Η σκλαβιά μέσα στις εικαστικές τέχνες

 

Πίνακας του Ισπανού ζωγράφου José Jiménez Aranda, 1897.

Ελληνίδα σκλάβα προς πώληση σε αγορά της Ανατολής, εντελώς γυμνή, πάνω σε ένα χαλί.
Η επιγραφή που κρέμεται στο λαιμό της αναφέρει στα Ελληνικά "Τριαντάφυλλο, 18 ετών, προς πώληση για 800 νομίσματα".
Η κοπέλα στρέφει το κεφάλι της προς το έδαφος για να κρύψει τη ντροπή της, η στάση των χεριών και των ποδιών της υποδηλώνουν το ίδιο.
Τα πόδια των πιθανών αγοραστών είναι ορατά πίσω από
το γυμνό σώμα της κοπέλας.
Αυτή ήταν η σκληρή μοίρα πολλών γυναικών και παιδιών που απήχθησαν σε λεηλασίες και επιθέσεις από τους Οθωμανούς τα περίπου 400 χρόνια κατοχής του Ελλαδικού χώρου καθώς και του απανταχού Ελληνισμού στην Μικρά Ασία, στον Πόντο, τη Μέση Ανατολή και την Αίγυπτο.
Αυτός ο πίνακας είναι ένας από τους πιο εμβληματικούς του José Jiménez Aranda.
Είναι επίσης μια πραγματικά μοναδική δουλειά στο έργο αυτού του σπουδαίου Ισπανού Σεβιλλιάνου καλλιτέχνη.

Πηγή:
https://www.facebook.com/photo.php?fbid=565919513875065&set=a.123906091409745&type=3&theater

 

 
Η δουλεία από την εποχή του Ομήρου μέχρι την κατάργησή της!...
Την κλασική εποχή, η θέση των δούλων στην Αθήνα δεν ήταν τόσο σκληρή όσο αλλού. Τους προστάτευαν ειδικοί νόμοι και η μεταχείρισή τους ήταν σχετικά καλή. Όπως φαίνεται από τις κωμωδίες που διασώθηκαν, ζούσαν σε οικειότητα με τους κυρίους τους. Ένας διάσημος δούλος, που έγινε απελεύθερος, ήταν ο Αίσωπος, που, ακόμη και όταν ήταν δούλος, διασκέδαζε τους συνδαιτυμόνες του κυρίου του με τις ευφυολογίες του. Όμως, φαίνεται πως τους βασάνιζαν στις δίκες όπου τους έφερναν για μάρτυρες, για να τους αναγκάσουν να πουν όσα ήξεραν!..

ΕΙΝΑΙ αλήθεια ότι ο Όμηρος αναφέρει πολλά παραδείγματα αγοραπωλησιών με αντικείμενο ανθρώπους, κι αργότερα η δουλεμπορία ήκμασε σε πολλές από τις πόλεις της Μικράς Ασίας, στα νησιά του Αιγαίου και στην Αθήνα, όπου υπήρχε ειδική αγορά δούλων. Οι περισσότεροι δούλοι προέρχονταν από τους αιχμαλώτους των πολέμων και από μεταπωλήσεις. Οι μορφωμένοι δούλοι χρησίμευαν ως γραμματείς των κυρίων τους ή παιδαγωγοί των παιδιών τους. Περιζήτητοι ήταν οι ειδικευμένοι τεχνίτες ή όσοι είχαν καλλιτεχνικό ταλέντο. Πολλές κοινωνίες παρείχαν στους δούλους τη δυνατότητα να γίνουν ελεύθεροι (απελεύθεροι). Την κλασική εποχή, η θέση των δούλων στην Αθήνα δεν ήταν τόσο σκληρή όσο αλλού. Τους προστάτευαν ειδικοί νόμοι και η μεταχείρισή τους ήταν σχετικά καλή. Όπως φαίνεται από τις κωμωδίες που διασώθηκαν, ζούσαν σε οικειότητα με τους κυρίους τους. Ένας διάσημος δούλος, που έγινε απελεύθερος, ήταν ο Αίσωπος, που, ακόμη και όταν ήταν δούλος, διασκέδαζε τους συνδαιτυμόνες του κυρίου του με τις ευφυολογίες του. Όμως, φαίνεται πως τους βασάνιζαν στις δίκες όπου τους έφερναν για μάρτυρες, για να τους αναγκάσουν να πουν όσα ήξεραν. Ο θεσμός της δουλείας ήταν τόσο αυτονόητος στην αρχαιότητα, ώστε δεν προκαλούσε τις διαμαρτυρίες ούτε καν του Πλάτωνα, που τον παραδεχόταν ως αναγκαίο, συνιστώντας απλώς τη βελτίωση των σχέσεων ανάμεσα σε κυρίους και δούλους. Ο Αριστοτέλης, πάλι, υποστήριξε, πως οι άνθρωποι είναι φύσει ελεύθεροι και φύσει δούλοι, και θεωρούσε το θεσμό της δουλείας πολύ φυσικό, υποστηρίζοντας ότι αφού σκοπός της πολιτείας είναι η ικανοποίηση των αναγκών της κοινωνικής ζωής, έπρεπε η οικογένεια να περιλαμβάνει τρεις κατηγορίες ατόμων: τους ελεύθερους άνδρες, τις ελεύθερες γυναίκες και τους δούλους. Σιγά σιγά, οι δούλοι απέκτησαν το δικαίωμα της εξαγοράς της ελευθερίας τους. Τα παιδιά που γεννιόνταν από πατέρα ελεύθερο και μητέρα δούλη αναγνωρίζονταν ελεύθερα (με περιορισμένα όμως δικαιώματα). Ο δούλος που γεννιόταν στο σπίτι του δεσπότη από γονείς δούλους λεγόταν αμφίδουλος και οικότριψ. Οι δούλοι που προέρχονταν από αγορά λέγονταν ικέται. Αποστασίαι λέγονταν οι δούλοι που ελευθερώνονταν, αλλά παραμελούσαν ορισμένες υποχρεώσεις που εξακολουθούσαν να έχουν απέναντι στον παλαιό κύριό τους. (Για την πολύ σκληρότερη θέση των δούλων στη Σπάρτη, βλέπε τη λέξη: είλως). Ο αριθμός των δούλων αύξανε μαζί με τις ανάγκες των λαών σε υλικά αγαθά, και η θέση τους γινόταν όλο και χειρότερη, γιατί περίμεναν από αυτούς περισσότερη εργασία. Τους χρησιμοποιούσαν για να εργάζονται στους αγρούς, ενώ οι ελεύθεροι πήγαιναν στον πόλεμο, αλλά και για την κατασκευή οχυρωματικών και άλλων έργων, ακόμη και για την εκτέλεση βοηθητικών στρατιωτικών υπηρεσιών. Η δημιουργία και η διαρκής επέκταση του ρωμαϊκού κράτους είχαν αποτέλεσμα την επέκταση του θεσμού της δουλείας και την επιδείνωση της θέσης των δούλων. Οι κάτοικοι των χωρών που υποδουλώνονταν προμήθευαν τα αναγκαία εργατικά χέρια. Λ.χ. όταν το 241 π.Χ. κυριεύτηκε η Σικελία, οι κάτοικοί της δεν ονομάστηκαν Ρωμαίοι πολίτες, όπως γινόταν προηγουμένως στις κατακτώμενες χώρες, αλλά «ιδιοκτησία του ρωμαϊκού λαού». Το ίδιο έγινε αργότερα με την Κορσική, τη Σαρδηνία, την Ισπανία, τη Μακεδονία κ.λπ. Στη Ρώμη συσσωρεύονταν τα πλούτη όλων των κυριευομένων χωρών και το αποτέλεσμα ήταν οι ελεύθεροι Ρωμαίοι πολίτες να θεωρούν αυτονόητο να μην εργάζονται και να επιδίδονται στις διασκεδάσεις και στην πνευματική και καλλιτεχνική ζωή. Κανένας ελεύθερος Ρωμαίος πολίτης δεν καλλιεργούσε πια ο ίδιος τα κτήματά του. Άφηνε την εργασία αυτή στους δούλους. Παράλληλα, τα μεγάλα εξωραϊστικά και τεχνικά έργα απαιτούσαν όλο και περισσότερες φθηνές εργατικές δυνάμεις, που τις παρείχαν οι δούλοι. Ο Φάβιος Κόιντος λέγεται πως έστειλε στη μητρόπολη, γύρω στο 230 π.Χ., περίπου 30.000 δούλους και ο Παύλος Αιμίλιος, περίπου δέκα χρόνια αργότερα, άλλους 50.000 από την Ήπειρο. Όλους όμως τους ξεπέρασε ο Καίσαρας. Στα χρόνια του είχαν συγκεντρωθεί στη Ρώμη περισσότεροι δούλοι από κάθε άλλη φορά, από όλα τα σημεία της γης. Οι πόλεμοι γίνονταν άλλωστε, εφεξής, μόνο και μόνο για την απόκτηση δούλων. Πάνω από τα 2/3 των κατοίκων της Ρώμης, την εποχή του Καίσαρα, ήταν δούλοι και γι' αυτό απαγορεύτηκε να τους βάζουν εξωτερικά διακριτικά σημεία (λ.χ. με πυρακτωμένο σίδερο), γιατί υπήρχε φόβος να αποκτήσουν ξαφνικά συνείδηση της δύναμης και του όγκου τους. Ένας μέσος αστός είχε, κατά μέσο όρο, γύρω στους 200 δούλους και πολλοί πατρίκιοι είχαν δούλους που ανέρχονταν σε χιλιάδες.

Οι δούλοι δεν θεωρούνταν στη Ρώμη άνθρωποι, αλλά πράγματα, και ο νόμος έδινε στους κυρίους απόλυτη εξουσία επάνω τους. Μόνο η ζωή τους προστατευόταν, αλλά και αυτή εικονικά, γιατί ο νόμος όριζε πως ο φόνος του δούλου έπρεπε να είναι αιτιολογημένος. Οι γυναίκες και οι νέοι δούλοι χρησιμοποιούνταν για τα πιο ακατονόμαστα όργια, άλλους τους έριχναν σε θηριομαχίες για να διασκεδάσουν οι κύριοί τους, ενώ άλλοι πέθαιναν μαρτυρικά από ραβδισμούς, μαστιγώσεις και άλλα βασανιστήρια. Ό,τι αποκτούσαν ήταν αυτομάτως ιδιοκτησία του κυρίου τους.

Η κατάσταση αυτή προκάλεσε, όπως ήταν φυσικό, αλλεπάλληλες εξεγέρσεις των δούλων. Σπουδαιότερη ήταν η εξέγερση με αρχηγό τον Σπάρτακο. Όλες όμως πνίγηκαν στο αίμα. Πάντως, τελικά οι δούλοι έγιναν η αιτία της κατάρρευσης της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, γιατί σ' αυτούς στηρίχτηκαν αργότερα οι ισχυροί, είτε για να ενισχύσουν τις στρατιωτικές τους δυνάμεις με μισθοφόρους, όταν οι μικρογαιοκτήμονες αρνήθηκαν να πολεμούν για τα συμφέροντα των ευγενών, είτε για πολιτικούς λόγους, αφού οι δούλοι αποτελούσαν τη μεγάλη μάζα του πληθυσμού. Έτσι, σιγά σιγά οι δούλοι άρχισαν να γίνονται έμποροι, να αποκτούν περιουσίες, να γίνονται βιοτέχνες, γιατροί, δάσκαλοι, να παντρεύονται με κόρες ελευθέρων ακόμη και να ερωτοτροπούν με τις συζύγους των Ρωμαίων αστών, όπως δείχνει ένας νόμος που ανέφερε ότι όταν μία Ρωμαία παραδιδόταν για τρίτη φορά σε δούλο, υποβιβαζόταν στην τάξη της δούλης. Οι δυο πρώτες φορές έμεναν ατιμώρητες.

Με τη διάδοση του Χριστιανισμού, που δίδασκε «ουκ ένι δούλος ουδ' ελεύθερος», καταργήθηκε βαθμιαία η δουλεία στη Ρώμη και στις χώρες που αυτή διοικούσε. Το 2ο αιώνα μ.Χ., πολλοί δούλοι είχαν φτάσει σε κρατικά αξιώματα και άρχισε να αναπτύσσεται ένας νέος θεσμός, η δουλοπαροικία, που επικράτησε σε όλη τη μεσαιωνική περίοδο, ώς τους νεότερους χρόνους.

Μεταξύ των δούλων που έγιναν διάσημοι για τις πνευματικές ή συγγραφικές τους επιδόσεις συγκαταλέγονται ο Αίσωπος, ο Επίκτητος, ο Μένιππος, ο Πουβλίλιος Σύρος, ο Τερέντιος και άλλοι.

Δεν υπάρχουν ακριβή στοιχεία για τον αριθμό των δούλων στην Αθήνα και στη Ρώμη. Στην Αθήνα υπολογίστηκε μεταξύ 150.000 και 450.000 και πιθανότατα ξεπερνούσε τον αριθμό των ελεύθερων πολιτών. Στη Ρώμη, υπολογίζεται ότι την εποχή του Αυγούστου πρέπει να έφτανε τις 900.000.

Κινήσεις για την κατάργηση της δουλείας σημειώθηκαν κατά το 18ο αιώνα. Το σύνταγμα των ΗΠΑ, που εκπονήθηκε το 1788, προέβλεπε την απελευθέρωση των δούλων μέσα σε μια περίοδο 20 χρόνων. Ωστόσο, η δουλεία συνέχισε να υφίσταται στις νότιες πολιτείες των ΗΠΑ. Στις αρχές του 19ου αιώνα, η Βρετανία, η Γαλλία και τα περισσότερα από τα νέα ανεξάρτητα έθνη της Νότιας και Κεντρικής Αμερικής κατάργησαν τη δουλεία.

Η Ελλάδα είναι από τις πρώτες χώρες που απαγόρευσε στη νεότερη ιστορία τη δουλεία, αμέσως μετά τονεθνικοαπελευθερωτικό αγώνα του 1821. Το σύνταγμα του 1822, του 1823 όπως και του 1844 όριζαν ότι «εις την ελληνική επικράτειαν ούτε πωλείται ούτε αγοράζεται άνθρωπος. Αργυρώνητος δε παντός γένους και πάσης θρησκείας, άμα πατήσας το Ελληνικό έδαφος, είναι ελεύθερος και από τον δεσπότην αυτού ακαταζήτητος».

Το σημερινό Σύνταγμα με το άρθρο 22, ορίζει ότι «οποιαδήποτε μορφή αναγκαστικής εργασίας απαγορεύεται» και «η εργασία αποτελεί δικαίωμα και προστατεύεται από το Κράτος, που μεριμνά για τη δημιουργία συνθηκών απασχόλησης όλων των πολιτών και για την ηθική και υλική εξύψωση του εργαζόμενου αγροτικού και αστικού πληθυσμού. Όλοι οι εργαζόμενοι, ανεξάρτητα από φύλο ή άλλη διάκριση, έχουν δικαίωμα ίσης αμοιβής για παρεχόμενη εργασία ίσης αξίας.»
===========
ΠΗΓΕΣ: Ιστορικό και Δημοσιογραφικό Αρχείο του γράφοντος, Εγκυκλοπαίδεια «Δομή», Βικιπαίδεια.
Κάτω εικόνα: Σκλαβοπάζαρο στην μεσαιωνική Ευρώπη. Πίνακας του Σεργκέι Ιβανόφ
Πάνω εικόνα: Δούλη σε σκλαβοπάζαρο ελέγχεται στα δόντια σαν ζώο αν είναι υγιής!..


 

https://www.sakketosaggelos.gr/Article/7129/

 

Εικόνες βελτιωμένες (βίτσια είναι αυτά)...

 



 

 

 
Wazon czy kobieta ( The Girl or the Vase )
Henryk Hektor Siemiradzki
1878

 

 
"Namouna"
Henri Adrien-Tanoux
1887

 

Jean Leon Gerome

 

 

Πολύ ενδιαφέρον
Λάτρεψα τον πρώτο πίνακα!
Αν μου επιτρέπεται θα ήθελα να προσθέσω κάτι που παρατήρησα.
Νομίζω το αριστερό χέρι που είναι στραμμένη η παλάμη προς τα επάνω δηλώνει παράδοση στη μοιρα της, συνήθως όταν αντιστεκομαστε σε κάτι η αμυνομαστε έχουμε τις παλάμες προς τα κάτω η κλεισμένες σε γροθιές.
Πόσα χρόνια είχα να δω κανονικά κορμιά σε εικόνα στο διαδίκτυο!!
Α ρε άτιμο φωτοσοπ...

 

 

"The Babylonian Marriage Market"
Edwin Long, 1875

 

Βεβαια η πραγματικη σκλαβιά οπως απεικονιζεται παραπανω δεν ηταν καθολου ρομαντικη αφου δεν υπηρχε η βδσμικη συναινεση... Ηταν σκετη δυστυχια και μιζερια...

 

Αυτο ακριβως!
Οχι μονο δεν ηταν ρομαντικη αλλα ουδεμια σχεση ειχε η σκλαβια δια μεσου των αιωνων με την βδσμικη σκλαβια!

 

ρομαντισμός.