To be or not to be

"...Μπροστά στην ψυχή μου είναι σαν να ‘χει παραμεριστεί ένα παραπέτασμα και βλέπω την σκηνή όπου εκτυλίσσεται η απεραντοσύνη της ζωής να μεταβάλλεται ενοποιών μου στην άβυσσο ενός αιώνια ανοιχτού τάφου.

Μπορείς να πεις: Αυτό είναι! Όταν όλα περνούν δίπλα σου; Όταν όλα κυλούν με την ταχύτητα του κεραυνού, όταν σπάνια εξαντλούν ολόκληρη τη δύναμη της ύπαρξής τους και αλίμονο! Παρασύρονται από το ρεύμα, βυθίζονται και τσακίζονται στους βράχους; Δεν υπάρχει στιγμή που να μην σε κατατρώγει, εσένα και τους γύρω σου, στιγμή που να μην γίνεσαι εσύ ο ίδιος αναπόφευκτα καταστροφέας. Ο πιο αθώος περίπατος στοιχίζει σε χιλιάδες φτωχά σκουληκάκια τη ζωή τους. Μια και μόνο πατημασιά συνθλίβει τα κτίσματα που τα μυρμήγκια έφτιαξαν με τόσο κόπο και ρίχνει έναν μικρό κόσμο σ’ έναν ατιμωτικό τάφο. Α! δεν με συγκινούν εμένα οι μεγάλες σπάνιες καταστροφές του κόσμου, αυτές οι πλημμύρες που ρημάζουν τα χωριά σας, οι σεισμοί που καταπίνουν τις πόλεις σας. Εμένα μου τρώει την καρδιά αυτή η διαβρωτική δύναμη που βρίσκεται κριμένη μέσα στο σύνολο της φύσης η οποία δεν έχει φτιάξει κανένα ον που να μην καταστρέφει το διπλανό του, να μην καταστρέφει τον ίδιο του τον εαυτό. Κι έτσι κλυδωνίζομαι μες την αγωνία. Γύρω μου ο ουρανός κι η γη και οι δυνάμεις τους που συμπλέκονται: δεν βλέπω άλλο από ένα τέρας που καταβροχθίζει αέναα και αέναα μηρυκάζει."

Τα πάθη του νεαρού Βέρθερου-Γκαίτε
Μτφρ:Στέλλα Νικολούδη

 

Walking toward Montparnasse I decided to let myself drift with the tide, to make not the least resistance to fate, no matter in what form it presented itself. Nothing that had happened to me thus far had been sufficient to destroy me; nothing had been destroyed except my illusions…It seemed to me that the great calamity had already manifested itself, that I could be no more truly alone than at this very moment. I made up my mind that I would hold on to nothing, that I would expect nothing…

Arthur Miller, Tropic of Cancer

 

“To be ‘one’s self' is the most shocking custom of all.”

Djuna Barnes

 

«Η παντελής απουσία χιούμορ από τη Βίβλο, είναι ένα από τα πιο παράξενα φαινόμενα σε όλη τη λογοτεχνία»

Alfred North Whitehead, 1861-1947, Βρετανός φιλόσοφος και μαθηματικός.

«Συγχώρεσε, Κύριε, τα μικρά αστεία που κάνω σε βάρος Σου και θα συγχωρέσω το μεγάλο αστείο που κάνεις σε βάρος μου»

Robert Frost, 1874-1963, Αμερικανός ποιητής.

 

Απάντηση: Re: To be or not to be

καθόλου παράξενο.
Το χιούμορ είναι απελευθερωτικό , αντιεξουσιαστικό,επαναστατικό ,επομένως λίαν επικίνδυνο... 

 

Ο ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΙΚΟΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ
Βάλτερ Μπένγιαμιν
Μετάφραση : Λεωνίδας Μαρσιανός

Θα μπορούσε κάποιος, αναλογιζόμενος τη ζωή του, να οδηγηθεί στο συμπέρασμα ότι σχεδον όλες οι βαθύτερες δεσμεύσεις που υπέμενε εντός του εκπορεύονταν από ανθρώπους, για τον "καταστροφικό χαρακτήρα" των οποίων όλοι ομογνωμουσαν. Κάποια μέρα, τυχαία ίσως, θα αντιληφθεί αυτό το γεγονός και όσο μεγαλύτερη κατάπληξη τον συνταράξει, τόσο μεγαλύτερες είναι και οι πιθανότητές του να σχηματίσει μια σαφή εικόνα του καταστροφικού χαρακτήρα.

Ο καταστροφικός χαρακτήρας γνωρίζει ένα σύνθημα μόνο: άνοιγμα χώρου· μόνο μια δραστηριότητα: εκκένωση. Η ανάγκη του για καθαρό αέρα και ελεύθερο χώρο είναι πιο ισχυρή από κάθε μίσος.

Ο καταστροφικός χαρακτήρας είναι νέος και εύθυμος. Διότι η καταστροφή ανανεώνει, επειδή σβήνει τα ίχνη της ηλικίας· χαροποιεί, επειδή κάθε πράξη καταστροφής σημαίνει για τον καταστροφέα πλήρη ελαχιστοποίηση, εκμηδένιση μάλλον, της ίδιας του της κατάστασης. Σε τέτοιες απολλώνιες εικόνες καταστροφής οδηγεί προπάντων η συνειδητοποίηση της φοβερής απλότητας που αποκτά ο κόσμος, όταν αποδεικνύει το άξιο της καταστροφής του. Αυτός είναι ο μέγας δεσμός που περικλείει αρμονικά κάθε υπάρχον. Είναι ένα θέαμα που προσφέρει στον καταστροφικό χαρακτήρα σκηνές βαθύτατης αρμονίας.

Ο καταστροφικός χαρακτήρας είναι πάντοτε πρόθυμος για εργασία. Η φύση είναι εκείνη που καθορίζει τον ρυθμό του, έμμεσα τουλάχιστον: διότι πρέπει να την προλαβαίνει. Ειδάλλως θα αναλάβει η ίδια το έργο της καταστροφής.

Ο καταστροφικός χαρακτήρας δεν έχει κάποιο πρότυπο. Οι ανάγκες του είναι ελάχιστες, και ποσώς τον απασχολεί τι θα αντικαταστήσει ό,τι καταστράφηκε. Αρκεί, τουλάχιστον για μια στιγμή, ο κενός χώρος, ο τόπος όπου βρισκόταν το πράγμα ή ζούσε το θύμα. Θα βρεθεί κάποιος που τον χρειάζεται χωρίς να το καταλαβαίνει.

Ο καταστροφικός χαρακτήρας εκτελεί την εργασία του, αποφεύγει όμως τη δημιουργική δραστηριότητα. Oπως ο δημιουργός επιζητεί τη μοναξιά, αντιστοίχως ο καταστροφέας πρέπει να περιστοιχίζεται διαρκώς από ανθρώπους, από μάρτυρες της δραστηριότητάς του.

Ο καταστροφικός χαρακτήρας είναι ένα σημαίνον. Oπως ακριβώς ένα τριγωνομετρικό σχήμα έχει εκτεθειμένες όλες του τις πλευρές στον αέρα, έτσι κι αυτός είναι εκτεθειμένος από όλες τις πλευρές στις φήμες. Να τον προστατεύσει κανείς από αυτές είναι μάταιο.

Ο καταστροφικός χαρακτήρας δεν επιδιώκει καθόλου να γίνει κατανοητός. Oλες τις επίμονες προσπάθειες προς αυτή την κατεύθυνση τις θεωρεί επιφανειακές. Το να γίνει αντικείμενο παρανόησης δεν μπορεί να τον βλάψει. Απεναντίας, το προκαλεί, όπως το προκαλούσαν και τα μαντεία, αυτοί οι καταστροφικοί θεσμοί του κράτους. Το πλέον μικροαστικό φαινόμενο, το κουτσομπολιό, προκαλείται απλώς και μόνο διότι οι άνθρωποι δεν θέλουν να παρανοούνται. Ο καταστροφικός χαρακτήρας δέχεται την παρανόηση· δεν προωθεί το κουτσομπολιό.

Ο καταστροφικός χαρακτήρας είναι ο εχθρός του ανθρώπου-θήκη. Ο άνθρωπος-θήκη επιζητεί την άνεση του και το περίβλημα είναι η πεμπτουσία της. Το εσωτερικό του περιβλήματος είναι το επενδυμένο με βελούδο ίχνος που αποτύπωσε στον κόσμο. Ο καταστροφικός χαρακτήρας εξαφανίζει ακόμη και τα ίχνη της καταστροφής.

Ο καταστροφικός χαρακτήρας ανήκει στο μέτωπο των παραδοσιακών. Ορισμένοι μεταδίδουν πράγματα καθιστώντας τα άθικτα και έτσι τα συντηρούν· άλλοι μεταδίδουν καταστάσεις καθιστώντας τις εύχρηστες και έτσι τις ρευστοποιούν. Αυτοί ονομάζονται καταστροφικοί.

Ο καταστροφικός χαρακτήρας έχει τη συνείδηση του ιστορικού ανθρώπου του οποίου βαθύτατο συναίσθημα είναι η ανυπέρβλητη δυσπιστία για την πορεία των πραγμάτων και μια ετοιμότητα να αναγνωρίσει ανά πάσα στιγμή ότι όλα μπορούν να πάνε από το κακό στο χειρότερο. Γι' αυτό ο καταστροφικός χαρακτήρας είναι η αξιοπιστία αυτοπροσώπως.

Ο καταστροφικός χαρακτήρας δεν αναγνωρίζει τίποτα διαρκές. Αλλά γι' αυτό ακριβώς βλέπει παντού δρόμους. Oπου άλλοι προσκρούουν σε τείχη ή βουνά, ακόμα και εκεί βλέπει έναν δρόμο. Αλλά επειδή βλέπει παντού έναν δρόμο πρέπει και παντού να εκκενώνει τον δρόμο. Oχι πάντοτε με ωμή βία, ενίοτε και με εξευγενισμένη. Επειδή βλέπει παντού δρόμους στέκεται πάντοτε σε σταυροδρόμια. Δεν μπορεί καμιά στιγμή να γνωρίζει τι θα φέρει η επόμενη. Συντρίβει το υπάρχον, ωστόσο όχι για τη συντριβή, αλλά για χάρη του δρόμου που οδηγεί μέσα απ' τα συντρίμμια.

Ο καταστροφικός χαρακτήρας δεν ζει με την αίσθηση ότι τη ζωή αξίζει να την ζει κανείς, αλλά ότι η αυτοκτονία δεν αξίζει τον κόπο.

(Από το περιοδικό ΠΑΝΟΠΤΙΚΟΝ)

 

«Και αυτό ακριβώς είναι το κεφ των Αράβων. Η απόλαυση της ζωικής ύπαρξης· η αδρανής απόλαυση των αισθήσεων· η ηδονική νωθρότητα, η ονειρική γαλήνη, ο αβίαστος ρεμβασμός που κυριαρχεί στην Ασία, αντί για τη δραστήρια, έντονη, παθιασμένη ζωή της Ευρώπης. Πρόκειται για αποτέλεσμα ζωντανής, ευεπηρέαστης, ευσυγκίνητης φύσης και εξαιρετικής ευαισθησίας του νευρικού συστήματος· αυτό καλλιεργεί μια φιληδονία η οποία είναι άγνωστη στις χώρες του βορρά, όπου η ευτυχία έγκειται στην άσκηση των πνευματικών και σωματικών δυνάμεων· όπου Εrnst ist das Leben [γερμανικά: Η ζωή είναι σοβαρή], όπου η σφιχτοχέρα γη αξιώνει τον αδιάκοπο ιδρώτα του προσώπου και ο υγρός, παγωμένος αέρας απαιτεί κάθε στιγμή τη διέγερση, την άσκηση, την αλλαγή, την περιπέτεια ή την ακολασία, ελλείψει κάτι καλύτερου. Στην Ανατολή ο άνθρωπος δεν χρειάζεται παρά μόνο σκιά και ανάπαυση. Στις όχθες κάποιου κελαρυστού ρυακιού ή κάτω από το δροσερό καταφύγιο ενός ευωδιαστού δέντρου, είναι απόλυτα ευτυχής, απλώς καπνίζοντας την πίπα του, ρουφώντας τον καφέ του ή πίνοντας ένα ποτήρι σερμπέτ, αλλά πάνω απ΄ όλα επιβαρύνοντας όσο γίνεται λιγότερο το νου και το σώμα· οι σκοτούρες μιας συζήτησης, τα δυσάρεστα συναπαντήματα της μνήμης και η ματαιότητα της σκέψης μπορούν να επιφέρουν την ενοχλητική διακοπή του κεφ του. Δεν είναι λοιπόν απορίας άξιο που η λέξη κεφ παραμένει αμετάφραστη στη μητρική μας γλώσσα!»


Ρίτσαρντ Φράνσις Μπέρτον: Προσωπική αφήγηση ενός προσκυνήματος στη Μεδίνα και τη Μέκκα

 

Η ιδανική πολιτεία, κατά Εμπειρίκο

Ωσαύτως επειδή ο μέτριος σαδισμός, ο μη φθάνων μέχρι θανατώσεων, ακρωτηριασμών ή ανεπανορθώτων καταστροφών ή βλαβών, όπως κατά τους σκοτεινούν αιώνας αφύσικος, και εφ' όσον αι υφιστάμεναι τάς κατωτέρω αριθμουμένας βιαιοπραγίας δεν αντετίθεντο απολύτως και δεν εμήνυαν οικειοθελώς τους δράστας, δεν ετιμωρούντο οι επιφέροντες ωρισμένας κακώσεις επί γυναικών και κορασίων, διά χειροδαρμού, ξυλοδραμού, ραβδισμού, ή διά σχοινίων, βουκέντρων ή λώρων‧ οι χρησιμοποιούντες βελόνας, καρφίδας ή άλλα μικρά αιχμηρά όργανα ή εργαλεία‧ οι προκαλούντες ελαφράς κακώσεις, δι' ισχυρών τσιμπημάτων ή μετρίων δηγμάτων εις μαστούς, βραχίονας, γλουτούς ή μηρούς‧ οι εξακολουθούντες βιαίως, άνευ διακοπής ή ανάπαυλας την γάμευσιν ή τον αυνανισμόν, κατόπιν πολλών πλήρων οργασμών των ερωτικών συντρόφων των γαμευταί ή αυνανισταί, μέχρι μη επικινδύνου εξαντλήσεως ή εκνευρισμού των γυναικών ή κορασίων‧ οι επιφέροντες κακώσεις (ελαφράς) δι' υπερβολικών πιέσεων, συμπιέσεων, συνθλίψεων, ή διά προστρίψεων, υπέρ το δέον μανιωδών ή και αγρίων, ή δι' αποπνικτικών σφιξιμάτων‧ οι προκαλούντες με εξαιρετικώς ογκώδη πέη γαμευταί εις φρενήρεις ή αγρίας συνουσίας εκτελουμένας εις δυσαναλόγως πολύ μικρά αιδοία, ή πολύ στενούς πρωκτούς.

Οι διαπράττοντες τα ανωτέρω ετιμωρούντο μόνον εφ' όσον αι σαδιστικαί των πράξεις ενηργούντο άνευ της εκ των προτέρων συγκαταθέσεως των υφισταμένων αυτάς, ή άνευ της έστω και εκ των υστέρων εγκρίσεως, παραδοχής ή ανοχής των ερωτικών αντικειμένων, αναλόγως προς τον βαθμόν της προσβολής ή της κακώσεως και τούτο εφ' όσον οι υφιστάμενοι τοιαύτας λαγνικάς βιαιοπραγίας κατέθεταν οικειοθελώς και προσωπικώς μηνύσεις κατά του δράστου.

Μέγας Ανατολικός, Ανδρέας Εμπειρίκος
Εκδ. Άγρα, πέμπτος τόμος

 

– Να ψάχνεις για δουλειά για να έχεις ένα μισθό:
σ’ αυτό είναι ίδιοι όλοι σχεδόν οι άνθρωποι σήμερα
στις πολιτισμένες χώρες. Για όλους η δουλειά είναι
ένα μέσο και όχι ο ίδιος ο σκοπός. Γι’ αυτό και δεν
είναι δύσκολοι στην επιλογή της εργασίας: αρκεί
να τους εξασφαλίζει ικανοποιητική αμοιβή. Υπάρ-
χουν όμως άνθρωποι (πιο σπάνιοι) που θα προτι-
μούσαν να πεθάνουν παρά να δουλεύουν χωρίς να
αντλούν ευχαρίστηση από τη δουλειά τους. Είναι
επιλεκτικοί, ικανοποιούνται δύσκολα και δεν νοιά-
ζονται για μεγάλες αμοιβές, αν η δουλειά δεν είναι
η αμοιβή όλων των αμοιβών. Σ’ αυτό το σπάνιο εί-
δος ανθρώπων ανήκουν οι καλλιτέχνες και οι κάθε
λογής θεωρητικοί, όπως κι εκείνοι οι αργόσχολοι
που περνούν τη ζωή τους με το κυνήγι, τα ταξίδια,
τις ερωτοδουλειές και τις περιπέτειες. Όλοι αυτοί
θέλουν τη δουλειά και την ανάγκη, αρκεί να είναι
συνδεδεμένες με την ευχαρίστηση, και την πιο δύ-
σκολη δουλειά, την πιο σκληρή, αν χρειάζεται. Αλ-
λιώς είναι αποφασισμένοι να διατηρήσουν την τε-
μπελιά τους, ακόμη κι αν μπορεί να τους φέρει τη
φτώχεια, την ατίμωση, τον κίνδυνο να χάσουν την
υγεία τους ή τη ζωή τους. Δεν φοβούνται τόσο την
ανία όσο τη δουλειά που δεν έχει ευχαρίστηση• και
μάλιστα χρειάζονται πολλή ανία προκειμένου να πε-
τύχει η δουλειά τους. Για τους στοχαστές και όλα
τα εφευρετικά πνεύματα, η ανία είναι εκείνη η δυ-
σάρεστη «άπνοια» της ψυχής που υπάρχει πριν από
το καλό ταξίδι και τους χαρούμενους ανέμους. Εί-
ναι υποχρεωμένοι να την υποφέρουν και να περι-
μένουν τα αποτελέσματά της πάνω τους. Ακριβώς
αυτό δεν μπορούν να πετύχουν με κανέναν τρόπο
από μόνες τους οι κατώτερες φύσεις! Είναι κοινό
πράγμα να διώχνεις με κάθε θυσία την ανία, όπως
είναι κοινό πράγμα να δουλεύεις δίχως ευχαρίστη-
ση. Οι Ασιάτες ίσως διακρίνονται από τους Ευρω-
παίους από την ικανότητά τους να πετυχαίνουν με-
γαλύτερη και βαθύτερη γαλήνη• ακόμη και τα ναρ-
κωτικά τους έχουν αργή επίδραση και απαιτούν υπο-
μονή – σε αντίθεση προς το σιχαμερά αιφνιδιαστικό
ευρωπαϊκό δηλητήριο, το αλκοόλ.

Φρίντριχ Νίτσε, Η χαρούμενη επιστήμη, Μτφρ. Ζήσης
Σαρίκας, εκδ. Πανοπτικόν, Θεσσαλονίκη, 2010

 

"Hominem unius libri timeo"

«Φοβού τον άνθρωπο του ενός βιβλίου».

Άγιος Θωμάς ο Ακινάτης

 

Η απελευθέρωση πονάει: Μία συνέντευξη με τον Slavoj Žižek

από τον Eric Dean Rasmussen

Rasmussen: Όταν λες πως "αυτό που κάνει την ζωή 'να αξίζει τον κόπο' είναι ακριβώς η υπερβολή στη ζωή: η γνώση ότι υπάρχει κάτι για το οποίο είμαστε έτοιμοι να ρισκάρουμε τη ζωή μας (μπορούμε να ονομάσουμε αυτή την υπερβολή 'ελευθερία', 'τιμή', 'αξιοπρέπεια', 'αυτονομία' κλπ). Μόνο όταν είμαστε να πάρουμε αυτό το ρίσκο είμαστε πράγματι ζωντανοί", φαίνεται ότι επιμένεις σε μία διαφορετικού είδους υπαρξιακή δέσμευση, κάτι ίσως που αντιστοιχεί στην προδοσία του Ιησού από τον Ιούδα;

Žižek: Ναι, νομίζω ότι υπάρχουν μόνο δύο ήρωες εδώ, ο Ιούδας και ο Απόστολος Παύλος.

Rasmussen: Σε ποια οράματα ή πρότζεκτ υπερβολής είσαι παθιασμένα δεσμευμένος; Υπάρχουν κάποια υπαρξιακά οράματα για τα οποία θα ήσουν πρόθυμος να θυσιάσεις, αν χρειαστεί, τη ζωή σου, ή να διαπράξεις μία ηρωϊκη προδοσία;

Žižek: Κοίτα, δεν πιστεύω ότι μπορούμε να επαναλάβουμε τη φόρμουλα της προδοσίας του Ιούδα σήμερα. Πρόκειται για μία διαφορετική λογική. Δεν είναι πλέον αυτή η ηρωϊκή λογική του στυλ "θυσιάζω τη ζωή μου, αλλά θα μετρήσω για τις επόμενες γενιές και θα με αναγνωρίσουν σαν ήρωα". Τώρα, πρέπει να ρισκάρεις ακόμη και έναν δεύτερο θάνατο. Αυτή είναι για μένα η νέα λογική. Ψάχνω για μία δράση που διακατέχεται από μία μη-ηρωϊκή λογική. Ακόμη και ο όρος "θυσία", δεν μου αρέσει πολύ. Έχω πολύ περίπλοκες κριτικές αντιλήψεις για την έννοια της θυσίας. Είδες εκείνο το υπέροχο μελόδραμα, τη Stella Dallas, με την Barbara Stanwyck; Έχει μία κόρη που θέλει να παντρευτεί κάποιον από ανώτερη τάξη, αλλά η ίδια είναι ντροπή για την κόρη της. Έτσι, η μητέρα - επίτηδες - παίζει έναν εξαιρετικά χυδαίο και σεξομανή ρόλο μπροστά στον εραστή της κόρης της, έτσι ώστε η κόρη να την παρατήσει χωρίς ενοχές. Η κόρη μπορεί να εξοργιστεί μαζί της και να παντρευτεί τον πλούσιο τύπο. Αυτή είναι μία πιο δύσκολη θυσία. Δεν είναι του τύπου, "θα κάνω μία μεγάλη θυσία και θα παραμείνω βαθιά στις καρδιές τους". Όχι, κάνοντας αυτή τη θυσία, ρισκάρεις το ίδιο σου το όνομα. Αυτή είναι μία ακραία περίπτωση; Όχι, νομίζω πως κάθε καλός γονιός πρέπει να το κάνει αυτό.

Ο πραγματικός πειρασμός της ανατροφής είναι πώς να αναθρέψεις το παιδί σου θυσιάζοντας το όνομά σου. Δεν είναι ότι ο γιος μου πρέπει να με θαυμάζει σαν ένα πρότυπο και λοιπά. Δεν λέω ότι πρέπει, για να γίνεις χυδαίος, να αυνανίζεσαι μπροστά στον γιο σου για να φαίνεσαι σαν ηλίθιος. Αλλά, για να αποφύγεις αυτή την παγίδα - την κλασική παιδαγωγική παγίδα, που είναι απ' ότι φαίνεται ότι θέλεις να βοηθήσεις το γιο σου, αλλά ο αληθινός στόχος είναι να παραμείνεις μία ιδεώδης φιγούρα για το γιο σου - πρέπει να θυσιάσεις την γονική σου εξουσία. Αλλά, για να συνεχίσω λίγο αφελώς, στην τέχνη, στην επιστήμη - αυτό είναι, για μένα, ο τόπος της πραγματικής θυσίας, όχι κάποια θεαματική θυσία - έχεις μία εμμονή με μία ιδέα για ένα έργο τέχνης, και ρισκάρεις τα πάντα για να το κάνεις. Το κάνεις. Υπάρχουν άνθρωποι που το κάνουν αυτό, αλλά είναι ελάχιστοι. Άνθρωποι που είναι δεσμευμένοι σε κάποιο όραμα. Στ' αλήθεια, είναι τραγικό.

Πηγή: Liberation Hurts: An Interview with Slavoj Žižek - Eric Dean Rasmussen

 

«Θα επικαλεστώ μια φράση του Μπαλζάκ από τον πρόλογο της "Ανθρώπινης Κωμωδίας": "Το μυθιστόρημα είναι η ιδιωτική ιστορία των εθνών". Είναι μια ακριβής περιγραφή για το τι μπορεί το μυθιστόρημα και δεν μπορεί η Ιστορία. Υπάρχει μια "μυστική" διάσταση της Ιστορίας που δεν γράφεται ποτέ από τους ιστορικούς».


«Στην αρχή δεν ήταν ένα τέρας. Μετατράπηκε σιγά σιγά σ' αυτό. Ο Τρουχίλιο ήταν η δομινικανική εκδοχή του "Καλιγούλα" του Αλμπέρ Καμί. Ολοι έχουμε επιθυμίες που, αν μπορούσαν να εκφραστούν με απόλυτη ελευθερία, θα μας έκαναν τέρατα. Η απόλυτη εξουσία που κατόρθωσε να συγκεντρώσει, του επέτρεψε να μετατρέψει όλες του τις επιθυμίες σε πραγματικότητα. Δεν πρέπει να επιρρίπτουμε ευθύνες μόνον στους δικτάτορες. Σ' όλες τις δικτατορίες υπάρχει συνενοχή από ένα μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού».


Μάριο Βάργκας Λιόσα