Αντίο Ουμπέρτο Έκο

"Οι ιστότοποι κοινωνικής δικτύωσης έδωσαν το δικαίωμα να μιλάνε λεγεώνες ηλιθίων που άλλοτε δεν μίλαγαν παρά μόνο σε μπαρ, αφού είχαν πιει κανένα ποτήρι κρασί, χωρίς να βλάπτουν την κοινότητα. Τους αναγκάζαμε αμέσως να σωπάσουν, αλλά σήμερα έχουν το ίδιο δικαίωμα λόγου με ένα βραβείο Νόμπελ. Είναι η εισβολή των ηλιθίων."

Ουμπέρτο Έκο.

 

 

"Κάθε φορά που ένας ποιητής, ένας ιεροκήρυκας, ένας αρχηγός, ένας μάγος ξεστομίζει ασυναρτησίες, η ανθρωπότητα ξοδεύει αιώνες αποκρυπτογραφώντας το μήνυμα."

Ουμπέρτο Εκο

 

Παρά την ασάφεια αυτή, νομίζω πως μπορούμε να σκιαγραφήσουμε έναν κατάλογο χαρακτηριστικών, αντιπροσωπευτικών αυτού που θα ονόμαζα Πρωτο-Φασισμό ή Αρχέγονο Φασισμό. Αυτά τα χαρακτηριστικά δεν μπορούν να οργανωθούν σε ένα σύστημα. Πολλά απ’ αυτά έρχονται σε αντίθεση μεταξύ τους, και επίσης είναι χαρακτηριστικά και άλλων μορφών δεσποτισμού ή φανατισμού. Όμως, η παρουσία ενός και μόνο απ’ αυτά αρκεί, για να επιτρέψει στο φασισμό να συσσωματωθεί γύρω του.


1. Το πρώτο χαρακτηριστικό του πρωτο - φασισμού είναι η λατρεία της παράδοσης. Η παραδοσιαρχία είναι φυσικά πολύ παλιότερη από το φασισμό.Δεν χαρακτήριζε μόνον τον αντ- επαναστατικό Καθολικό τρόπο σκέψης μετάτη Γαλλική Επανάσταση, αλλά είχε γεννηθεί στους όψιμους Ελληνιστικούς χρόνους, ως αντίδραση στον κλασικό Ελληνικό ορθολογισμό. Στη λεκάνη της Μεσογείου, λαοί διαφορετικών θρησκειών (οι περισσότερες από τις οποίες είχαν γίνει στοργικά αποδεκτές στο Ρωμαικό Πάνθεον), άρχισαν να οραματίζονται μιαν αποκάλυψη που είχε αποκαλυφθεί στην αυγή της ανθρώπινης ιστορίας. Αυτή η αποκάλυψη, σύμφωνα με τον παραδοσιακό μυστικισμό, είχε παραμείνει για πολύ καιρό κρυμμένη κάτω από τα πέπλα ξεχασμένων γλωσσών - στα Αιγυπτιακά ιερογλυφικά, στους Κελτικούς ρούνους, στα ρολά [παπύρων] με γραφές σχεδόν άγνωστων θρησκειών της Ασίας .
Αυτός ο νέος πολιτισμός όφειλε να είναι συγκρητιστικός. Ο συγκρητισμός δεν είναι απλά, όπως λέει το λεξικό, «ο συνδυασμός διαφόρων μορφών πίστης ή λατρευτικής πρακτικής». Ένας τέτοιος συνδυασμός πρέπει να ανέχεται τις αντιφάσεις. Καθένα από τα αρχικά μηνύματα περιέχει ψήγματα σοφίας, καιόποτε φαίνεται να λένε διαφορετικά ή ασύμβατα πράγματα, αυτό συμβαίνει μόνο και μόνο επειδή όλα υπαινίσσονται, με αλληγορικό τρόπο, την ίδια αρχέγονη αλήθεια. Συνεπώς, δεν μπορεί να υπάρξει περαιτέρω πρόοδος τη γνώσης. Η αλήθεια έχει ήδη διατυπωθεί μιά για πάντα, και το μόνο που μπορούμε να κάνουμε, είναι να συνεχίσουμε να ερμηνεύουμε το σκοτεινό, δυσνόητο μήνυμά της.
Δεν έχει κανείς παρά να δεί τις βιβλιογραφικές λίστες των διάφορων φασιστικών κινημάτων, για να βρεί τους μείζονες στοχαστές της παραδοσιαρχίας. Η Γνώση των Ναζί τρέφονταν με παραδοσιαρχικά, συγκρητιστικά και αποκρυφιστικά στοιχεία. Η θεωρητική πηγή με τη μεγαλύτερη επιρροή για τις θεωρίες της νέας Ιταλικής Δεξιάς, ο Julius Evola, συνδύασε το Άγιο Δισκοπότηρομε τα Πρωτόκολλα των Σοφών της Σιών, την αλχημεία με την Αγία Ρωμαϊκή και Γερμανική Αυτοκρατορία. Και μόνον το γεγονός ότι η Ιταλική δεξιά, προκειμένου να δείξει πόσο ανοιχτό πνεύμα διέθετε, διεύρυνε στη συνέχεια τη βιβλιογραφία της "διδακτέας ύλης" της, ώστε να περιλαμβάνει και έργα του De Maistre, του Guenon και του Γκράμσι, αποτελεί κραυγαλέα απόδειξη συγκρητισμού. Αν ψάξετε στα ράφια Αμερικανικών βιβλιοπωλείων, που φέρουν την επιγραφή New Age, μπορεί να βρείτε εκεί μέχρι και Άγιο Αυγουστίνο, ο οποίος, απ' όσο γνωρίζω, δεν ήταν φασίστας. Αλλά το να συνδυάζεις Άγιο Αυγουστίνο και το Στόουνχεντζ - αυτό είναι σύμπτωμα πρωτο-φασισμού.




2. Η παραδοσιαρχία συνεπάγεται απόρριψη της νεοτερικότητας. Τόσο οι Φασίστες όσο και οι Εθνικοσοσιαλιστές λάτρευαν την τεχνολογία, ενώ οι στοχαστές της παραδοσιαρχίας συνήθως την απορρίπτουν ως άρνηση των παραδοσιακών πνευματικών αξιών. Ωστόσο, παρόλο που ο ναζισμός ήταν περήφανος για τα βιομηχανικά του επιτεύγματα, ο εγκωμιασμός της νεοτερικότητας δεν ήταν παρά η επιφάνεια μιας ιδεολογίας βασισμένης στην ιδέα Αίμα και Γη ("Blut und Boden"). Η απόρριψη του σύγχρονου κόσμου ήταν μεταμφιεσμένη σε αντίκρουση του καπιταλιστικού τρόπου ζωής, αλλά αφορούσε κυρίως την απόρριψη του Πνεύματος του 1789 (και του 1776, φυσικά [Αμερικανική Απελευθερωτική Επανάσταση]).
Βλέπουν τον Διαφωτισμό, την Εποχή του Ορθολογισμού, ως αρχή τηςσύγχρονης αχρειότητας και διαφθοράς. Κατ' αυτή την έννοια, ο πρωτο-φασισμός μπορεί να οριστεί ως ανορθολογισμός.


3. Ο ανορθολογισμός βασίζεται επίσης στη λατρεία της δράσης για χάρη της δράσης. Επειδή η δράση είναι όμορφη από μόνη της, θα πρέπει να αναλαμβάνουμε δράση πριν ή χωρίς οποιαδήποτε προηγούμενη σκέψη και προβληματισμό. Η σκέψη είναι μορφή αποδυνάμωσης, ευνουχισμού. Ως εκ τούτου, ο πνευματικός πολιτισμός είναι ύποπτος, στο μέτρο που ταυτίζεται με την κριτική στάση. Η καχυποψία απέναντι στον πνευματικό κόσμο αποτελούσε πάντοτε ένα σύμπτωμα πρωτο-φασισμού, από την υποτιθέμενη δήλωση τουΓκέρινγκ («Όταν ακούω να μιλάνε για πνευματικό πολιτισμό αρπάζω το όπλο μου»), μέχρι τη συχνή χρήση εκφράσεων όπως «εκφυλισμένοι διανοούμενοι», «αυγοκέφαλοι» - «κουλτουριάρηδες», «παρηκμασμένοι σνομπ», «τα πανεπιστήμια είναι φωλιές κόκκινων κομμουνιστών». Οι επίσημοι φασίστες διανοούμενοι ασχολούνταν κυρίως με το να επιτίθενται εναντίον του σύγχρονου πνευματικού πολιτισμού και εναντίον της φιλελεύθερης διανόησης που έχει προδώσει τις παραδοσιακές αξίες.


4. Καμμιά συγκρητιστική πίστη δεν μπορεί ν' αντέξει στην αναλυτική κριτική.Το κριτικό πνεύμα κάνει διακρίσεις μεταξύ των εννοιών, και το να διακρίνουμε αποτελεί σημάδι της νεοτερικότητας. Στον σύγχρονο πνευματικό πολιτισμό, η επιστημονική κοινότητα επαινεί τη διαφωνία ως μέθοδο για να βελτιωθεί η γνώση. Για τον πρωτο-φασισμό, η διαφωνία είναι προδοσία.


5. Εξάλλου, η διαφωνία αποτελεί σημάδι ποικιλομορφίας. Ο πρωτο-φασισμός δυναμώνει και αναζητεί συναίνεση αξιοποιώντας και επιδεινώνοντας τον φυσικό φόβο του διαφορετικού. Η πρώτη επίκληση ενός φασιστικού ή πρώιμου φασιστικού κινήματος είναι η επίκληση ενάντια στους εισβολείς, στους παρείσακτους. Επομένως ο πρωτο-φασισμός είναι εξ ορισμού ρατσιστικός.


6. Ο πρωτο-φασισμός εκπηγάζει από την ατομική ή κοινωνική απογοήτευση.Γι' αυτό το λόγο, ένα από τα πιο τυπικά χαρακτηριστικά των ιστορικών παραδειγμάτων φασισμού ήταν η επίκληση προς μια απογοητευμένη μεσαία τάξη, που υπέφερε από μια οικονομική κρίση ή από συναισθήματα εξευτελιστικής πολιτικής ταπείνωσης και φόβου από την πίεση που ασκούσαν οι χαμηλότερες κοινωνικές ομάδες. Στην εποχή μας, όπου οι παλιοί "προλετάριοι" γίνονται μικροαστοί (και τα λούμπεν στοιχεία κατά κανόνααποκλείονται από την πολιτική σκηνή), ο φασισμός του αύριο θα βρει το ακροατήριό του σ' αυτή τη νέα πλειοψηφία.


7. Στους ανθρώπους που αισθάνονται ότι δεν έχουν πιά ξεκάθαρη κοινωνική ταυτότητα, ο πρωτο-φασισμός λέει πως το μόνο τους προνόμιο είναι το πιο κοινό, ότι έχουν γεννηθεί στην ίδια χώρα. Αυτή είναι η πηγή του εθνικισμού.Άλλωστε, οι μοναδικοί που μπορούν να δώσουν μια ταυτότητα στο έθνος, είναι οι εχθροί του. Έτσι, στη ρίζα της πρωτο-φασιστικής ψυχολογίας υπάρχει η εμμονή με τις συνωμοσίες, συχνά με τις διεθνείς. Οι οπαδοί πρέπει να νιώθουν πολιορκημένοι. Ο πιό εύκολος τρόπος για να επιλύσεις το αίνιγμα μιας συνωμοσίας, είναι η επίκληση προς την ξενοφοβία. Αλλά η συνωμοσία πρέπει να έχει και μοχλούς στο εσωτερικό: Οι Εβραίοι είναι συνήθως ο πιό καλός στόχος, επειδή έχουν το πλεονέκτημα να βρίσκονται ταυτόχρονα και μέσα και έξω. Στις ΗΠΑ, ένα εξέχον παράδειγμα της εμμονής με τις συνωμοσίες βρίσκεται στο βιβλίο τουPat Robertson "Η Νέα Τάξη Πραγμάτων", αλλά έχουμε δει πρόσφατα ότι υπάρχουν πολλά άλλα.


8. Οι οπαδοί πρέπει να νιώθουν ταπεινωμένοι από τον επιδεικτικό πλούτο και τη δύναμη των εχθρών τους. Όταν ήμουν μικρό παιδί, μου είχαν μάθει να σκέφτομαι ότι οι Άγγλοι ήταν οι άνθρωποι που έτρωγαν πέντε γεύματα την ημέρα. Έτρωγαν πιο συχνά από τους φτωχούς αλλά νηφάλιους Ιταλούς. Και ότι οι Εβραίοι είναι πλούσιοι, και βοηθούν ο ένας τον άλλο μέσω ενός μυστικού δικτύου αλληλοβοήθειας. Ωστόσο, οι οπαδοί πρέπει να είναι πεπεισμένοι ότι μπορούν να υπερνικήσουν τους εχθρούς. Έτσι, με συνεχή μετατόπιση τηςρητορικής εστίασης, οι εχθροί είναι ταυτόχρονα πολύ ισχυροί και πολύ αδύναμοι. Οι φασιστικές κυβερνήσεις είναι καταδικασμένες να χάνουν τους πολέμους, γιατί είναι εγγενώς ανίκανες να κάνουν μια αντικειμενική εκτίμηση της δύναμης του εχθρού.


9. Για τον πρωτο-φασισμό δεν υπάρχει αγώνας για τη ζωή, αλλά αντίθετα ζούμε τη ζωή για τον αγώνα. Επομένως, ο ειρηνισμός ισοδυναμεί με συναλλαγή με τον εχθρό. Είναι κακός, γιατί η ζωή είναι μόνιμη εμπόλεμη κατάσταση. Αυτό όμως, επιφέρει το σύμπλεγμα του Αρμαγεδδώνα. Εφόσον οι εχθροί πρέπει να ηττηθούν, πρέπει να υπάρξει μια τελική μάχη, μετά την οποία το κίνημα θα έχει υπό τον έλεγχό του ολόκληρο τον κόσμο. Όμως μια τέτοια «τελική λύση» θα σημαίνει για τη συνέχεια μια εποχή ειρήνης, μια Χρυσή Εποχή, πράγμα έρχεται σε αντίθεση με το δόγμα του διαρκούς πολέμου. Κανείς φασίστας ηγέτης δεν έχει ποτέ καταφέρει να βρεί τη λύση αυτού του δύσκολου προβλήματος.


10. Ο ελιτισμός αποτελεί χαρακτηριστική πτυχή της κάθε αντιδραστικής ιδεολογίας, στο βαθμό που είναι θεμελιωδώς αριστοκρατική. Ο αριστοκρατικός και στρατοκρατικός ελιτισμός συνεπάγεται σκληρή περιφρόνηση για τους αδύναμους. Ο πρωτο-φασισμός μπορεί να υποστηρίζει μόνον έναν λαϊκότροπο ελιτισμό. Κάθε πολίτης ανήκει στον καλύτερο λαό του κόσμου, τα μέλη του κόμματος είναι οι καλύτεροι πολίτες, κάθε πολίτης μπορεί (ή οφείλει) να γίνει μέλος του κόμματος. Αλλά δεν μπορούν να υπάρχουν πατρίκιοι χωρίςπληβείους. Στην πραγματικότητα, ο Ηγέτης, που γνωρίζει ότι η εξουσία του δεν του έχει απονεμηθεί με δημοκρατικό τρόπο, αλλά την κατέκτησε με τη βία, γνωρίζει επίσης ότι η δύναμή του βασίζεται στην αδυναμία των μαζών. Οι μάζες είναι τόσο αδύναμες, ώστε να χρειάζονται και να τους αξίζει ένας εξουσιαστής. Και εφόσον η ομάδα είναι οργανωμένη με τρόπο ιεραρχικό (σύμφωνα με το στρατιωτικό πρότυπο), κάθε ηγέτης ενταγμένος μέσα στην κλιμακωτή ιεραρχία περιφρονεί τους δικούς τους υφισταμένους, και καθένας από αυτούς περιφρονεί τους κατωτέρους του. Αυτό ενισχύει την αίσθηση του μαζικού ελιτισμού.


11. Σε μια τέτοια προοπτική, όλοι εκπαιδεύονται για να γίνουν ήρωες. Σε κάθε μυθολογία, ο ήρωας είναι ένα ον - εξαίρεση, αλλά για την πρωτο-φασιστική ιδεολογία, ο ηρωισμός είναι ο κανόνας. Αυτή η λατρεία του ηρωισμού συνδέεται στενά με τη λατρεία του θανάτου. Δεν είναι τυχαίο ότι ένα σύνθημα των Ισπανών Φαλαγγιτών ήταν Viva la Muerte («Ζήτω ο θάνατος !»). Στις μη φασιστικές κοινωνίες, ο απλός λαός μαθαίνει ότι ο θάνατος είναι κάτι δυσάρεστο, αλλά θα πρέπει να τον αντιμετωπίζει με αξιοπρέπεια. Οι πιστοί θρησκευόμενοι μαθαίνουν ότι είναι ένας οδυνηρός τρόπος για να περάσουν σε μια υπερφυσική ευτυχία. Αντίθετα, ο πρωτο-φασιστικός ήρωας αποζητά τον ηρωικό θάνατο, ο οποίος διαφημίζεται ως η πιό καλή ανταμοιβή για μια ηρωική ζωή. Ο πρωτο- φασιστικός ήρωας ανυπομονεί να πεθάνει. Μέσα στην ανυπομονησία του, πολύ συχνά στέλνει στο θάνατο άλλους ανθρώπους.


12. Επειδή ο διαρκής πόλεμος και ο ηρωισμός είναι παιχνίδια που παίζονται δύσκολα, ο πρωτο-φασίστας μεταμορφώνει τη θέλησή του για δύναμη και εξουσία σε σεξουαλική συμπεριφορά. Έτσι προκύπτει ο machismo [αντριλίκι](που συνεπάγεται την περιφρόνηση προς τις γυναίκες, αλλά επίσης την μη ανοχή και την καταδίκη των όχι συνηθισμένων σεξουαλικών συμπεριφορών, από την αγνότητα μέχρι και την ομοφυλοφιλία). Και αφού ακόμη και το σεξ είναι παιχνίδι που παίζεται δύσκολα, ο πρωτο-φασιστικός ήρωας έχει την τάση να παίζει με τα όπλα - κάνοντάς το, αυτό γίνεται φαλλικό υποκατάστατο.


13. Ο πρωτο-φασισμός βασίζεται σ' έναν επιλεκτικό λαϊκισμό, ποιοτικό λαϊκισμό θα έλεγε κανείς. Σε μια δημοκρατία, οι πολίτες έχουν ατομικά δικαιώματα, αλλά οι πολίτες στο σύνολό τους έχουν πολιτική επιρροή μόνο από ποσοτική άποψη - ακολουθούμε τις αποφάσεις της πλειοψηφίας. Για τον πρωτο-φασισμό όμως, τα άτομα ως άτομα δεν έχουν δικαιώματα, και ο Λαόςέχει συλληφθεί θεωρητικά ως μια ποιότητα, ως μια μονολιθική οντότητα που εκφράζει την Κοινή Βούληση. Και επειδή κανένα μεγάλο σύνολο ανθρώπων δεν μπορεί να έχει κοινή βούληση, ο Ηγέτης παριστάνει τον διερμηνέα τους.Έχοντας χάσει την εξουσία της [κοινοβουλευτικής κτλ] αντιπροσώπευσης, οι πολίτες δεν πράττουν. Καλούνται μόνον να παίζουν το ρόλο του Λαού. Έτσι ο Λαός είναι μόνο ένα θεατρικό κατασκεύασμα. Για να πάρουμε μια καλή δόση ποιοτικού λαϊκισμού δεν χρειαζόμαστε πιά την Πιάτσα Βενέτσια της Ρώμης ή το Στάδιο της Νυρεμβέργης. Υπάρχει στο δικό μας μέλλον ο λαϊκισμός της Τηλεόρασης ή του Διαδικτύου, στον οποίο η συναισθηματική αντίδραση μιας επιλεγμένης ομάδας πολιτών, μπορεί να παρουσιαστεί και να γίνεται αποδεκτή ως η Φωνή του Λαού.
Εξαιτίας του ποιοτικού λαϊκισμού του, ο πρωτο-φασισμός θα πρέπει να είναι κατά των "διεφθαρμένων" κοινοβουλευτικών κυβερνήσεων. Μία από τις πρώτες φράσεις που πρόφερε ο Μουσολίνι μέσα στο Ιταλικό κοινοβούλιο ήταν«Θα μπορούσα να μετατρέψω αυτό το κουφό και καταθλιπτικά σκοτεινό μέρος σε στρατόπεδο για τις σπείρες μου» - σπείρα ήταν μια υποδιαίρεση της παραδοσιακής Ρωμαϊκής Λεγεώνας. Στην πραγματικότητα, βρήκε αμέσως καλύτερη στέγαση για τις σπείρες του, αλλά λίγο αργότερα διέλυσε τοκοινοβούλιο. Όποτε ένας πολιτικός αμφισβητεί τη νομιμότητα ενός κοινοβουλίου γιατί αυτό δεν αντιπροσωπεύει πλέον τη Φωνή του Λαού, αρχίζει να μυρίζει πρωτο- φασισμό .


14. O πρωτο-φασισμός μιλάει την Newspeak. Η Νέα Ομιλία επινοήθηκε από τον Όργουελ, στο βιβλίο του "1984", ως επίσημη γλώσσα του Ingsoc, του"Αγγλικού Σοσιαλισμού". Αλλά συναντάς στοιχεία του πρωτο-φασισμού σε διάφορες μορφές δικτατορίας. Όλα τα ναζιστικά και φασιστικά σχολικά βιβλία χρησιμοποιούσαν φτωχό λεξιλόγιο και στοιχειώδη σύνταξη, προκειμένου να περιορίσουν τη διάδοση των εργαλείων που είναι κατάλληλα για τη σύνθετη και κριτική σκέψη. Όμως πρέπει να είμαστε σε θέση να εντοπίζουμε άλλα είδηNewspeak, ακόμη και αν παίρνουν τη φαινομενικά αθώα μορφή ενός δημοφιλούς τοκ-σόου.

Ουμπέρτο Έκο
 

 

<< Σε κάθε περίπτωση με ή χωρίς πυτζάμες, ο καφές από το τραπεζάκι πέφτει κατευθείαν στο κάτω μέρος της κοιλιάς και τον εφηβαίο, προκαλώντας εγκαύματα σε περιοχές που θα σας συμβούλευα να αποφύγετε. >>
Πως να διαψεύσετε μία διάψευση και άλλες οδηγίες χρήσεως.


Όπως καταλαβαίνεις, σαν παιδί και εγώ έπρεπε να δοκιμάσω αν είχε δίκιο ο αγαπημένος μου κος Έκο.  

 

Ουμπέρτο Έκο: «Ο ανόητος και ο βλάκας»

Ο ανόητος είναι περιζήτητος, ιδίως στις κοσμικές συγκεντρώσεις. Φέρνει τους πάντες σε αμηχανία, μα προσφέρει ευκαιρίες για σχόλια. Στη θετική μορφή του είναι διπλωματικός. Μιλάει εκτός θέματος ακόμη και για τις γκάφες των άλλων, στρέφοντας αλλού τη συζήτηση.

Ωστόσο δεν μας ενδιαφέρει, δεν είναι ποτέ δημιουργικός, μηρυκάζει (...).

Ο ανόητος δεν λέει ότι η γάτα γαβγίζει, μιλάει για τη γάτα όταν οι άλλοι μιλούν για το σκύλο.

Λαθεύει στους κανόνες της συζήτησης, κι όταν λαθεύει ωραία είναι υπέροχος. Νομίζω ότι πρόκειται για απειλούμενο είδος, είναι φορέας κυρίως αστικών αρετών (...)

«Και ο βλάκας;».

«Α, ο βλάκας δεν κάνει λάθη συμπεριφοράς. Κάνει λάθος συλλογισμούς.

Είναι αυτός που λέει ότι όλοι οι σκύλοι είναι κατοικίδια και όλοι οι σκύλοι γαβγίζουν, όμως και οι γάτοι είναι κατοικίδια ζώα, επομένως γαβγίζουν.

Ή ότι όλοι οι Αθηναίοι είναι θνητοί, όλοι οι κάτοικοι του Πειραιά είναι θνητοί, επομένως όλοι οι κάτοικοι του Πειραιά είναι Αθηναίοι».

«Πράγμα που ισχύει».

«Ναι, αλλά συμπτωματικά. Ο βλάκας μπορεί να πει και κάτι σωστό, όμως για λανθασμένους λόγους»

(...)

«Λοιπόν. Στον κόσμο υπάρχουν οι κρετίνοι, οι ανόητοι, οι βλάκες και οι τρελοί».

«Εξαιρείται κανείς;»

«Ναι, εμείς οι δυο. Ή τουλάχιστον, δίχως να θέλω να σας προσβάλω, εγώ.»



Το απόσπασμα θα βρείτε στο μυθιστόρημα του Ιταλού συγγραφέα Εκκρεμές του Φουκώ