεπής εφαρμογή της ριζοσπαστικής κοινωνικής αναδιάρθρωσης. Η ομοφοβία, σε αυτή την αντίληψη, θεωρούνταν ως ένα «απομεινάρι μιας πεθαίνουσας σεξουαλικής τάξης».

Το πλέον ξεχωριστό χαρακτηριστικό της πρώιμης σοβιετικής νομοθεσίας ήταν η πλήρης αποποινικοποίηση των ομοφυλοφιλικών σχέσεων. Η κατάργηση του Τσαρικού νομικού κώδικα τον Δεκέμβριο του 1917, αμέσως μετά την επανάσταση, είχε ως άμεσο αποτέλεσμα την άρση των νομικών περιορισμών στη σεξουαλική δραστηριότητα. Η κατάργηση αυτή επιβεβαιώθηκε με τους νέους Ποινικούς Κώδικες της Ρωσικής Σοβιετικής Ομοσπονδιακής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας (ΡΣΟΣΔ) το 1922 και το 1926, στους οποίους παραλείφθηκε οποιοδήποτε άρθρο που απαγόρευε τις ομοφυλοφιλικές σχέσεις μεταξύ ενηλίκων και με συναίνεση.

Τα αρχεία που έγιναν διαθέσιμα μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991, όπως επισημαίνει ο ιστορικός Dan Healey, αποδεικνύουν μια «στοχευμένη πρόθεση για αποποινικοποίηση της πράξης μεταξύ ενηλίκων με συναίνεση». Αυτή η ιστορική ανακάλυψη αναιρεί την παλαιότερη άποψη ότι η αποποινικοποίηση ήταν απλώς μια «ακούσια» παράλειψη. Η συνειδητή αυτή επιλογή κατέστησε τη Σοβιετική Ρωσία ένα από τα πιο προοδευτικά κράτη παγκοσμίως σε αυτό το ζήτημα για την εποχή, σε μια περίοδο που η Βρετανία ή οι Ηνωμένες Πολιτείες εξακολουθούσαν να φυλακίζουν ομοφυλόφιλους.

Η νομική αυτή μεταστροφή δεν περιοριζόταν στην απλή άρση των απαγορεύσεων. Αντιπροσώπευε μια θεμελιώδη αλλαγή της νομικής φιλοσοφίας. Όπως εξήγησε ο Γκριγκόρι Μπάτκις, διευθυντής του Ινστιτούτου Κοινωνικής Υγιεινής της Μόσχας, η σοβιετική νομοθεσία βασιζόταν στην αρχή της «απόλυτης μη ανάμειξης του κράτους και της κοινωνίας σε σεξουαλικά ζητήματα, εφόσον κανείς δεν βλάπτεται». Η σεξουαλική πράξη δεν ήταν πλέον έγκλημα per se, αλλά μόνο αν παραβίαζε τη «ζωή, την υγεία, την ελευθερία και την αξιοπρέπεια» ενός ατόμου

Αυτή η προσέγγιση εισήγαγε μια ρηξικέλευθη έννοια: τη συναίνεση. Οι σεξουαλικές πράξεις δεν χαρακτηρίζονταν πλέον ως «σοδομισμός» ή «παραβίαση της δημόσιας ηθικής», αλλά ως προσωπική υπόθεση. Η εγκληματική φύση μιας πράξης καθοριζόταν αποκλειστικά από την παρουσία βίας ή την απουσία συναίνεσης, θέτοντας τα θεμέλια μιας κοσμικής και απο-ηθικοποιημένης νομικής προσέγγισης για τη σεξουαλικότητα. Αυτή η στροφή από τη «μολυσμένη» σεξουαλικότητα στη «βλαβερή» σεξουαλικότητα ήταν μια πρωτοποριακή ιδέα για την εποχή.

Μια από τις πιο εντυπωσιακές συνέπειες αυτού του νέου πλαισίου ήταν η αναγνώριση των γάμων μεταξύ ατόμων του ιδίου φύλου από σοβιετικά δικαστήρια κατά τη δεκαετία του 1920.

Αυτό το γεγονός δεν προέκυψε από έναν συγκεκριμένο νόμο που ρητά αναγνώριζε τους γάμους αυτούς, αλλά από την οργανική εφαρμογή του νέου οικογενειακού κώδικα, ο οποίος είχε καταργήσει την έννοια του «αρχηγού της οικογένειας» και είχε καθιερώσει την ισότητα των δύο φύλων ως θεμελιώδη αρχή. Όπως διαπιστώνει ο Dan Healey, οι τοπικές δικαστικές αρχές, εφαρμοζόμενες τις αρχές της ισότητας και της αμοιβαίας συναίνεσης, αποφάσισαν ότι «δεν υπήρχε καμία βάση για την άρνηση» ενός αιτήματος γάμου μεταξύ δύο ατόμων του ίδιου φύλου.

Αυτό το γεγονός καταδεικνύει το βαθμό στον οποίο η επαναστατική ιδεολογία είχε διεισδύσει στο κράτος και τις δομές του. Μια νομική αρχή, τόσο ριζοσπαστική όσο η ελευθερία της συναίνεσης, δημιούργησε ένα περιβάλλον όπου πρωτοφανή δικαιώματα μπορούσαν να προκύψουν χωρίς να έχουν προϋπολογιστεί ή ρητά νομοθετηθεί. Αυτό το γεγονός, σε συνδυασμό με την καθιέρωση του δικαιώματος αλλαγής φύλου σε δημόσια έγγραφα και την προσφορά ιατρικής περίθαλψης για διεμφυλικά άτομα, καταδεικνύει την πρωτοποριακή φύση του πρώιμου σοβιετικού κράτους στα ζητήματα σεξουαλικότητας και ταυτότητας φύλου.

Η αποποινικοποίηση της ομοφυλοφιλίας και οι σχετικές νομικές προοδευτικές κινήσεις ήταν μέρος ενός ευρύτερου σχεδίου για τη ριζική αναδιάρθρωση των κοινωνικών σχέσεων. Οι Μπολσεβίκοι υιοθέτησαν μια σειρά πρωτοφανών μέτρων για την απελευθέρωση των γυναικών, όπως η πλήρης πολιτική ισότητα, η κατάργηση των νόμων που τις τοποθετούσαν σε κατώτερη θέση, η καθιέρωση του πολιτικού γάμου και του διαζυγίου κατόπιν αιτήσεως, και η αποποινικοποίηση των αμβλώσεων το 1920. Αυτά τα μέτρα είχαν ως στόχο τη διάλυση της πατριαρχικής οικογένειας και την απελευθέρωση των ατόμων από τις οικονομικές και ηθικές συμβάσεις του παρελθόντος. Η πρώτη γυναίκα που κατέλαβε υπουργική θέση παγκοσμίως ήταν η Αλεξάνδρα Κολλoντάι, η οποία διορίστηκε Λαϊκός Επίτροπος Πρόνοιας στην ΕΣΣΔ, συμβολίζοντας την έμφαση του καθεστώτος στα ζητήματα της γυναικείας χειραφέτησης.

Οι πρωτοποριακές πολιτικές της ΕΣΣΔ δεν αναπτύχθηκαν εν κενώ, αλλά σε συνάρτηση με ένα διεθνές πολιτικό επαναστατικό κίνημα. Το 1923, ο Σοβιετικός Επίτροπος Υγείας, Ν. Α. Σεμάσκο, επισκέφθηκε το Ινστιτούτο για τη Σεξουαλική Έρευνα (Institut für Sexualwissenschaft) στο Βερολίνο, που είχε ιδρυθεί από τον πρωτοπόρο σεξολόγο Μάγκνους Χίρσφελντ. Ο Χίρσφελντ, ένας σοσιαλιστής, γκέι και Εβραίος γιατρός, ήταν μια εμβληματική μορφή του γερμανικού κινήματος για τα δικαιώματα των σεξουαλικών μειονοτήτων. Υποστήριζε ότι η ομοφυλοφιλία ήταν ένα έμφυτο και φυσικό φαινόμενο, και όχι μια διαστροφή, και αγωνιζόταν για την κατάργηση του διαβόητου γερμανικού νόμου (άρθρο 175) που ποινικοποιούσε τις ομοφυλοφιλικές σχέσεις. Η συνεργασία μεταξύ των Σοβιετικών επιστημόνων και του Ινστιτούτου του Χίρσφελντ, που είχε επιβεβαιωθεί με ανταλλαγή επισκέψεων , υπογραμμίζει τη σύγκλιση μεταξύ της σοβιετικής νομικής πρωτοπορίας και της γερμανικής επιστημονικής έρευνας. Αυτή η σύνδεση φανερώνει ότι η Ρωσική Επανάσταση δεν ήταν μόνο ένα εσωτερικό πολιτικό γεγονός, αλλά ένας καταλύτης για τη διεθνή συζήτηση γύρω από τη σεξουαλικότητα.

Η σύνδεση αυτή είχε και μια κρίσιμη πολιτική διάσταση. Το Βερολίνο της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης, παρά την ύπαρξη του άρθρου 175, φιλοξενούσε μια ακμάζουσα ΛΟΑΤΚΙ+ σκηνή και θεωρούνταν «το δεύτερο κέντρο του κομμουνισμού» μετά τη Μόσχα. Στο πλαίσιο αυτό, το Γερμανικό Κομμουνιστικό Κόμμα (KPD) υπήρξε πρωτοπόρο στην υπεράσπιση των δικαιωμάτων των γυναικών και, κυρίως, αναγνωρίστηκε ως ο «καλύτερος σύμμαχος του κινήματος των ομοφυλοφίλων».

Η στάση του ήταν πολύ πιο προωθημένη από το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα (SPD), το οποίο περιοριζόταν στο αίτημα της αποποινικοποίησης. Η ορμή αυτή των κομμουνιστικών κομμάτων στο ζήτημα της σεξουαλικής απελευθέρωσης δεν πέρασε απαρατήρητη από τους πολιτικούς τους αντιπάλους. Οι δεξιοί κύκλοι της Γερμανίας επινόησαν τον όρο «σεξουαλικός μπολσεβικισμός» για να καταγγείλουν αυτό που θεωρούσαν ηθική και σεξουαλική κατάπτωση, συνδέοντάς την ευθέως με την κομμουνιστική ιδεολογία. Αυτό το γεγονός υποδηλώνει ότι ήδη από τη δεκαετία του 1920, το σημείο σύγκλισης μεταξύ της κομμουνιστικής επανάστασης και της σεξουαλικής απελευθέρωσης είχε αναγνωριστεί ως μια απειλή από τις συντηρητικές δυνάμεις, κάτι που προετοίμασε το έδαφος για τη δραματική αντιστροφή των πολιτικών που θα ακολουθούσε αργότερα η σταλινική γραμμή.

Η περίοδος της ριζοσπαστικής κοινωνικής μεταρρύθμισης ήταν βραχύβια. Κατά τα τέλη της δεκαετίας του 1920, η «γραφειοκρατική εκφυλιστική διαδικασία» της επανάστασης άρχισε να κερδίζει έδαφος. Καθώς ο Ιωσήφ Στάλιν εδραίωνε την εξουσία του, η κρατική ιδεολογία μετατοπίστηκε προς μια πιο συντηρητική, προ-ναταλιστική και οικογενειο-κεντρική πολιτική. Η «ελεύθερη αγάπη» και η σεξουαλική ελευθερία της προηγούμενης δεκαετίας καταδικάστηκαν ως «αστική παρακμή» ή «ακολασία» που υπονόμευε το κοινωνικό σύνολο. Ο Στάλιν εκτίμησε ότι για την οικοδόμηση του σοσιαλισμού και την ενίσχυση του πληθυσμού, χρειαζόταν μια παραδοσιακή οικογένεια που θα παρήγαγε υγιείς εργάτες και στρατιώτες. Η νομιμοποίηση της άμβλωσης ανακλήθηκε το 1936 και το διαζύγιο έγινε δυσκολότερο.

Αυτή η οπισθοδρόμηση είχε τραγικές συνέπειες για άτομα που είχαν ζήσει την προηγούμενη περίοδο ελευθερίας. Ο Γκεόργκι Τσιτσέριν, ένας ανοιχτά γκέι άνδρας και μαρξιστής, ο οποίος διορίστηκε Επίτροπος Εξωτερικών Υποθέσεων το 1918 , έγινε θύμα των σταλινικών εκκαθαρίσεων μετά τον θάνατό του το 1930, και οι αναφορές στο πρόσωπό του διαγράφηκαν. Η περίπτωση του Σκωτσέζου κομμουνιστή δημοσιογράφου Χάρι Γουάιτ, ο οποίος έγραψε μια θαρραλέα επιστολή στον Στάλιν το 1934 υπερασπιζόμενος την ομοφυλοφιλία ως μια φυσική κατάσταση, αποδεικνύει το κλίμα του τρόμου. Ο Στάλιν, σε μια χειρόγραφη σημείωση στο έγγραφο, χαρακτήρισε τον Γουάιτ «Ηλίθιο και εκφυλισμένο»

Η πρώιμη σοβιετική νομική πρωτοπορία για τα δικαιώματα των ΛΟΑΤΚΙ+ αποτελεί ένα μοναδικό ιστορικό φαινόμενο. Η αποποινικοποίηση, η νομική φιλοσοφία της συναίνεσης και η de facto αναγνώριση των σχέσεων του ιδίου φύλου συνέβησαν σε μια εποχή που παρόμοιες ιδέες ήταν αδιανόητες στον υπόλοιπο κόσμο. Ωστόσο, η περίοδος αυτή ήταν εξαιρετικά σύντομη και τα κέρδη της εξαιρετικά εύθραυστα. Η ριζοσπαστική πολιτική ήταν αποτέλεσμα μιας «επανάστασης από τα πάνω» , που προήλθε από την ιδεολογία μιας πρωτοποριακής πολιτικής ομάδας και όχι από ένα ευρύ, μαζικό κίνημα από τα κάτω. Όταν η ιδεολογική γραμμή του κόμματος άλλαξε υπό τον Στάλιν, δεν υπήρχε μια οργανωμένη βάση για την υπεράσπιση των δικαιωμάτων που είχαν παραχωρηθεί, και ως εκ τούτου, η ανατροπή των προοδευτικών νόμων έγινε με ευκολία και ωμότητα.

Η κληρονομιά της πρώιμης σοβιετικής περιόδου είναι σημαντική.

Αποτελεί έναν «φάρο» που φωτίζει το μονοπάτι του τι είναι νομικά εφικτό. Κατέδειξε ότι ένα κράτος μπορεί να αποδεσμευτεί από τους θρησκευτικούς και ηθικούς κανόνες που διέπουν τη σεξουαλικότητα και να την αντιμετωπίσει ως ένα απλό ζήτημα ατομικής ελευθερίας και συναίνεσης. Αυτή η προσέγγιση, που σήμερα θεωρείται ακρογωνιαίος λίθος των σύγχρονων ΛΟΑΤΚΙ+ δικαιωμάτων, ήταν σε μεγάλο βαθμό μια σοβιετική πρωτοτυπία.

Iagos

... by Iagos posted 18 August 2025 at 18:11

 

Πάρα πολύ σωστά!

 

Αφού είναι πάρα πολύ σωστά τότε διορθώστε μετά την Κούβα που κάνατε λάθος και εδώ

Για να μην υπάρχουν ανακρίβειες ή ιδεολογικές αγκυλώσεις στο άρθρο σας...

Αυτά για την αποκατάσταση της ιστορικής αλήθειας...

Iagos

 

Συ είπας. Με αγάπη πάντα.

 

Εγώ δεν λέω πουθενά ότι η Σοβιετική Ένωση ήταν μια σούπα.

Εγώ αναδυκνείω την προσφορά της επανάστασης των μπολσεβίκων στην ανθρωπότητα, το ριζοσπαστικό, ακόμα και σήμερα, νομικό πλαίσιο και την κατάρρευση του από τον Στάλιν.

Αυτό που αναρωτιέμαι είναι τι θα αλλάξει αν αυτή η γενίκευση

μετά το

σωστό κείμενο Μου, παύει να υπάρχει και διαφοροποιηθεί ως προς τις περιόδους όπως κάνατε με την Κούβα ;

Η αποκατάσταση της αλήθειας δεν νομίζω ότι απειλεί το κείμενο σας.

 

Ναι, δεν είναι κακή ιδέα. Πώς λέτε να γίνει; Να ανέβει μια αναθεωρημένη έκδοση; Γιατί από την ειλικρινή συζήτηση πάντα προκύπτουν κενά, συμπληρώσεις κλπ.

 

Πολύ απλά και γρήγορα

Κάνετε ένα edit ανοίγετε μια παρένθεση και κάνετε επικόλληση το πάρα πολύ καλό κείμενο Μου. Στη συνέχεια κλείνετε την παρένθεση και πατάτε save changes.

Αν δεν σας βολεύει γράψτε απλά στην παρένθεση "από την περίοδο μετά το 1936."

Τόσο απλά

Iagos

 

Αυτό νομίζω πως θα μπερδέψει περισσότερο. Τείνω στο να ανέβει ένα αναθεωρημένο κείμενο. Δώστε μου λίγο χρόνο.

 

Δικό σας θέμα τι θα κάνετε...