To be or not to be

Απάντηση: To be or not to be

 

Απάντηση: To be or not to be

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΝΑ ΖΕΙΣ;

«- Να ζεις;… έχει τη σημασία του να ρίχνεις συνεχώς μακρυά σου κάθε τι που θέλει να πεθάνει.
- Να ζεις;… σημαίνει να είσαι σκληρός και άσπλαγχνος για κάθε τι που γεράζει και αδυνατίζει μέσα σου.
- Να ζεις λοιπόν…, σημαίνει να μη λυπάσαι τους γέρους, τους δυστυχισμένους και τους ετοιμοθάνατους;
- Να ζεις…, σημαίνει να σκοτώνεις χωρίς σταματημό;

Κι όμως κάπου ο Μωυσής όταν είπε τις δέκα εντολές ανάφερε το "ου φονεύσης".»

(από τη «Θεωρία του Σκοπού της Ζωής» του Νίτσε)

 

Απάντηση: To be or not to be

Χώρος αναμονής


Εδώ δεν είναι τόπος για περηφάνια.
Εδώ δεν είναι τόπος για έκσταση.
Ενα μακρύ ποτάμι ημέρες αργοκίνητες.
Η νύχτα ο φόβος και το κάθισμα.
Εσύ γυρεύοντας τη σκάλα για τον ουρανό.
Εγώ ψάχνοντας με τα νύχια το πρόσωπο
ανάμεσα στα σιωπηλά ερείπια της πείνας
στον τόπο τούτο με την παγωμένη φωτιά
τι περιμένω;

Τι περιμένω εδώ που ο πυρετός παροξύνεται;
Αν κάποιος φωνάξει βοήθεια απ΄ το δρόμο
αν κάποιος χτυπήσει τον τοίχο
αν έρθουν απέναντι να καθίσουν
όλα τα παιχνίδια που κερδίζονται χωρίς το θεό
η συνέχεια του σκοταδιού
η λάμπα που έφαγε το πετρέλαιο
τ΄ αποτσίγαρα χάμου στο πάτωμα
τα ξένα ρούχα
ακόμη ζεστά
αν έρθει το θαύμα με τα γέρικα χέρια
η πράξη
που γυρίζει ξάφνου σε φόνο;

Γιατί να επικαλούμαι την άσπιλη γυναίκα
που καθόριζε ολημέρα το βασίλειό της;
Γιατί να θυμηθώ την περηφάνια που την έφθειρε ο καιρός
την ησυχία στην κάμαρη τη ζέστα και την άρνηση;
Το στόμα ήταν ακόμα ζωντανό
η αλήθεια καρφωνόταν στο ψέμα και σφάδαζε
η λευτεριά πηδούσε από πόλη σε πόλη
έσταζε το αίμα
η γύμνια ντυνόταν με προσχήματα
κι εγώ κρύωνα
όπως τώρα κρυώνεις εσύ και τρομάζεις και κρύβεσαι
μες στο σπίτι όπου τρίζει η σιωπή
κι ανασαίνει βαθιά στο σκοτάδι.

Σε τούτη την κάμαρα έγιναν οι φανταστικοί βιασμοί
η επινόηση του έρωτα και της απόγνωσης
εδώ εφευρέθηκε το ψέμα κι ο ουρανός
υπάρχει μια τρύπα στο κάθισμα
υπάρχει η σιωπή και ο χρόνος
υπάρχουν κι άλλες επινοήσεις ομοιώματα σχέσεων
ομοιώματα επαφών συναρτήσεων
πίσω απ΄ τον τοίχο η νύχτα υφαίνει έναν κόσμο σκιές
εξόριστα διαστήματα μετατοπίζονται
οι πιθανότητες κοιμούνται μες στο δίχτυ τους
η ώρα ενεδρεύει στο εκκρεμές
μ΄ ένα κρύο χαμόγελο τα φαντάσματα σαλεύουν ακίνητα
πλησιάζουν και είναι ακίνητα
στην κάμαρα τούτη που είμαι ακίνητος και περιμένω
τι περιμένω;

Ισως κατέβεις παραπαίοντας εκεί που τα σπίτια χάνονται
εκεί που η αυγή ανάβει ένα εκατομμύριο χαλίκια
ίσως κατέβεις πιο χαμηλά
εκεί που το σκοτάδι σκάβει το χώμα ακατάπαυστα
εκεί που στροβιλίζονται μισοφώτιστα πρόσωπα
εκεί που η μοναξιά σχεδιάζει
ατελείωτα συμπλέγματα ατελείωτα έργα
στον ατελείωτο χώρο που υπάρχει πίσω από τα πράγματα
όπου το σχήμα χάνεται κι η κίνηση χάνεται
εκεί που είσαι ωστόσο
σκοτεινά τα μάτια τσακισμένα τα χέρια
το καμπύλο κορμί μες στο χρόνο
μες στη νύχτα που καίει
εκεί που είμαι ακίνητος και κοιτάζω και περιμένω
τι περιμένω;



Τάκης Σινόπουλος,
Από τη «ΝΥΧΤΑ ΚΑΙ Η ΑΝΤΙΣΤΙΞΗ» (1959)

 

Indifference to evil is more invidious than evil itself, precisely because indifference to evil is contagious...

 

 



Βασίλης Λαδάς Δείπνα, ποίηση, εκδόσεις Γαβριηλίδης

Με τα δείπνα προστρέχω πάλι στην τέχνη της ποιήσεως, ύστερα από τα δύο πεζά, «Ασώματη κεφαλή» και «Μουσαφεράτ». Πιάνω έτσι το νήμα με το «Απόκρεω», την ακρεοφαγία δηλαδή, που εκδόθηκε το 2004 από τις εκδόσεις Γαβριηλίδης. Πάλι η βρώσις και η πόσις με μία διαφορά: Στα «Δείπνα» του δειλινού αποφεύγω αυτοαναφορικούς συμβολισμούς και μεταφορές. Εχω κατά νου την ποίηση των ιδεών και τα επιγράμματα. Πώς αλλιώς να αντιμετωπίσω τους βομβαρδισμούς των τηλεοπτικών εκπομπών με γκουρμέ συνταγές, σε μια εποχή που η ιερότητα του δείπνου έχει χαθεί και πολλαπλασιάζονται οι θάνατοι από δίψα και πείνα.

Αίφνης, μια μέρα είδα πάνω σε κάδο σκουπιδιών αυτοκόλλητο σύνθημα αντιεξουσιαστών: «Προσέχτε τα σκουπίδια που πετάτε, από τους κάδους τρώνε άνθρωποι». Ο σαρκασμός υπενθύμιζε ότι ενώ εξαφανίστηκαν οι δηλητηριάσεις ως μέσον δολοφονίας σε αυτοκρατορικές αυλές, μα και σε φτωχόσπιτα, όπου επιδέξιες μαγείρισσες φαρμάκωναν καταπιεστές συζύγους, πολλαπλασιάστηκαν οι εξ αμελείας από μουχλιασμένα και σκουληκιασμένα τρόφιμα και από βρόμικο νερό, όσο κι αν οι μικρές καθημερινές δόσεις δηλητηρίου δημιουργούν αντισώματα στο αίμα. Το σύνθημα με παρακίνησε στον ακτιβισμό των λέξεων.

Ομως «αν είναι ανθρώπινος ο πόνος δεν είμαστε άνθρωποι μόνο για να πονούμε». Το ημερήσιο σιτηρέσιο, το φαγητό του δειλινού, ανάμεσα στον κάματο της ημέρας και την αγωνία του σκότους, είναι το πλέον εμβληματικό. Εκεί δένονται οι άνθρωποι, χαίρονται, διαλογίζονται, ζεσταίνονται, ερωτεύονται και ενίοτε σκοτώνονται. Από ένα δείπνο ξεκίνησε η ανθρώπινη τραγωδία του Ιησού. Οι δεκαπέντε, πληκτικοί σε μεγάλο βαθμό, τόμοι των δειπνοσοφιστών βρίθουν πληροφοριών και παραπληροφοριών για τη διασκέδαση, τα καλά φαγητά, την καλή χαρά των αρχαίων, ένα είδος μεσημεριανάδικου του 2ου μ.Χ. αιώνα, όπου οι καλοζωιστές δειπνοσοφιστές ξεκατινιάζονται, πίνοντας, τρώγοντας και κουτσομπολεύοντας. Δεν έχουν αλλάξει τα πράγματα, παρά την είσοδο της πατάτας στο διαιτολόγιο της Ευρώπης και τη δραστική μείωση των θαλασσινών. Εχουμε ανάγκη το μοίρασμα του φαγητού στα δείπνα και στα μικρά γλέντια.

Υπάρχουν, λοιπόν, αφ' ενός, φιλόσοφοι που συμποσιάζονται, ξακουστοί νέοι που περνούν τη νύχτα «με τα καλά κρασιά και μες στα ωραία ρόδα», εταίρες ξεμυαλίστρες, χοντροί κρεατοφάγοι, αφ' ετέρου, οι πεινώντες και διψώντες και μαζί οι φτωχοί που μοιράζονται λιγοστό ψωμί και φαΐ, οι χωμάτινοι άνθρωποι του Βαν Γκογκ, που τρώνε πατάτες έντρομοι μπροστά στη θεότητα του τραπεζιού. Η ψυχή μου είναι πιο κοντά σε αυτούς. Αλλά και σε έναν αλήτη κυνικό φιλόσοφο που κοιμάται σε ψαρόβαρκα στο παλιό λιμάνι της Πάτρας και όταν πίνουμε προσεύχεται ειρωνικά «Χριστούλη μου, αν ένα κιλό κρασί σε νερό το μετατρέπεις κάθε μέρα, επί των υδάτων της θαλάσσης θα σε βλέπω να περιπατείς».

Η λέξη «δείπνο» έρχεται από το ρήμα «δαίω», που σημαίνει μοιράζω ίσες μερίδες. Κι έτσι γίνεται, μοιράζεται το φαγητό στο τραπέζι της οικογένειας, της φυλής, της παρέας. Πάει πολύ πίσω αυτό το μοίρασμα, στις πρώτες κοινότητες. Στον Πιανίστα του Πολάνσκι, πατέρας τετραμελούς οικογένειας, που έπαιρνε το τρένο για το κρεματόριο, αγόρασε μια καραμέλα (μία μόνο) και με ξυραφάκι τη μοίρασε στα τέσσερα. Αλλά το μοίρασμα του φαγητού έχει πλέον χάσει την ιερότητά του.





Υπαινίσσομαι αυτήν την απώλεια. Στα ποιήματα επίσης απέφυγα τη βαρυστομαχιά των θυέστειων δείπνων. Επιδίωξα το οψάριον, ακόμα και όταν αναφέρονται οι κλεμμένες πατσές των δείπνων της παρέας του Βιγιόν ή οφθαλμοπορνεία του πτωχοπρόδρομου στα εδέσματα των πλούσιων παπάδων. Δεν υπάρχουν, εννοείται, συνταγές στο βιβλίο, έστω κι αν αναφέρονται προτιμήσεις ποιητών ή οι ντομάτες γεμιστές του αστυνόμου Χαρίτου.

Και βέβαια, κάτω από τις γραμμές επιδιώκω να διαγράφονται τα ίχνη από ένα παιδί, έναν μετανάστη που πεινάει ή ψάχνει νερό, όπως και η μοναξιά του άρρωστου που δειπνεί μόνος του, με το στρογγυλό σαν μηδέν χάπι της ισορροπίας, ή του πατέρα με τη μονάκριβη κόρη του σε εξορία. Και δεν ξεχνώ ένα μαύρο γατί που παραμονή εκλογών του 2007 πετάχτηκε στον δρόμο, γιατί του φάνηκε πως μύρισε φαγητό στο απέναντι πεζοδρόμιο και το πάτησαν στη χλαλοή τα αυτοκίνητα. Μόνον αφίσες υπήρχαν υποψηφίων και ηλίθια χαμόγελα στους τοίχους.

Βασίλης Λαδάς

 

Στράτευση ή Ομορφιά;


...Κοντά στα γεγονότα του Μάη του 1968, το σκηνικό αλλάζει. Ο Γκοντάρ παίρνει θέση υπέρ της επανάστασης και του στρατευμένου κινηματογράφου, ενώ ο Τριφό εξακολουθεί να γυρίζει τις ταινίες του όπως παλιά, συναντώντας την οργή του παλιού του φίλου.











Είναι μετά την προβολή του Αμερικανική Νύχτα που ο Γκοντάρ εξοργισμένος κατηγορεί τον Τριφό ότι είναι «ψεύτης». «Λες ότι το σινεμά είναι μεγάλα τρένα που περνούν μέσα στη νύχτα. Αλλά ποιος επιβιβάζεται σε αυτά τα τρένα; Σε ποια θέση κάθεται; Και ποιος οδηγεί το τρένο με τον κατάσκοπο του αφεντικού πάνω από τον ώμο του; [...] Και αν δεν μιλάς για το τρένο Trans Europe, ίσως να είναι ένα τρένο επαρχιακό ή ίσως το τρένο για το (στρατόπεδο συγκέντρωσης) Νταχάου στο Μόναχο».

Η απάντηση του Τριφό είναι σκληρή. Λέει: «Σε δύσκολες εποχές ο καλλιτέχνης διστάζει. Μπαίνει σε πειρασμό να εγκαταλείψει την τέχνη του και να την καθυποτάξει σε μια ιδέα. Γίνεται έτσι προπαγανδιστής. Σε τέτοιες εποχές σκέφτομαι τον Ματίς. Πέρασε από τρεις πολέμους ανέγγιχτος. Πολύ νέος για τον πόλεμο του 1870, πολύ γέρος για εκείνον του 1914, πατριάρχης το 1940. Πέθανε έχοντας ολοκληρώσει το έργο του: τα ψάρια του, τις γυναίκες, τα λουλούδια, τα τοπία από τα παράθυρα. [...] Η Τέχνη για την Τέχνη; Όχι. Η Τέχνη για την ομορφιά, η τέχνη για τους άλλους, η τέχνη που παρηγορεί».

 

Απάντηση: To be or not to be

 

Απάντηση: To be or not to be

Μπείτε σ' ένα κήπο γεμάτο φυτά, χόρτα και άνθη. Όσο γελαστοί θέλετε. Την πιο ήπια εποχή του χρόνου. Δεν θα μπορέσετε να ρίξετε το βλέμμα σας πουθενά χωρίς ν' ανακαλύψετε κάποιο μαρτύριο. Όλα αυτά τα συγκεντρωμένα φυτικά είδη τελούν, το ένα περισσότερο, το άλλο λιγότερο, σε κατάσταση οδύνης. Εδώ, αυτό το ρόδο το καίει ο ήλιος, που του έδωσε ζωή. Ζαρώνει, μαραζώνει, μαραίνεται. Εκεί, αυτόν τον κρίνο τον απομυζά άσπλαχνα μια μέλισσα, στα σημεία του τα πιο ευαίσθητα και τα πιο ζωτικά. Για να παρασκευάσουν το γλυκό μέλι οι καλές, οι υπομονετικές, οι ενάρετες, οι φιλόπονες μέλισσες υποβάλλουν σε ανομολόγητα μαρτύρια τις πιο λεπτοκαμωμένες ίνες, κακοποιούν χωρίς έλεος τα πιο τρυφερά άνθη. Αυτό το δένδρο το λυμαίνεται μια ορδή μυρμηγκιών. Το άλλο οι κάμπιες, οι μύγες, οι γυμνοσάλιαγκες, τα κουνούπια. Αυτό εδώ με τη πληγωμένη φλούδα, το βασανίζουν ο αέρας και ο ήλιος που εισχωρούν στην πληγή του. Αυτό εκεί έχει τσακισμένο τον κορμό ή τις ρίζες. Αυτό εδώ έχει φύλλα ξεραμένα, αυτό εκεί τα άνθη του φαγωμένα, δαγκωμένα. [..] το άλφα φυτό έχει υπερβολική ζέστη, το βήτα υπερβολικό κρύο, υπερβολικό φως, υπερβολική σκιά, υπερβολική υγρασία, υπερβολική ξηρασία. [..] Μέσα σ' όλον αυτόν το κήπο δε θα βρείτε ούτε ένα φυτό σε τέλεια κατάσταση. [..] Όταν μπαίνουμε μέσα στον κήπο, το θέαμα μιας τέτοιας πλησμονής από ζωή ευφραίνει την ψυχή μας και πιστεύουμε οτι βλέπουμε εκεί την κατοικία της χαράς. Η αλήθεια όμως είναι ότι η ζωή αυτή είναι θλιμμένη και αξιολύπητη. Κάθε κήπος είναι ένα τεράστιο νοσοκομείο -χώρος πολύ πιο αξιοθρήνητος από ένα νεκροταφείο- και αν τα όντα αυτά αισθάνονται, ή αν θέλετε, αν αισθάνονταν, είναι βέβαιον οτι γι' αυτά το μη ον θα ήταν κατά πολύ προτιμότερο από το ον.

Giagomo Leopardi, Η θεωρία της Ηδονής

 

"... Ω, ναι ! Θα τους επιτρέπουμε ακόμη και ν' αμαρτάνουν, γιατί είν' αδύναμοι, κι εξαιτίας αυτού είναι που θα μας αγαπούν σαν παιδιά. Θα τους πούμε πως το κάθε αμάρτημα θα εξαγοράζεται, αν έγινε με την άδειά μας. Από αγάπη είναι που θα τους επιτρέπουμε ν' αμαρτάνουν και θα παίρνουμε τη θλίψη και το βάρος πάνω μας. Θα μας ευλογούν σαν ευεργέτες που φορτωνόμαστε τα αμαρτήματά τους, ενώπιον του Θεού. Δε θα 'χουν πια μυστικά από μας. Ανάλογα με το βαθμό της υπακοής τους, θα τους επιτρέπουμε ή θα τους απαγορεύουμε να ζουν με τις γυναίκες τους, ή με τις ερωμένες τους, να 'χουν παιδιά ή να μη έχουν, κι αυτοί θα μας ακούνε με χαρά. Θα μας παραδίνουν τα πιο πολύτιμα μυστικά της συνείδησής τους, θα λύνουμε όλα τα προβλήματά τους, και θα δέχονται την απόφασή μας με ξεγνοιασιά, γιατί θα τους βγάζει απ' τη μεγάλη έγνοια να διαλέξουν από μόνοι τους ελεύθερα. Κι όλοι τους θα 'ναι ευτυχισμένοι, εκατομμύρια πλάσματα, έξω από καμιά εκατοστή χιλιάδες, τους διευθυντές τους, έξω από μας, που θα ξέρουμε τα μυστικά τους..."

Φιοντόρ Ντοστογιέφσκυ: "Αδελφοί Καραμαζώφ - Ο Μέγας Ιεροεξεταστής"

 

Στη Φόνισσα, η Φραγκογιαννού θυμάται τη μάνα της, που την κυνηγούσαν, γιατί ήταν μάγισσα και κακορίζικη:

«Αυτή ανεπήδησε τότε μέσ' από τους θάμνους, κ' έτρεξεν ως φοβισμένη τρυγών με το πτερύγισμα των λευκών πλατειών χειρίδων της. Δεν ήτο πλέον ελπίς να γλυτώση. Αλλοτε, την πρώτην φοράν ότε την είχον κυνηγήσει, είχε κατορθώσει να κρυφθή, κάτω εις το Πυργί, επειδή το μέρος εκείνο είχε πολλά μονοπάτια. Εδώ, στο Μεροβίλι, δεν υπήρχον δρομίσκοι και λαβύρινθοι, αλλά μόνον συστάδες δένδρων και λόχμαι απάτητοι. Η τότε νεαρά Δελχαρώ, η μήτηρ της Φραγκογιαννούς, επήδα ως δορκάς από θάμνου εις θάμνον, ανυπόδητος, επειδή προ πολλού είχε πετάξει τας εμβάδας της από τους πόδας, όπισθεν της, -την μίαν των οποίων είχεν αναλάβει ως λάφυρον ο εις εκ των διωκτών- και τ' αγκάθια εχώνοντο εις τας πτέρνας της, της έσχιζον κ' αιμάτωνον τους αστραγάλους και ταρσούς. Τότε, εν τη απελπισία, της ήλθε μια έμπνευσις.

Εκείθεν του λόγγου, εις το πλάγι του βουνού, ήτον εις και μόνος καλλιεργημένος ελαιών, καλούμενος ο Πεύκος του Μωραΐτη. [...] Ο φημισμένος πεύκος ίστατο εις το μέσον των ελαιών, ως γίγας μεταξύ νάνων. Το χιλιετές δένδρον ήτον σκαφιδιασμένον κοντά εις την ρίζαν, κάτω, εις τον γιγαντιαίον κορμόν, τον οποίον δεν ημπορούσαν ν' αγκαλιάσουν πέντε άνδρες. Οι βοσκοί και οι αλιείς τον είχαν σκαφιδιάσει, του είχαν σκάψει την καρδίαν, του είχαν κοιλάνει τα έγκατα, διά να λάβωσιν εκείθεν άφθονον δάδα. Και με την φοβεράν πληγήν εις τα ίνας, εις τα σπλάγχνα του, ο πεύκος επέζησεν άλλα τρία τέταρτα αιώνος, μέχρι του 1871. Κατά Ιούλιον του έτους εκείνου, μέγαν τοπικόν σεισμόν ησθάνθησαν οι κατοικούντες, εις απόστασιν μιλίων, κάτω εις την παραθαλασσίαν. Την νύκτα εκείνην κατέρρευσεν ο γίγας».

***

«Η γραία Χαδούλα εύρε τον θάνατο εις το πέραμα του Αγίου Σώστη, εις τον λαιμόν τον ενώνοντα τον βράχον του ερημητηρίου με την ξηράν, εις το ήμισυ του δρόμου, μεταξύ της θείας και της ανθρωπίνης δικαιοσύνης».


Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη: H Φόνισσα

 

Απάντηση: Re: To be or not to be

Το άκουγα στο ραδιόφωνο πρόσφατα, υπέροχο.