Γράμματα στον Κάστορα

18 Οκτωβρίου

Χαριτωμένε μου Κάστορα,

…Διάβασα λίγο την N.R.F....Έγινα έξαλλος με το άρθρο του Πωλάν. Γράφει: «Στην ερώτηση “Γιατί μάχεσαι;” ας μπορούσε καθένας ν’ απαντήσει: “Για να είμαι μια μέρα ευτυχισμένος και δοξασμένος”». Αν ήξερε πόσο οι άνθρωποι που είναι εδώ σκέφτονται να είναι κάποτε ευτυχισμένοι και δοξασμένοι! Βρίσκω πολύ πιο σωστή τη φράση του Πουζά: «Είναι ένας πόλεμος που θα τον κάνουμε, όπως κάναμε παιδιά μια σελίδα αντιγραφή. Κάτι το ενοχλητικό, που πρέπει όμως να το κάνουμε».

 

25 Οκτωβρίου

Χαριτωμένε μου Κάστορα,

Πόσο θλιμμένα είναι τα γραμματάκια σας, πόσο θα ‘θελα να μπορούσα να σας δω. Σας αγαπώ τόσο πολύ. Κάθε μέρα ελπίζω ότι θα ξαναβρείτε το κέφι σας, αλλά κάθε μέρα είστε θλιμμένη κι η καρδιά μου ματώνει...Σας παρακαλώ μην είστε θλιμμένη, γιατί τότε θα είναι σαν να έχω αποτύχει στο σκοπό της ζωής μου που είναι να σας δώσω ευτυχία...

 

18 Νοεμβρίου

...Σήμερα το πρωί είχαμε ιατρική εξέταση. Σε μια αίθουσα μπυραρίας μας έβαλαν να ουρήσουμε σε βαρέλια από μπύρα. Οι φίλοι μου γδύθηκαν. Κι εγώ επίσης. Για μένα δεν λέω τίποτα πέρα απ’ το ότι είχα την αίσθηση ότι έχω μια πλάτη, ενώ κοίταζα να πάρω μια άνετη στάση μπροστά σ’ έξι στρατιώτες, που καθισμένοι σ’ ένα τραπέζι και κουμπωμένοι μέχρι το λαιμό συμπλήρωναν χαρτιά. Αλλά οι φίλοι μου με εξέπληξαν: τσίτσιδοι δεν ήταν πιο γυμνοί απ’ ότι συνήθως. Ο πισινός του Πωλ κι η ελαφρή σκολίωση της σπονδυλικής του στήλης δεν με ξένισαν. Είχα την εντύπωση ότι τα ήξερα ανέκαθεν. Όπως και η τεράστια κοιλιά που μόστραρε ο Κελλέρ με ύφος σαν να έλεγε: «Είναι ένα γεγονός», ενώ ο αξιωματικός υπαγόρευε στους βοηθούς του: «Παχυσαρκία. Πα-χυ-σαρ-κία». Ένοιωθα σαν να τους έβλεπα πάντα γυμνούς. Πιστεύω ότι παρ’ όλα τα σακάκια και τα μπλε παντελόνια μας ζούμε σε μια κατάσταση πλήρους απογύμνωσης.

Τα γεννητικά όργανα έκαναν κάπως μελαγχολική αυτή την καθώς πρέπει συγκέντρωση. Ρυτιδιασμένα, σακουλιασμένα, ντροπαλά, προσπαθούσαν μάταια να κρυφτούν κάτω απ’ τις τρίχες τους. Ο αξιωματικός τα έπιανε μ’ ένα κομψό δάχτυλο κι έλεγε: «Βήξτε». Έτσι κατάλαβα και συμφώνησα απόλυτα με τη φράση του Αντρέ Μπρετόν: «Θα ντρεπόμουνα να εμφανιστώ γυμνός μπροστά σε μια γυναίκα εκτός κι αν βρισκόμουνα σε στύση». Δε συζητιέται η άποψη αυτή, είναι θέμα λεπτότητας. Είναι αλήθεια, ότι ίσως μπορεί να μην είναι πολύ πιο ωραίο όταν βρίσκεται σε στύση. Αλλά τουλάχιστον έτσι δικαιώνει την ύπαρξή του. Όσο για να το στολίσει κανείς με κυκλάμινα*, όχι! Καλύτερα είναι με λίγο μαϊντανό. Μετά την εξέταση πήγαμε περίπατο στην εξοχή. Μου θύμιζε, δεν ξέρω γιατί, τον περίπατο του Φάουστ όταν συνάντησε τον Σατανά (όχι σύμφωνα με τον Μπατύ, σύμφωνα με το κείμενο). Περπατούσα μπροστά, οι φίλοι μου ακολουθούσαν. Αισθανόμουνα κάπως αηδιασμένος που είχα δει τόσα πέη. Αλλά γιατί να’ ναι αηδιαστικό κάτι τέτοιο; Θα ‘ναι σεξουαλικό φαντάζομαι. Ένας τρόπος ν’ αποδείξει κανείς στον εαυτό του ότι δεν έχει «άλλες προτιμήσεις». Αλλά ίσως συκοφαντώ τον εαυτό μου, πάντως ήταν ένα συναίσθημα ελαφρύ κι αυθόρμητο. Μπορεί να έφταιγε κάπως κι η μυρωδιά των ούρων. Τα ούρα του Πωλ έχουν μια ξινή μυρωδιά, το πήρα είδηση όταν κατουρούσε απ’ το παράθυρο του σπιτιού που μέναμε...

*Υπονοούμενο για τον Εραστή της Λαίδης Τσάτερλυ του Λώρενς.

 

15 Δεκεμβρίου

Χαριτωμένε μου Κάστορα,

...Έλαβα το γραμματάκι σας σχετικά με τα τετράδιά μου και χάρηκα πολύ που τα βρήκατε ενδιαφέροντα. Θα μου γράψετε αύριο για τις διάφορες ιδέες. Χαίρομαι που βρίσκετε αυτά που γράφω πρωτότυπα, γιατί εγώ δεν σκόπευα καθόλου να πρωτοτυπήσω, απλά να εκφραστώ όσο καλύτερα μπορώ. Αγάπη μου, ξέρετε ότι συγκινήθηκα πολύ όταν διάβασα ότι αποκτήσαμε μια ραχοκοκαλιά και οι δυο μας κι ότι σκληρύναμε, γιατί σκέφτηκα ότι σκληρύναμε μαζί κι ότι αυτό είναι η ζωή μας, και η αγάπη που έχουμε ο ένας για τον άλλο μου φάνηκε ήδη σαν κάτι παλιό και συγκινητικό όπως η Αρζεντίνα, ξέρετε όπως την είδατε το πρώτο βράδυ, στη Ρουάν, νομίζω...

 

24 Δεκεμβρίου

Χαριτωμένε μου Κάστορα,

Είναι Χριστούγεννα και σίγουρα είστε μέσα στο τρένο, αγαπημένο μου μικρό, πιθανά ήδη να κοιμάστε, με το προσωπάκι σας ζαρωμένο απ’ την προσπάθεια να κοιμηθείτε, σας ξέρω καλά, πόσες φορές δεν σας έχω δει, στη γωνία απέναντί μου, απορροφημένη απ’ τον ύπνο και σοβαρή, μικρή μου και τόσο ήρεμη. Ω, εσείς που έχετε τόσο ταξιδέψει μαζί μου! Φαντάζομαι ότι θα υπάρχουν σκι πάνω απ’ το κεφάλι σας...Κι όταν ξυπνάτε, έχετε κόκκινα μάτια κι είστε σε υπερένταση, σας αγαπώ, μ’ αρέσει πολύ να θυμάμαι όλη τη μικρή σας ύπαρξη, όλους τους ενθουσιασμούς και τις εξάρσεις σας. Αυτό με κάνει να γελάω και κάνει τη καρδιά μου να λιώνει από τρυφερότητα για σας...

 

24 Φεβρουαρίου

Χαριτωμένε μου Κάστορα,

Πόσο χαίρομαι που σας γράφω, είναι λίγο σαν να σας βλέπω...Συμφωνώ μαζί σας, η Τάνια είναι πολύ εκνευριστική που λιποθυμάει από αηδία, επειδή της διηγούνται αυτά που ξέρει ήδη. Εξάλλου μου φαίνεται ότι κι η ίδια παραέχει περάσει από πολλά χέρια για να σκανδαλίζεται τόσο. Βέβαια μπορεί οι ιστορίες της να μην είναι χυδαίες, αλλά υπάρχουν και μερικές που δεν υστερούν...Ε, λοιπόν, αν κοιταχτώ μ’ αυτή την ευαισθησία, οι σχέσεις μου με την Μαρτίν Μπουρντέν μου φαίνονται αισχρές. Πρώτα απ’ όλα είναι πολύ σωστό ότι αυτή η ιστορία ήταν περιττή. Δεν είχα αυταπάτες ποτέ πάνω στην αξία της κι ακόμα κι αν είχα, μερικές ώρες συζήτησης μαζί της θα με ξεστράβωναν έγκαιρα. Τυφλώθηκα λίγο ηθελημένα. Τί ανάγκη την είχα αυτή την κοπέλα; Δεν ήταν για να παραστήσω τον Δον Ζουάν της δεκάρας; Κι αν με δικαιολογείτε απ’ την πλευρά του αισθησιασμού, ας ξεκαθαρίσουμε ότι δεν έχω κι ότι μια επιδερμική επιθυμία δεν μπορεί να αποτελέσει δικαιολογία και δεύτερον ότι οι σεξουαλικές σχέσεις που είχα μαζί της ήταν απαίσιες. Αυτό που κατηγορώ εδώ, δεν είναι τόσο αυτό που ήμουνα μαζί της, αλλά γενικά τον σεξουαλικό μου εαυτό. Μου φαίνεται ότι μέχρι τώρα στις σωματικές μου σχέσεις με τους ανθρώπους έχω φερθεί σαν διεστραμμένο παιδί. Ξέρω λίγες γυναίκες που δεν ενοχλήθηκαν απ’ αυτό (εκτός συγκεκριμένα απ’ την Τάνια, πράγμα που είναι κωμικό). Εσάς την ίδια μικρέ μου Κάστορα, την οποία πάντα σεβάστηκα, συχνά σας ενόχλησα, ειδικά τον πρώτο καιρό και με βρήκατε λίγο χυδαίο. Όχι σάτυρο, σίγουρα. Αυτό είμαι σίγουρος ότι δεν είμαι. Απλά χυδαίο. Νομίζω ότι σ’ αυτή την πλευρά μου υπάρχει κάτι το κατεστραμμένο και ξέρετε, εδώ και λίγο καιρό το ένοιωθα αυτό σκοτεινά, αφού, όπως θα παρατηρήσατε, στις σωματικές σχέσεις που είχαμε στο Παρίσι κατά τη διάρκεια της άδειάς μου, ήμουνα αλλαγμένος. Μπορεί η ένταση των σωματικών σχέσεων να μειώνεται κάπως έτσι, αλλά νομίζω ότι γίνονται πιο καθαρές. Πάντως με την Μ. Μπουρντέν που δεν σεβόμουνα όπως εσάς και δεν αντιμετώπιζα προσεκτικά όπως την Τ., πράγματι ήμουνα απαίσιος. Μην φανταστείτε όργια, δεν έγινε τίποτα που να μη σας το διηγήθηκα. Αλλά είναι η ατμόσφαιρα της σαδιστικής παλιανθρωπιάς, που ξαναζωντανεύει σήμερα και που με αηδιάζει...

Συμπέρασμα: ποτέ δεν φέρθηκα σωστά, ούτε στη σεξουαλική ούτε στη συναισθηματική μου ζωή. Αισθάνομαι βαθιά, ειλικρινά, ένα κάθαρμα. Επιπλέον ένα κάθαρμα της δεκάρας, ένα είδος σαδιστή πανεπιστημιακού και Δον Ζουάν δημόσιου υπάλληλου που με κάνει να ξερνάω. Πρέπει ν’ αλλάξω...

Όλ’ αυτά δεν μ’ εμπόδισαν, γλυκό μου μικρό να γράψω μερικές σελίδες απ’ το μυθιστόρημά μου και τόνους από σελίδες στο τετράδιό μου απόψε, πάνω σ’ ένα θέμα που με διασκεδάζει, την έλλειψη του αισθήματος της ιδιοκτησίας που έχω...

 

24 Απριλίου

Χαριτωμένε μου Κάστορα,

...Δεν ξέρω ν’ αγαπάω σωστά τους ανθρώπους. Εκτός από σας. Ω, μαζί σας, είναι πολύ διαφορετικά μικρό μου. Απ’ αυτή τη πλευρά, θα έχει συμβεί τουλάχιστον αυτό στη ζωή μου, θα έχω αγαπήσει κάποιον με όλες μου τις δυνάμεις, χωρίς δράματα και παραμύθια, αλλά από μέσα. Αλλά έπρεπε αυτός ο άνθρωπος να είστε εσείς αγάπη μου, κάποιος που να είναι τόσο στενά μπλεγμένος μαζί μου που να μη ξεχωρίζει ο εαυτός του απ’ τον δικό μου. Σας αγαπώ.

 

Αρχές του ‘44

Χαριτωμένε μου Κάστορα,

...Το βράδυ της Κυριακής έφτασα σε παροξυσμό γιατί πήγα να φάω μέσα στη βροχή στην τύπισσα του Μιστλέρ...Ήταν εκεί δυο παιδιά, ένα κοριτσάκι με κοτσίδες και το ευαίσθητο αγόρι που αργότερα θα γίνει συγγραφέας και που έχει καθυστερήσει κάπως στις σπουδές του λόγω της αρρώστιας του. Ήταν κι ο Μιστλέρ που σε στενό κύκλο όλοι φωνάζουν Εντγκάρ κι ένας γάτος, το μοναδικό ευχάριστο στοιχείο, που σκουπίζει τον κώλο του πραγματικά σαν άνθρωπος, με χαρτί τουαλέτας. Θα το αρνηθείτε βέβαια, γιατί το μαγικό στοιχείο των άλλων σας εκνευρίζει κι όμως είναι αλήθεια, απόδειξη ότι φάγαμε μέσα σ’ ένα φοβερό ήχο τσαλακωμένου χαρτιού γιατί το ζώο εξασκείται πολύ καθώς το ταλέντο του δεν ισοδυναμεί με την καλή του θέληση...

Γύρισα να κοιμηθώ σ’ εσάς και ξύπνησα με θαυμάσια διάθεση. Είδα τον Λεφέβρ-Πονταλίς* που είναι πάντα αποφασισμένος να παντρευτεί...

Μετά την πρόβα** πήγαμε να πιούμε τσάι στο Φλορ, η Τάνια ο Κετσελεβίτς κι εγώ. Μετά γυρίσαμε στο θέατρο και καθήσαμε μέχρι τις δώδεκα. Η Τάνια είναι γλυκιά σαν αρνάκι γιατί η αδελφή της τη λογίκεψε. Τί νόημα έχει να τρέχει πίσω απ’ τον Καμύ; Τί θέλει απ’ αυτόν; Δεν είμαι πολύ καλύτερος απ’ αυτόν; Και τόσο συμπαθητικός; Πρέπει να προσέξει. Εξάλλου, είναι τόσο διασκεδαστικό να γοητεύει τους άντρες;

...Τρίτη: Δούλεψα μέχρι τις 11. Είδα τον Σωφάρ και τον Ρουά απ’ τις 11 μέχρι τις 12. Ο Ρουά είναι θεότρελος. Ακούει τις ιστορίες για τρελούς με τρομερή δίψα και πέφτει σε μια βουβή μελαγχολία μόλις μιλήσει κανείς για άλλο θέμα. Θα έχει τρομερή επιτυχία εκτός, πράγμα που ελπίζω, κι αν η τρέλα του είναι σαν αυτή που είχα εγώ παλιά, να πιστεύει ότι είναι τρελός. Πάντως το πρόσωπό του αποσυντίθεται σιγά σιγά και μοιάζει επικίνδυνα μ’ αυτούς που βλέπει κανείς στα άσυλα. Ισχυρίζεται ότι απέδειξε τόσο καλά σ’ ένα φίλο του ότι οι τρελοί έχουν δίκιο, που ο φίλος του πείστηκε, μπήκε στο ψυχιατρείο και παραληρεί συνειδητά. Είδα την Τάνια ανήσυχη και δηλητηριώδη – μια ώρα συνολικά την ημέρα 1 με 2 – μετά δούλεψα, μετά πήγα για το βραβείο της Πλεϊάντ όπου έγινε μια μάχη εξυπνάδας, φινέτσας, βάθους, πονηριάς κι ειρωνίας. Ο Μουλουτζί έχει πολλές πιθανότητες. Κάναμε μια πρόχειρη ψηφοφορία...Μόνο ο Ελυάρ, ο Μαλρώ κι ο Μπουσκέ απουσίαζαν. Τον Μαλρώ θα τον κερδίσουμε αν αφαιρέσουμε το «Ο μαραγκός», που δεν του αρέσει λόγω της παιδεραστικής του πλευράς. Μετά τη συνάντηση μιλήσαμε με τον Καμύ, τον Γκροέ και τον Παρραίν. Θα αφαιρέσουμε την Ηθική απ’ τον τόμο «Φιλοσοφία» της εγκυκλοπαίδειας και θα κάνουμε έναν χωριστό τόμο όπου θα προσπαθήσουμε (εσείς, ο Καμύ, ο Μερλώ, ο Λεϊρίς κι εγώ κλπ) να κάνουμε ένα συλλογικό μανιφέστο – μια συγκεκριμένη ηθική τοποθέτηση, προσαρμοσμένη στις συνθήκες. Ο Καμύ που δεν είχε τίποτα να κάνει, μ’ ακολούθησε στο Φλορ και κάθησα εκεί μαζί του μέχρι τις 9. Είναι κάπως αστείο, είναι ελαφρά τσιμπημένος με την Τάνια. Η ρώσικη ψυχή που εξερευνήσαμε μέχρι τ’ άδυτά της του είναι ακόμα ξένη. Μιλάει για την «ιδιοφυία» και την «ανθρώπινη αξία» της Τάνιας. Στο μεταξύ εκείνη, θριαμβευτικά γράφει σε μια μικρή ατζέντα τους πόντους που κερδίζει σε σχέση με τον Καμύ. Δηλαδή κάπως έτσι:
Κυριακή ΙΙΙ. Δευτέρα ΙΙΙΙ κλπ.

...Αντίο, μικρό, σας φιλώ μ’ όλες μου τις δυνάμεις.


*Πρώην μαθητής του Σαρτρ που έγινε ένας πολύ γνωστός ψυχαναλυτής.
** Το «Κεκλεισμένων των Θυρών».

 

1959
Οκτώβριος

Γλυκό μου μικρό,

Ευχαριστώ για τα άρθρα και για το γράμμα σας...Για να επιστρέψουμε σε μένα, σας καθησυχάζω πρώτα απ’ όλα με δυο λόγια: το ταξίδι ήταν πολύ καλό και κράτησε δυο ώρες (19.30 – 21.30) και μετά είχα μια ώρα διαδρομή με τ’ αυτοκίνητο ανάμεσα σε γκρίζα τοιχάκια. Δεν έβλεπα τίποτα άλλο. Έκτοτε δεν έχω βγει καθόλου έξω απ’ αυτό το τεράστιο κτίσμα απ’ όπου δεν βλέπω απ’ τα παράθυρά μου παρά ένα πράσινο λειβάδι, που σύμφωνα μ’ αυτά που λέγονται πιάνει πολλά χιλιόμετρα. Σ’ αυτό το λειβάδι βλέπω αγελάδες, άλογα που ο σπιτονοικοκύρης*, φορώντας μια τραγιάσκα, ιππεύει το απόγευμα – πότε το ένα πότε το άλλο - , τρέχοντας και καλπάζοντας γύρω απ’ το σπίτι. Τον ακολουθεί ένας μικρός πεισματάρης γάιδαρος που χοροπηδάει από πίσω του και γελοιοποιεί την όλη υπόθεση...Όσο για το σπίτι, είναι ιδιαίτερα παράξενο: έχει ένα συνονθύλευμα από αυθεντικά αντικείμενα (προκολομβιανά, αφρικανικά, γιαπωνέζικα, ακόμα και γαλλικά) που ταιριάζουν πολύ άσχημα μεταξύ τους και που το καθένα κάνει τ’ άλλα να φαίνονται τελείως ψεύτικα...Ξέχασα να σας πω ότι κανείς χάνεται εύκολα. Το μπάνιο έχει κι αυτό μπεζ μοκέτα που φτάνει μέχρι την άκρη της μπανιέρας. Η τουαλέτα δεσπόζει πάνω σ’ αυτή τη μοκέτα. Απέναντι με τη πλάτη γυρισμένη στο παράθυρο μια τεμπέλικη πολυθρόνα επιτρέπει να κοιτάει κανείς ταυτόχρονα τη μπανιέρα και την τουαλέτα. Μέσα σε μια ανάλογη σειρά δωματίων, περιπλανιέται, θλιμμένος και μόνος, ένας μεγάλος ρομαντικός, ο φίλος μας ο Χιούστον, τελείως αλλού, γερασμένος, ανίκανος στη κυριολεξία να μιλήσει στους ανθρώπους που καλεί...Για τον Φρόυντ: θα μπορούσαν τα πράγματα να ήταν και χειρότερα.

Σας φιλώ μ’ όλες μου τις δυνάμεις, γλυκέ μικρέ μου Κάστορα, πολύ πολύ τρυφερά.


*Ο Χιούστον με τον οποίο ο Σαρτρ δούλευε για μια ταινία πάνω στον Φρόυντ.

 

Πέμπτη (Οκτώβριος)

Γλυκέ μικρέ μου Κάστορα,

Τί υπόθεση, Θεέ μου, τί υπόθεση! Όλοι έχουν τα συμπλέγματά τους, απ’ το μαζοχισμό μέχρι την αγριότητα. Μη νομίζετε ωστόσο ότι βρισκόμαστε στην Κόλαση. Μάλλον σ’ ένα μεγάλο νεκροταφείο. Όλοι είναι νεκροί με κατεψυγμένα συμπλέγματα. Υπάρχει ελάχιστη ζωή...Ο Χιούστον μοιάζει σωματικά εξαντλημένος. Χθες πήγαμε εκδρομή τέσσερις ώρες (η μοναδική που κάναμε, γιατί η γυναίκα του φεύγει σήμερα για το Λονδίνο). Η γυναίκα του οδηγούσε, ο Χιούστον, που δεν έβλεπε τίποτα απ’ αυτό το σχεδόν σεληνιακό τοπίο, κοιμήθηκε αμέσως, σχεδόν σ’ όλη τη διάρκεια του πηγαιμού...Φαίνεται ότι δεν εγκαταστάθηκε εδώ για να παρατηρεί τα ψυχικά του σκαμπανεβάσματα στα ιρλανδέζικα τοπία, αλλά για να γλιτώσει τους φόρους. Στην Ιρλανδία δεν πληρώνει σχεδόν καθόλου φόρους. Από μια ατυχή σύμπτωση του άρεσε η ζωή των «τζέντλεμαν», που κάνουν οι πλούσιοι αγροκτήμονες των περίχωρων του Δουβλίνου. Διάλεξε χωρίς να το συνειδητοποιήσει αυτή την καταθλιπτική έκταση που απέχει 3 ώρες με τ’ αυτοκίνητο απ’ το Δουβλίνο. Μένει εδώ σπανίως πάνω από 15 μέρες και λέγεται ότι όταν το σπίτι τελειώσει δεν θα ξανάρθει. Είναι το απόλυτο κενό, περισσότερο ίσως απ’ ότι ο θάνατος. Είπε μια περίεργη κουβέντα μια μέρα, αναφερόμενος στο «υποσυνείδητό» του, σχετικά με τον Φρόυντ: «Στο δικό μου, δεν υπάρχει τίποτα». Κι ο τόνος έδειχνε το νόημα: τίποτα πια, ούτε καν παλιές ανομολόγητες επιθυμίες...

Αντίο, γλυκό μου μικρό. Σας φιλώ πολύ, πολύ. Μίλησα όλο για μένα, αλλά το έκανα για να σας διασκεδάσω. Θα τα πούμε την Πέμπτη, μικρέ Κάστορα.

ΤΕΛΟΣ