Αφιέρωμα στον Samuel Beckett

ΠΡΩΤΟΣ ΕΡΩΤΑΣ

Συνδέω, λανθασμένα ή σωστά, το γάμο μου με το θάνατο του πατέρα μου, μέσα στο χρόνο. Το να υπάρχουν κι άλλοι δεσμοί, σε άλλα επίπεδα, που να συνδέουν αυτές τις δύο υποθέσεις, είναι πιθανό...

 

Απάντηση: Αφιέρωμα στον Samuel Beckett

Οκ, γιατί όμως συνδέεις και την ψυχανάλυση με τον Beckett; Δυο - τρία χρονάκια έκανε μόνο..

 

Προσωπικά δεν έχω τίποτε εναντίον των νεκροταφείων, εκεί κάνω περιπάτους πολύ ευχάριστα, πιο ευχάριστα από αλλού, πιστεύω, όταν είμαι υποχρεωμένος να βγω. Η μυρωδιά των πτωμάτων, που ξεχωρίζω καθαρά κάτω απ’ τη μυρωδιά του χόρτου και του χώματος, δεν μου είναι δυσάρεστη. Είναι ίσως πολύ γλυκερή, κάπως επίμονη, αλλά πόσο προτιμότερη απ’ τη μυρωδιά των ζωντανών, της μασχάλης τους, των ποδιών, του κώλου, τη μυρωδιά της άπλυτης πόσθης και των ξεστρατισμένων ωαρίων. Κι όταν τα υπολείμματα του πατέρα μου συμμετέχουν σ’ αυτή, όσο μικρή και νά ‘ναι η συμμετοχή τους, λίγο θέλει να μου ‘ρθουν δάκρυα στα μάτια. Όσο και να πλένονται οι ζωντανοί, όσο και να αρωματίζονται, βρωμούν. ..Κι έπειτα, με λίγη τύχη, πέφτει κανείς πάνω σε μια πραγματική ταφή, με ζωντανούς πενθούντες και μερικές φορές μια χήρα που θέλει να ριχτεί μέσα στο λάκκο...

 

Απάντηση: Αφιέρωμα στον Samuel Beckett

Είμαι στο δωμάτιο της μάνας μου. Εγώ μένω τώρα σ' αυτό. Δεν ξέρω πώς έφτασα ως εδώ. Με ασθενοφόρο ίσως, με κάποιο όχημα οπωσδήποτε...... Δεν ξέρω πολλά πράγματα, είναι αλήθεια. Ο θάνατος της μάνας μου λόγουχάρη. Ήταν ήδη πεθαμένη όταν ήρθα; Ή πέθανε αργότερα; Εννοώ πεθαμένη για θάψιμο. Δεν ξέρω. Ίσως δεν την έχουν θάψει ακόμα. Δεν ξέρω. Πάντως εγώ έχω το δωμάτιό της. Κοιμάμαι στο κρεβάτι της. Τα κάνω στο καθήκι της. Έχω πάρει τη θέση της. Πρέπει να της μοιάζω όλο και πιο πολύ. Το μόνο που μου λείπει είναι ένας γιος. Μπορεί να έχω έναν κάπου. Αλλά δε νομίζω. Θα 'ταν γέρος τώρα, σχεδόν όσο κι εγώ.


Δεν χωράει σε σχήματα, παίζει μαζί τους πάντα

 

[Ας ολοκληρώσουμε πρώτα με τον Πρώτο Έρωτα, όπου το σχήμα είναι ξεκάθαρο...]

Αλλά για να περάσω τώρα σ’ ένα θέμα λιγότερο θλιβερό, με το θάνατο του πατέρα μου αναγκάστηκα να εγκαταλείψω το σπίτι. Αυτός ήταν που με ήθελε στο σπίτι...Πίστευα τότε, και το πιστεύω ακόμη και σήμερα, ότι είχε ζητήσει, στη διαθήκη του, να μου αφήσουν το δωμάτιο που χρησιμοποιούσα όσο ζούσε, και να μου φέρνουν τροφή όπως στο παρελθόν. Ίσως να ήταν ο όρος απ’ τον οποίον εξαρτώνταν όλα τα υπόλοιπα. Γιατί θα πρέπει να του άρεσε να με αισθάνεται στο σπίτι, διαφορετικά δεν θα είχε αντιταχθεί στο να με πετάξουν έξω. Ίσως ένιωθε μόνον οίκτο για μένα. Αλλά δεν το πιστεύω...Τους είπα, Κρατήστε αυτά τα λεφτά και αφήστε με να συνεχίσω να ζω εδώ, μέσα στο δωμάτιό μου, όπως όταν ζούσε ο μπαμπάς. Πρόσθεσα, Θεός σχωρέσ’ τον, με την ελπίδα να τους ευχαριστήσω. Αλλά δε θέλησαν. Τους πρότεινα να μπω στη δούλεψή τους, κάποιες ώρες κάθε μέρα, για διάφορες εργασίες συντήρησης τις οποίες κάθε σπίτι έχει ανάγκη, εάν δεν θέλουμε να καταρρεύσει. Το μαστόρεμα είναι ακόμη πράγμα εφικτό, δεν ξέρω γιατί. Τους πρότεινα ειδικά να ασχοληθώ με το θερμοκήπιο. Εκεί θα περνούσα ευχάριστα τρεις ή τέσσερις ώρες τη μέρα, μέσα στη ζέστη, φροντίζοντας τις ντομάτες, τα γαρίφαλα, τους υάκινθους, τα φυτώρια. Μόνον ο πατέρας κι εγώ καταλαβαίναμε τις ντομάτες μέσα σ’ αυτό το σπίτι. Αλλά αυτοί δεν θέλησαν. Μια μέρα, επιστρέφοντας από το αποχωρητήριο, βρήκα την πόρτα του δωματίου μου κλειδωμένη και τα ρούχα μου σωρό μπροστά στην πόρτα. Αυτό θα σας δώσει μιαν ιδέα για το πόσο δυσκοίλιος ήμουν εκείνη την εποχή. Ήταν το άγχος που με έκανε δυσκοίλιο, πιστεύω. Αλλά ήμουν πράγματι δυσκοίλιος; Δεν το πιστεύω. Ήρεμα. Ήρεμα. Θα πρέπει ωστόσο να ήμουν, γιατί πώς αλλιώς να εξηγήσω αυτές τις ατέλειωτες, αυτές τις άγριες παραμονές στα αποχωρητήρια, στα ουρητήρια; Δεν διάβαζα ποτέ, μήτε εκεί μήτε αλλού, δεν ονειρευόμουν και δεν σκεφτόμουν, κοίταζα αόριστα το ημερολόγιο που ήταν κρεμασμένο σ’ ένα καρφί μπροστά στα μάτια μου, όπου έβλεπε κανείς τη χρωματιστή εικόνα ενός νέου γενειοφόρου άνδρα ανάμεσα σε πρόβατα, αυτός ήταν μάλλον ο Ιησούς, τραβούσα τα κωλομέρια με τα χέρια μου και βογγούσα, ένα! ααχ! υο! ααχ! με τον ρυθμό κωπηλάτη, και μ’ έπιανε μόνο μια βιασύνη, να γυρίσω στο δωμάτιό μου και να ξαπλώσω. Ήταν πράγματι δυσκοιλιότητα, ή όχι; Ή μήπως το συγχέω με τη διάρροια; Όλα θολώνουν μέσα στο κεφάλι μου, νεκροταφεία και γάμοι και τα διαφορετικά είδη χεσίματος...

 

Απάντηση: Αφιέρωμα στον Samuel Beckett

Αυτό που λέω είναι ότι πάντα γνωρίζει καλά τα σχήματα και τα χρησιμοποιεί με έναν σαρκασμό ο οποίος τελικά φτάνει να τα θέσει σε κρίση. Στο συγκεκριμένο κομμάτι π.χ., ενώ μιλά για το προοιδιπόδειο πρωκτικό στάδιο - στάδιο κατά το οποίο το νήπιο μαθαίνει από τους γονείς του να ελέγχει τις ανάγκες του και είτε αποδίδει τα κόπρανα ως "δώρο" που δηλώνει τη συμμόρφωσή του με το περιβάλλον, είτε τα παρακρατεί για να δηλώσει την "ανυπακοή" του -, και ενώ ο ήρωας δείχνει πως θέλει να συμμορφωθεί με τις πατρικές επιταγές ενός σωστού χεσίματος, τελικά αδυνατεί. Όμως η αδυναμία αυτή δεν είναι "επαναστατική", επειδή με όλη του την ειρωνία ο Beckett την αποδίδει στην δυσκοιλιότητα, δηλαδή μία κατάσταση παθολογίας του σώματος που δεν εναπόκειται στον έλεγχο του ατόμου και που απλώς η φροϋδική θεωρία δεν διανοείται να συλλάβει στο σχήμα τους. Κατά τον ίδιο τρόπο στο κομμάτι, και η συμμόρφωση θα αποδιδόταν σε διάρροια, και όχι στον ίδιο τον "καλό γιο". Ο Beckett κλείνει το μάτι ότι εδώ είναι ο Φρόϋντ, και μετά σου λέει με το σαρδόνιο χαμογελάκι του "καλά όλα αυτά, αλλά εγώ έχω δυσκοιλιότητα και διάρροια", δεν μπορώ ούτε να είμαι απλά επαναστάτης, ούτε καλός γιος. Είναι ο μοναδικός του τρόπος να πιστεύει και να μη πιστεύει στα σχήματα...

 

Re: Απάντηση: Αφιέρωμα στον Samuel Beckett

Είσαι προφανώς ένα θύμα της ανώτατης εκπαίδευσης κι εσύ... 

Θα σου θυμίσω την στιχομυθία ανάμεσα στον T.S. Eliot και στην αριστοκράτισα κλώσσα που κάποτε τον πλησίασε και τον ρώτησε, "Θα μπορούσατε, κύριε Eliot, να μου εξηγήσετε κάτι; Τί σημαίνει, Lady, three white leopards sat under a juniper tree in the cool of the day";

Ο Έλιοτ απάντησε λιτά - και κατά πάσα πιθανότητα ειλικρινά:

Σημαίνει, "Lady, three white leopards sat under a juniper tree in the cool of the day."

 

ΠΡΩΤΟΣ ΕΡΩΤΑΣ

Αλλά για να περάσουμε τώρα σε ένα θέμα πιο ευχάριστο, το όνομα της γυναίκας με την οποία συνδέθηκα, λίγο καιρό μετά, το μικρό της όνομα, ήταν Λουλού. Τουλάχιστον μου το διαβεβαίωνε, δε βλέπω ποιο συμφέρον μπορούσε νά ‘χει λέγοντάς μου ψέματα σχετικά μ’ αυτό. Ωστόσο, ποτέ κανείς δεν είναι σίγουρος. Μου αποκάλυψε επίσης το οικογενειακό της όνομα, αλλά το ξέχασα...Αυτή με αιφνιδίασε. Ήμουν ξαπλωμένος, ο καιρός ήταν γλυκός, κοίταζα ανάμεσα απ’ τα απογυμνωμένα κλαδιά, με τα οποία τα δύο δένδρα αλληλοστηρίζονταν πάνω απ’ το κεφάλι μου, και ανάμεσα απ’ τα σύννεφα, που δεν ήταν συνεχόμενα, να πηγαινοέρχεται ένα κομμάτι έναστρου ουρανού. Κάντε μου θέση, λέει αυτή. Η πρώτη μου κίνηση ήταν να φύγω, αλλά ή κούραση, και το γεγονός ότι δεν ήξερα πού να πάω, μ’ εμπόδισαν να το κάνω. Μάζεψα λοιπόν λίγο τα πόδια μου και κάθησε. Δεν συνέβη τίποτε άλλο μεταξύ μας, εκείνο το βράδυ, και ύστερα από λίγο έφυγε, χωρίς να μου απευθύνει το λόγο. Είχε μονάχα τραγουδήσει σαν για τον εαυτό της, και ευτυχώς χωρίς τα λόγια, κάποια παλιά λαϊκά τραγούδια, με τρόπο περίεργα αποσπασματικό, πηδώντας από το ένα στο άλλο, και ξαναγυρίζοντας σ’ αυτό που μόλις είχε διακόψει, πριν νά ‘χει τελειώσει εκείνο που το είχε προτιμήσει από το άλλο, με τρόπο που κι εγώ ακόμα τον βρήκα παράξενο. Ήταν παράφωνη αλλά δεν ακουγόταν δυσάρεστα. Αισθανόμουν την ψυχή που βαριέται γρήγορα και ποτέ δεν τελειώνει τίποτε, που είναι ίσως απ’ όλες η λιγότερο ενοχλητική. Ακόμη και το παγκάκι, γρήγορα το βαρέθηκε και, όσο για μένα, μια ματιά της ήταν αρκετή. Στην πραγματικότητα ήταν μια γυναίκα άκρως επίμονη...

 

Απάντηση: Αφιέρωμα στον Samuel Beckett

Πολλοί μοντερνιστές συγγραφείς του πρώτου μισού του 20ου αιώνα είναι πάντα καχύποπτοι στις ερμηνείες των έργων τους και κάνουν σαν να μην υπάρχουν ούτε για τους ίδιους - κυρίως για να χτίσουν τον μύθο τους. Λες και δε ξέρανε αυτοί τί γράφανε..

Ένα αγαπημένο μου, αφού περί έρωτος ο λόγος:

..... Αυτή ήταν που μου γνώρισε τον έρωτα. Έφερε το γαλήνιο όνομα Ρουθ, νομίζω, αλλά δεν είμαι απόλυτα σίγουρος. Μπορεί να την έλεγαν Έντιθ. Είχε μια τρύπα ανάμεσα στα πόδια της, ω όχι τη βαρελότρυπα που φανταζόμουν εγώ, αλλά ένα σκίσιμο, κι εκεί μέσα έβαζα, ή μάλλον έβαζε, το λεγόμενο ανδρικό μου μόριο, όχι χωρίς κόπο, κι εγώ χτυπιόμουνα και αγκομαχούσα, ώσπου να χύσω ή να τα παρατήσω ή να με παρακαλέσει αυτή να σταματήσω. Παιχνίδι του κώλου, κατά τη γνώμη μου, και κουραστικό κι από πάνω, με τον καιρό. Αλλά το έπαιζα με αρκετή προθυμία, γιατί ήξερα πως ήταν ο έρωτας, αφού μου το είχε πει. Εκείνη έσκυβε πάνω στο ντιβάνι, γιατί είχε ρευματισμούς, κι εγώ έμπαινα από πίσω. Αυτή ήταν η μόνη στάση που μπορούσε να πάρει εξαιτίας του λουμπάγκο της. Εγώ το έβρισκα πολύ φυσικό, γιατί είχα δει τα σκυλιά, κι έμεινα κατάπληχτος όταν μου εκμυστηρεύτηκε ότι μπορούσε να γίνει και αλλιώς. Θα 'θελα να 'ξερα τι ακριβώς εννοούσε. Μπορεί εντέλει να μ' έβαζε στο κωλάντερο. Εμένα μου έκανε πέρα για πέρα το ίδιο, καθώς καταλαβαίνετε. Είναι όμως αληθινός έρωτας αυτός, στο κωλάντερο; Αυτό με στεναχωρεί. Μήπως εντέλει δε γνώρισα ποτέ μου τον αληθινό έρωτα;..... Μπορεί να 'ταν κι αυτή άντρας, ένας παραπάνω. Αλλά σε τέτοια περίπτωση δε θα 'πρεπε να τσουγκράνε τ' αρχίδια μας την ώρα που σφαδάζαμε; Ίσως κρατούσε τα δικά της σφιχτά μέσα στη χούφτα της, ακριβώς για να προλάβει κάτι τέτοιο. Φόραγε πλούσια πολυτάραχα φουρώ, μεσοφόρια και άλλα φρουφρού που δε θυμάμαι πως τα λένε.

 

Re: Απάντηση: Αφιέρωμα στον Samuel Beckett

Από το Molloy, όπως και το προηγούμενο απόσπασμα που παρέθεσες...

(Καλό είναι, αν δεν σε πειράζει, να δίνεις την πηγή όταν παραθέτεις απόσπασμα από βιβλίο ή άλλο δημοσιευμένο υλικό)

 

ΠΡΩΤΟΣ ΕΡΩΤΑΣ

Επιμένετε τόσο να είστε ξαπλωμένος; είπε. Το λάθος που κάνει κανείς, είναι να απευθύνει το λόγο στους ανθρώπους. Δεν έχετε παρά να βάλετε τα πόδια σας στα γόνατά μου, είπε. Δεν περίμενα να με παρακαλέσει. Αισθανόμουν κάτω απ’ τις φτωχές μου γάμπες τα πλούσια μπούτια της. Βάλθηκε να χαϊδεύει τους αστραγάλους μου. Εάν την κλωτσούσα στο μουνί, λέω μέσα μου. Μιλάει κανείς για ξάπλωμα στους ανθρώπους κι αυτοί αμέσως βλέπουν ένα απλωμένο σώμα. Το πράγμα που μ’ ενδιέφερε εμένα, βασιλιά χωρίς υπηκόους, και για το οποίο η διάταξη του σαρκίου μου δεν ήταν παρά το πιο μακρινό και μάταιο των αντανακλάσεων, ήταν η εγκεφαλική υπτίαση, το αποκοίμισμα της ιδέας του εγώ και της ιδέας αυτού του μικρού υπολείμματος από δηλητηριώδεις μηδαμινότητες που το ονομάζουμε όχι-εγώ, ή ακόμη και κόσμο, από τεμπελιά. Αλλά στα εικοσιπέντε του χρόνια καυλώνει ακόμη, ο σύγχρονος άνδρας, από μόνος του ακόμη, από καιρό σε καιρό, είναι ο κλήρος του καθενός, κι εγώ ο ίδιος δεν αποτελούσα εξαίρεση, εάν μπορεί κανείς να το ονομάσει αυτό καύλωμα. Φυσικά αυτή το κατάλαβε, οι γυναίκες μυρίζονται ένα πέος σηκωμένο από απόσταση δέκα χιλιομέτρων και πάνω, και αναρωτιούνται, Πώς μπόρεσε να με δει, εκείνος εκεί;

 

ΠΡΩΤΟΣ ΕΡΩΤΑΣ

Τελικά της είπα ότι μέχρι εδώ ήταν. Με ενοχλούσε βαθιά ακόμη και απούσα...