Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης 2010

ΤΙΠΟΤΑ (1998), της Dorota Kedzierzawska

Αναμένοντας μία γεύση Πολωνέζικης ευαισθησίας, ανάμικτης με ένα είδος διεγερτικά αργού ρεαλισμού, στρογγυλοκάθησα στα αναπαυτικά καθίσματα της αίθουσας Παύλος Ζάννας, για να ξεκινήσω τον φετινό κύκλο των ταινιών, με την απολαυστική παρέα της αφεντιάς μου, που είναι η μόνη που δεν μου σπάει τα νεύρα πια. Ο σκλάβος παριστάνει τον νευροχειρούργο και «πνίγεται στη δουλειά» [sic]. Αλλάζει τις πρίζες όλης της Ελλάδας φαντάζομαι και δεν ψυχανεμίζεται ότι εγώ ετοιμάζομαι να του αλλάξω τα φώτα. Κάνω υπομονή βέβαια, καθώς μάλλον πρόκειται για post-traumatic stress disorder, από τότε που τον ανάγκασα να δει εκείνο το αριστούργημα του Χέρτσογκ, Ακόμα και οι νάνοι ξεκίνησαν μικροί.

Οι προσδοκίες μου αποδείχτηκαν ορθές. Να ακόμη ένα έργο όπου δεν συμβαίνει απολύτως τίποτα, πέρα από το πνίξιμο ακόμη ενός μούλικου, στα μουλωχτά. Η Hela είναι μία μητέρα που δεν μπορεί να επιβληθεί στα χαριτωμένα της σκατόπαιδα και που αγαπάει σαν εξαρτημένο junkie τον άντρα της, έναν κακάσχημο με σακούλες κάτω από τα μάτια. Αυτός ο τύπος, εκτός από την ασχήμια του, το μόνο που προσφέρει στην κοινωνία είναι να παράγει ένα τσούρμο κακότροπα παιδιά με στραβά δόντια, να πηγαίνει στη δουλειά και μετά να κοιμάται. Oh great! What a life! Ενώ η Hela μαγειρεύει, πλένει ρούχα στη σκάφη (!) και πηγαίνει βαρετές βόλτες σε μία βαρετή πόλη γεμάτη ανόητα αγαπημένα ζευγάρια που τρώνε μανταρίνια.

Όταν έρχεται αντιμέτωπη με μία τέταρτη εγκυμοσύνη, προσπαθεί να βρει κάποιον να της κάνει μια έκτρωση της προκοπής αλλά δεν τα καταφέρνει, γιατί στην Πολωνία δεν γίνονται ποτέ εκτρώσεις, μη τυχόν θυμώσει ο Πάπας και τους καταραστεί να γίνουν Ρώσικη επαρχία. Έτσι προσπαθεί να ρίξει το παιδί. Πρώτα βάζει την κόρη της να χοροπηδήξει πάνω στην κοιλιά της και μετά κάνει ένα καυτό μπάνιο στη σκάφη όπου βράζει (!) τα ρούχα. Τίποτε όμως. Αν δεν χώσεις κρεμάστρα μέσα ή τις ρίζες του φυτού που έχωνε στη μήτρα εκείνη η τρελομαμή από το Imprint, δεν πέφτει το μωρό...

Οι λόγοι για την επιθυμία της για έκτρωση είναι ακαθόριστοι. Φοβάται ότι ο άντρας της θα την ψωνίσει γιατί θα έχει ακόμη ένα στόμα να ταΐζει; Φοβάται ότι θα αναγκαστεί να κάνει λογική και συγκροτημένη χρήση του χρόνου της; Τί; Τί Παναγιά μου; Μήπως κουράζεται υπερβολικά; Πού και να εργαζόταν κιόλας, όπως κάνουμε ένα σωρό...

Όταν λοιπόν γεννάει το παιδί, το πνίγει και το θάβει. Εντάξει, δεν συγκλονίστηκα κιόλας, αφού δεν το τάισε στον βλάκα τον άντρα της πάλι καλά...Μου άρεσε όμως η σκηνή της γέννας με τη βοήθεια μιας ψάθινης καρέκλας. Όταν σας λέω εγώ ότι μπορούμε να κάνουμε πολλά πράγματα με μια καρέκλα, ξέρω τί λέω...

Τέλος, οι εικόνες της Πολωνίας θυμίζουν προπολεμικές εποχές. Καλά, υπάρχουν ακόμη σοκάκια με λασπόνερα; Πού είναι βρε παιδιά; Εγώ έχω να δω χώμα κάτι μήνες. Αλλά φαντάζομαι ότι αυτή είναι μία ταινία εποχής, αν κρίνω από τα αραχνοΰφαντα ρούχα που φοράει η Hela. Ποιας εποχής όμως;

Δεν ξέρω.

Να λοιπόν μία γυναίκα που είναι τόσο απομακρυσμένη από την γυναίκα του σημερινού Δυτικού κόσμου, τόσο εύθραυστη, τόσο διάφανη, που θυμίζει εκείνη την άλλη υποτακτική του DreamMaster. Μπλα-μπλα-μπλα ρομαντισμός, μπλα-μπλα-μπλα την γάμησε τη ζωή της. Μα είναι πράγματα αυτά; Δεν έχουν ακούσει για καπότες αυτοί οι άνθρωποι; Δεν έχουν ακούσει για οικογενειακό προγραμματισμό; Δεν δουλεύουν οι γυναίκες στην Πολωνία; Δεν έχουν παιδικούς σταθμούς να τα εναποθέσουν τα μούλικα, ώστε αυτές να κάνουν σεξ, να διαβάσουν βιβλία, να πάνε για καμιά μπυρίτσα, να κάνουν BDSM; Εγώ θυμάμαι στη Βαρσοβία, όπου με είχε πάει ο πατέρας μου το 76, ένα σωρό χοντρογυναίκες περπατούσαν στους δρόμους, φορώντας χοντροπάπουτσα, κάπνιζαν και έφτυναν ροχάλες στο πεζοδρόμιο. Καμία σχέση με την Hela. Μια χαρά τις βρήκα.

Αυτό που θέλω να πω είναι ότι κατανοώ μία ποιητική χρήση του κινηματογράφου για τη δημιουργία εύθραυστων πορτραίτων ανθρώπων παγιδευμένων στην μοίρα τους. Αδυνατώ όμως να συγκινηθώ με αυτά. Αυτά είναι για αργόσχολους αισθηματίες. Το θέμα είναι πολιτικό. Βοηθείστε τους ανθρώπους να αντιμετωπίζουν τη ζωή λογικά και αποτελεσματικά, αντί να κάνετε τέχνη την ανεπάρκεια των κοινωνιών να μορφώνουν, να παρέχουν περίθαλψη, να φροντίζουν όσους χρήζουν φροντίδας, να μαζεύουν τα παιδιά των φαναριών, να στέλνουν τους παράνομους μετανάστες πίσω στην πατρίδα τους, να ξεφορτώνονται τους εμπόρους ναρκωτικών από τις αυλές των σχολείων, κάνοντας τα ναρκωτικά νόμιμη παροχή από τα νοσοκομεία του κράτους, να πετάνε τους φοροφυγάδες γιατρούς με τις Μερσεντές και τους απατεώνες πολιτικούς στη φυλάκα, να μην εξευτελίζουν τα γεροντάκια με τις συντάξεις πείνας και να μην καταστρέφουν τα μυαλά των παιδιών μας με το πιο ηλίθιο εκπαιδευτικό σύστημα που επινόησε ποτέ ανθρώπινος νους.

Θα κατέβω στην πολιτική σύντομα, είναι βέβαιο. Η Τσιτσιολίνα της Ελλάδας...Μέχρι τότε θα συνεχίσω ως κριτικός κινηματογράφου και συγγραφέας φιλοσοφικών πορνογραφημάτων. 

 

ΓΑΪΔΑΡΟΙ, της Morag McKinnon

Η δεύτερη ταινία που είδα ήταν μία Δανέζικη και Σκωτσέζικη συμπαραγωγή η οποία αποτελεί το δεύτερο μέρος της τριλογίας Advance Party Project, που βασίζεται σε μία ιδέα του Lars von Trier. Η ιδέα αποσκοπεί στο να βοηθήσει νέους κινηματογραφιστές να κάνουν αξιόλογες ταινίες, χρησιμοποιώντας τους περιορισμούς του Δανέζικου Δόγματος (Dogme 95).

Ο κεντρικός ήρωας της ταινίας είναι ένας εξηντάχρονος θηριώδης Σκωτσέζος, που κατεβάζει τις μπύρες και τα ουίσκια σαν θεός. Πόσο θα ήθελα να με κατουρήσει ένας τέτοιος άντρακλας...Αστείος, αδέξιος, με αγαθές προθέσεις, φτωχός, επιπόλαιος, αμόρφωτος, απλός. Ένας ανθρώπινος άνθρωπος.

Ο Άλφι πουλάει άχρηστα κιτς αντικείμενα από έναν πάγκο πλανόδιου (όποτε λέω τη λέξη «κιτς» ριγώ από συγκίνηση). Ξαφνικά αρρωσταίνει και τον πηγαίνουν στο νοσοκομείο. Εκεί καταλαβαίνει ότι σύντομα θα πεθάνει και πανικοβάλλεται. Αποφασίζει λοιπόν να προσεγγίσει ξανά την κόρη του και την εγγονή του, μετά από 10 χρόνια απουσίας (“10 blessed years” όπως λέει και ο ίδιος).

Η κόρη του όμως δεν θέλει να τον δει ούτε ζωγραφιστό, αφού τον θεωρεί υπεύθυνο για τον θάνατο του άντρα της πριν 10 χρόνια. Όταν ο Άλφι αρχίζει σιγά σιγά να εισχωρεί και πάλι στη ζωή της, τα πράγματα περιπλέκονται. Ένα γειτονόπουλο που μόλις βγήκε από την φυλακή αρχίζει να ερωτεύεται την κόρη του Άλφι. Το γειτονόπουλο επισκέπτεται την μητέρα του που πεθαίνει από καρκίνο στο νοσοκομείο και ο Άλφι ανακαλύπτει ότι αυτή είναι μία παλιά του ερωμένη και το αγόρι είναι γιος του. Το αγόρι όμως δηλώνει ότι αν βρει ποτέ ποιος είναι ο πατέρας του θα τον σκοτώσει. Τί μπορεί να κάνει ο Άλφι; Πώς να πει την αλήθεια; Αλλά και πώς να αφήσει τα ετεροθαλή αδέλφια να κάνουν άθελά τους αιμομιξία;

Μία εξαιρετική μαύρη κωμωδία, όπου το τραγικό στοιχείο εναλλάσσεται με το κωμικό με μία ήπια απλότητα που μπορεί και να μας θυμίζει τη ζωή μας. Γέλασα με την ψυχή μου με τις μυθικές ατάκες, έκλαψα με τη μοναξιά του γέρου, γέλασα όταν ο Άλφι και ο φίλος του τα σκάτωσαν ακόμη και στη σκηνή του θανάτου, όπου ο φίλος του πρέπει να τον πνίξει με ένα μαξιλάρι, και πάλι έκλαψα όταν οι χαρακτήρες αποδείχτηκαν τραγικά επαρκείς μέσα στην ανεπάρκειά τους.

Η σκηνοθέτης ήταν εκεί και μίλησε με το κοινό μετά την ταινία. Το ερώτημα που της τέθηκε ήταν το εξής: αξίζουν τον οίκτο μας όλοι αυτοί οι ανεπαρκείς άνθρωποι, αυτοί που τα έχουν κάνει σκατά με τη ζωή τους, που δεν έχουν τίποτε ποιοτικό να προσφέρουν, που είναι χαζοί, άσχημοι, αμόρφωτοι, μεθύστακες, πλανόδιοι των πάγκων, που γεννούν μπάσταρδα και τα παρατούν, που πεθαίνουν από καρκίνο σε απρόσωπα δωμάτια νοσοκομείων, που ζουν και πεθαίνουν ολομόναχοι;

Η απάντηση ήταν, ναι.

 

ΖΩΪΚΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ, του David Michod (Αυστραλία)
R, των Michael Noer, Tobias Lindholm (Δανία)

Δύο έργα που εξετάζουν την ανθρώπινη βιαιότητα. Στο Ζωϊκό Βασίλειο βλέπουμε μία οικογένεια τύπου Ντάλτον, την οποία διοικεί η δυναμική μητέρα, μία πολύ καπάτσα και όμορφη γυναίκα που επιμένει να φιλά τους μαντράχαλους γιους της στο στόμα. Αυτοί οι σκληροτράχηλοι άντρες, όταν δεν είναι πολύ απασχολημένοι με το να σνιφάρουν κόκα, να βαράνε ενέσεις, να ληστεύουν τράπεζες, να σκοτώνουν μπάτσους εν ψυχρώ, να πνίγουν αθώες κοπελίτσες για να καυλώσουν κλπ, κάθονται σούζα μπροστά στη μαμά τους. Είναι τόσο αστείο...Το έργο δεν είχε λόγο ύπαρξης και δυστυχώς αυτό μπορούσαμε να το καταλάβουμε χωρίς να καθίσουμε 2 ώρες στο σινεμά και να βλέπουμε τους μαντράχαλους να κάνουν ένα σωρό ασχημοσύνες. Νομίζω πως τα λιοντάρια είναι πιο συμπαθητικά.

Στο R ένας πανέμορφος νεαρός Δανός – ήταν κυριολεκτικά χάρμα οφθαλμών – μαχαιρώνει κάποιον και μπαίνει στη φυλακή σε μία πολύ σκληρή πτέρυγα όπου είναι πολύ δύσκολο να επιβιώσει. Γλιτώνει σαν από θαύμα τον βιασμό και πραγματικά απορώ γιατί και πώς. Εάν είχα σκηνοθετήσει εγώ το έργο, θα έβαζα να τον βιάσουν από το πρώτο κιόλας βράδυ. Το μόνο που του συμβαίνει είναι ότι τον βάζουν να καθαρίζει τουαλέτες (τις κάνει λαμπίκο - αν είχα έναν τέτοιον θα ήμουν πολύ ευτυχισμένη, όλοι θέλουν να τους ντύνω γυναικεία και να τους βουρδουλίζω και από καθάρισμα τίποτα). Τελικά, μπλέκεται στο σύστημα διακίνησης ναρκωτικών κι ενώ τη βγάζει ζαχαρένια για λίγο, στο τέλος το τρώει το κεφάλι του γιατί όποιος ανακατώνεται με τα πίτουρα τον τρώνε οι κότες. Θα την είχε γλιτώσει αν απλά έστηνε κώλο στον αρχηγό και γινόταν το πουστράκι του. Σκηνές βίας που με ενόχλησαν: ο R περνάει μία μαξιλαροθήκη στο κεφάλι ενός Αλβανού και του κοπανάει το πρόσωπο πάνω σε ένα σκαλί για να του σπάσει όλα τα δόντια. Ο Αλβανός και ένας άλλος Δανός (επίσης παίδαρος ο μπαγάσας, κολάστηκα για τα καλά, και μάλιστα βανιλλοειδώς) μαχαιρώνουν τον R μέσα σε ένα ψυγείο κρεάτων. Ένας Άραβας προδίδει τους συγκρατουμένους του που σκότωσαν τον R. Σε αντίποινα του ρίχνουν στο πρόσωπο το περιεχόμενο ενός βραστήρα με καυτό λάδι και ζάχαρη. Ouch!

Εντάξει, το καταλάβαμε. Οι άνθρωποι είναι κτήνη. Μία κοινωνία θηρίων. Αναρωτιέμαι αν δεν είναι έτσι και έξω από τη φυλάκα, σε κάποιο άλλο επίπεδο. Είναι απαραίτητη άραγε τόση βία; Μπορεί να επιβιώσει ένας μη βίαιος άνθρωπος; Μία μη βίαιη κοινωνία; Τί θα έλεγε ο H.G. Wells; (Ξέρω, αλλά δεν το λέω.)

 

Δυστυχώς δεν έχω καθόλου χρόνο πλέον να ασχοληθώ με κριτική κινηματογράφου ή με οτιδήποτε άλλο στο φόρουμ, καθώς μέσα σε 3 μήνες πρέπει να παραδώσω στον εκδότη μου το βιβλίο μου edited, δηλαδή αλλαγμένο ριζικά, έτσι ώστε να μην προορίζεται μόνο για "τέρατα" σαν κι εμάς, αλλά για ένα πολύ μεγαλύτερο target group.

Έτσι, θα σταματήσω το νήμα εδώ, καθώς και την περαιτέρω ενασχόληση με τα "κοινά" του BDSM. Για λίγο τουλάχιστον. Εξάλλου, αμέσως καταλάβατε τί πήγαινα να πω, και μού 'πατε να φύγω, μουδιασμένα...

ΥΓ. Το ήξερα ότι είναι πιο εύκολο να βρω εκδότη από Αφέντη...