Γνωσιακή Επιστήμη

Ένα πολύ ενδιαφέρον βιβλίο που μας εισάγει στα μονοπάτια αυτής της επιστήμης . Σας μεταφέρω τον πρόλογο και όποιον τον ενδιαφέρει , από την διεύθυνση που παραθέτω στο τέλος μπορεί να το κατεβάσει .

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Η γνωσιακή επιστήμη ξεκίνησε πριν από περίπου 30 χρόνια σαν μια συναρπαστική νέα ιδέα για το πώς θα μπορούσαμε να μελετήσουμε επιστημονικά τα νοητικά φαινόμενα και έχει εξελιχθεί σε μια κοινότητα επιστημόνων με ευρεία δραστηριότητα στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη, με επιστημονικά περιοδικά, επιστημονικές ενώσεις, μεταπτυχιακά και προπτυχιακά προγράμματα σπουδών και ερευνητικά κέντρα.

Το βιβλίο «Γνωσιακή Επιστήμη: Η Νέα Επιστήμη του Νου» προσφέρει μια εισαγωγή στη θεματική και τον προβληματισμό αυτής της νέας επιστήμης κυρίως για τους φοιτητές του μεταπτυχιακού διαπανεπιστημιακού-διατμηματικού Προγράμαμτος Μεταπτυχιακών Σπουδών στη Γνωσιακή Επιστήμη στα Παν/μια Αθηνών και Οικονομικό Παν/μιο, αλλά και για όλους τους άλλους φοιτητές ή η που ενδιαφέρονται να καταλάβουν καλύτερα τι είναι και τι κάνει η γνωσιακή επιστήμη.

Γνωσιακή Επιστήμη είναι μετάφραση του Αγγλικού όρου Cognitive Science. Έχουμε μεταφράσει το Cognitive ως «γνωσιακή» και όχι «γνωστική» (όπως είναι η καθιερωμένη μετάφραση του Cognitive Psychology) διότι η γνωσιακή επιστήμη δεν ασχολείται μόνο με την περιγραφή των γνωστικών διαδικασιών της αντίληψης, μνήμης, σκέψης, κλπ., αλλά αναφέρεται σε θέματα που αφορούν στο ίδιο το αντικείμενο της γνώσης. Όπως εξηγεί ο Howard Gardner (1987), η γνωσιακή επιστήμη είναι η «σύγχρονη εμπειρικά βασιζόμενη προσπάθεια να απαντηθούν μακροχρόνια επιστημολογικά ερωτήματα – ιδιαίτερα εκείνα τα οποία αφορούν τη φύση της γνώσης, τα συστατικά της, τις πηγές της, την ανάπτυξή της και τη χρήση της (Gardner, 1987, σελ. 6). Για τους λόγους αυτούς προτείνουμε τη μετάφραση του Cognitive Science ως Γνωσιακή Επιστήμη.

Το βιβλίο χωρίζεται σε δύο μέρη. Το πρώτο μέρος αποτελείται από κεφάλαια γραμμένα από έλληνες ερευνητές που περιγράφουν κυρίως τα προβλήματα των επιμέρους επιστημών που απαρτίζουν τη γνωσιακή επιστήμη, όπως της γνωστικής ψυχολογίας, της βιολογίας, της τεχνητής νοημοσύνης, των νευροεπιστημών και της φιλοσοφίας του νου. Το δεύτερο μέρος αποτελείται από μεταφράσεις ορισμένων βασικών άρθρων και κεφαλαίων γνωστών βιβλίων στο χώρο τα γνωσιακής επιστήμης.
Πιο συγκεκριμένα, το πρώτο μέρος αρχίζει με το κεφάλαιο της Στ. Βοσνιάδου «Η Γνωσιακή Επιστήμη από τη σκοπιά μιας Ψυχολόγου: Θέματα Ορισμού και Ιστορίας». Το κεφάλαιο αυτό σκιαγραφεί το γενικό θεωρητικό πλαίσιο το οποίο καθοδηγεί την έρευνα στη γνωσιακή επιστήμη, μέσα από μια ιστορική αναδρομή, εξηγώντας τις συνθήκες μέσα από τις οποίες αναδύθηκε η γνωσιακή επιστήμη και περιγράφοντας τα προβλήματα που προσπαθεί να λύσει.

Στο Κεφάλαιο 2 που έχει τίτλο «Τεχνητή Νοημοσύνη» και είναι γραμμένο από τον Γιάννη Κόντο γίνεται μια λεπτομερής περιγραφή του σημερινού ψηφιακού υπολογιστή και της Επιστήμης της Τεχνητής Νοημοσύνης, ενώ στο Κεφάλαιο 3 ο Ευάγγελος Καφετζόπουλος περιγράφει τη σχέση ανάμεσα στις νευροεπιστήμες και την ψυχολογία και τη γνωσιακή επιστήμη. Ο Καφετζόπουλος επιχειρεί να διασαφηνίσει τη διάκριση ανάμεσα στη δομή του εγκεφάλου και στις λειτουργίες της σκέψης και της νόησης που παράγει ο εγκέφαλος και να περιγράψει τους τρόπους με τους οποίους η σύλληψη αυτής της αλληλεπίδρασης από τους νευροεπιστήμονες άλλαξε ιστορικά.

Ο Κώστας Κριμπάς στο 4ο Κεφάλαιο του βιβλίου πραγματεύεται το πρόβλημα της προέλευσης των φαινοτυπικών χαρακτηριστικών της συμπεριφοράς και της νόησης, αν δηλαδή, είναι γενετικά καταγραμμένα ή έχουν μια περιβαλλοντική προέλευση. Μετά από μια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα ιστορική περιγραφή των συνεχώς εναλλασσόμενων απόψεων σχετικά με την σπουδαιότητα του εγγενούς έναντι του περιβαλλοντικού παράγοντα, ο συγγραφέας συγκεντρώνεται στην ανάπτυξη του προβλήματος αυτού στα πλαίσια της σημερινής εξελικτικής ψυχολογίας και της γνωσιακής επιστήμης. Τέλος, στο Κεφάλαιο 5, ο Δρακούλης Νικολινάκος δίνει μια περίληψη των κεντρικών προβλημάτων της φιλοσοφίας του νου. Ασχολείται ιδιαίτερα με το οντολογικό πρόβλημα της σχέσης ανάμεσα στα νοητικά και στα φυσικά φαινόμενα, το γνωστό ως το πρόβλημα της σχέσης νου-σώματος. Αφού κάνει μια περιγραφή των βασικότερων μεταφυσικών θεωριών σχετικά με τη σχέση νου-σώματος, καταλήγει σε μια πιο λεπτομερή περιγραφή της θεωρίας του Λειτουργισμού γύρω από την οποία έχει αναπτυχθεί η σύγχρονη Γνωσιακή Επιστήμη.

Το Β΄ Μέρος του βιβλίου αρχίζει με το κλασικό άρθρο των Allen Newell, Paul S. Rosenbloom και John L. Laird «Συμβολικές Αρχιτεκτονικές για τη Νόηση» στο οποίο αναπτύσσεται λεπτομερειακά η φύση και ο ρόλος των συμβολικών αρχιτεκτονικών του νου στη γνωσιακή επιστήμη. Στο Κεφάλαιο 7 συνεχίζουμε με μια περιγραφή από τον David E. Rumelhart της συνδετιστικής προσέγγισης του προβλήματος της αρχιτεκτονικής του νου.

Στο επόμενο Κεφάλαιο (Κεφάλαιο 8, «Εγκέφαλος και Γνωσιακές Λειτουργίες», οι Terrence Sejnowski και την Patricia Smith Churcland διατυπώνουν την άποψη ότι είναι αναγκαία η «συγχώνευση» του βιολογικού και του γνωσιακού επιπέδου ανάλυσης για να κατανοήσουμε τη φύση της νόησης. Οι συγγραφείς υποστηρίζουν ότι δεν είναι δυνατό ούτε να επαναπαφθούμε μόνο σε μια λειτουργική/ υπολογιστική προσέγγιση του νου ούτε όμως να βασιστούμε στην ελπίδα ότι ακόμη και αν κατανοήσουμε λεπτομερώς πως λειτουργεί κάθε νευρώνας αυτό θα ισοδυναμούσε με κατανόηση της λειτουργίας του γνωστικού συστήματος. Οι συγγραφείς πιστεύουν ότι είναι απαραίτητη η διεπιστημονική συνεργασία ανάμεσα σε ψυχολόγους και νευροεπιστήμονες για τη δημιουργία θεωριών της γνώσης και της νόησης που υπακούουν και σε νευροβιολογικούς αλλά και ψυχολογικούς περιορισμούς.

Συνεχίζουμε με τη μετάφραση του πρώτου κεφαλαίου του βιβλίου του Steven Pinker «Πως Λειτουργεί ο Νους» που έχει τον τίτλο «Βασικός Εξοπλισμός». Ο Pinker αρχίζει δείχνοντάς μας τις δυσκολίες που υπάρχουν στην κατασκευή ενός ανθρωπόμορφου ρομπότ το οποίο βλέπει, κινείται, σκέφτεται λογικά και έχει το ένστικτο της αυτοσυντήρησης. Η άσκηση αυτή, σύμφωνα με τον Pinker «αποτελεί ένα είδος συνειδησιακής αφύπνισης» γιατί μας υποδεικνύει ότι πίσω από την απατηλή απλότητα και ευκολία των νοητικών δραστηριοτήτων της καθημερινής ζωής κρύβεται ένας αφάνταστα σύνθετος μηχανισμός. Ο συγγραφέας συνεχίζει με μια περιγραφή των βασικών αρχών της Γνωσιακής Επιστήμης, δηλαδή ότι ο νους είναι «ένα σύστημα οργάνων υπολογισμού, σχεδιασμένος από τη φυσική επιλογή για να επιλύει τα είδη των προβλημάτων που αντιμετώπιζαν οι τροφοσυλλέκτες πρόγονοί μας και πιο συγκεκριμένα το πώς να καταλαβαίνουν και να ξεγελούν τα ζώα, τα φυτά και τους άλλους ανθρώπους» (Κεφάλαιο 9, σελ. χ).

Το Κεφάλαιο 10 αποτελεί μετάφραση του πρώτου κεφαλαίου του βιβλίου του Henry Plotkin “Evolution in Mind”. Στο κεφάλαιο αυτό ο Plotkin υποστηρίζει ότι η ψυχολογία είναι μια επιστήμη με ένα πολύ ευρύ πεδίο θεματικής ύλης, το οποίο εν μέρει ανήκει στο χώρο των κοινωνικών επιστημών και εν μέρει στο χώρο της νευρολογίας. Αυτό ισχύει κατά τον Plotkin διότι πολλά από τα φαινόμενα που οι ψυχολόγοι μελετούν δεν είναι αποκλειστικά και μόνο ανθρώπινα, αλλά αποτελούν στοιχεία κοινά σε πολλά είδη ζώων (όπως π.χ. τα φαινόμενα της μάθησης και της μνήμης, το φαινόμενο της προσκόλλησης, κ.ο.κ.). Στη συνέχεια προσπαθεί να δείξει πως η ψυχολογία απαιτεί όχι μόνο αιτιακές εξηγήσεις που ισχύουν για πάντα (όπως η χημεία και η φυσική) αλλά και από αιτίες ιστορικές που έχουν να κάνουν με την ιστορία της εξέλιξης του ανθρώπου οργανισμού ως είδος εις το διηνεκές του χρόνου (φυλογένεση) καθώς και με την ιστορία της ανάπτυξης του ατόμου (οντογένεση).

Στο τελευταίο Κεφάλαιο (Κεφάλαιο 11) ο Gilbert Harman εξηγεί μερικά από τα φιλοσοφικά ζητήματα που θέτει η γνωσιακή επιστήμη, όπως το πρόβλημα της προθετικότητας και το πρόβλημα των «qualia» ή αλλιώς του ποιοτικού χαρακτήρα της εμπειρίας.

http://cs.phs.uoa.gr/el/courses/cognitive_science/cognitive_science.doc

 

Εξαιρετικό θέμα! Το έχεις διαβάσει και είναι όντως τόσο ενδιαφέρον όσο ο πρόλογός του?

 

Τίτλος και εκδοτικός οίκος ξέρεις, επίσης συγγραφέα. Με ενδιαφέρει πολύ

 

+1

 

Πριν κανά δύο μέρες το ανακάλυψα , το κατέβασα και έχω διαβάσει μόνο αποσπάσματα . Μόλις βρω λίγο χρόνο , αλλά μέχρι τότε ...

Όμορφε Γιάννη , (καλώς ήρθες ξανά , χαίρομαι να σε διαβάζω) , τα πάντα είναι στην διεύθυνση .

 

αλλωστε το γνωστική επιστήμη παραπέμπει στον γνωστικισμο και τους γνωστικους, ενα πολύ γνωστό και επιδραστικό φιλοσοφικό και κοινωνικό κίνημα που διαμορφώθηκε γύρω στον 1αι πχ και τα διαφορα παρακλάδια του εφθασαν μεχρι τον διαφωτισμο

 

Μα επιτέλους, τι εντύπωση θα δίναμε εμείς οι επιστήμονες αν παρουσιάζαμε ενα θλιβερό θέαμα αμφιβολίας, αβεβαιότητας και αναποφαστικότητας;

Έριξα μια ματιά ---- καλό κουράγιο και καλή τύχη.

Πάντως μετά ας διαβάσουμε καπάκι και τη "δομή των επιστημονικών επαναστάσεων" του T.S. Kuhn και το "Ενάντια στη μέθοδο" του Feyerabend....
γιατί 1+2=ε

Αντε ...σε δυό τρία χρονακια μας βλέπω όλους Dolmance..

 

αμφιβολίας, αβεβαιότητας και αναποφαστικότητας, με 3 λέξεις η επιστημη ολου του 20 αιώνα. Για πιο ελαφριές εκδοχές αυτής της κατάρρευσης που συνέβη στις αρχες του αιωνα υπαρχει και το μυθιστορημα του δοξιαδη, ο θειος πετρος και η εικασία του Γκολντμπαχ

 

η αμφιβολία γεννά την επιστήμη ...
η αναποφασιστικότητα γεννά την τεμπελιά !