Μετενδυματικός φετιχισμός

ΨΥΧΟΠΑΘΟΛΟΓΙΑ
Ορολογία: Η παλιά ένοια του όρου "transvestism" ήταν το να φοράει κάποιoς ρούχα του αντίθετου φύλου (Hirschfeld, 1910). Η κλινική σεξολογία και το DSM-IV (American Psychiatric Association, 1994) χρησιμοποιούν τον όρο "transvestism" για να περιγράψουν άνδρες που ντύνονται με γυναικεία ρούχα, και συγχρόνως, τουλάχιστον λίγες φορές, νοιώθουν σεξουαλική διέγερση από το γεγονός αυτό. Πρόκειται για ένα φαινόμενο που συμβαίνει αποκλειστικά σε άνδρες, αν και έγιναν ελάχιστες απόπειρες περιγραφής σε γυναίκες (Gamman & Makinen, 1994). Στην πορεία της βιβλιογραφίας όμως, συναντά κανείς πολλές διαφορετικές έννοιες οι οποίες περιπλέκουν την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων των ερευνών και δημιουργούν σύγχυση. Ο όρος "transexual" εννοεί το άτομο εκείνο που βιώνει τον εαυτό του σαν μέλος του αντίθετου φύλου, εύχεται να τον αντιλαμβάνονται και οι άλλοι κάπως έτσι, και αναζητά ορμονικές ή χειρουργικές μεθόδους με σκοπό την αναστροφή του φύλου (Housden, 1965). Ο όρος "drag queen" εννοεί το άτομο που ντύνεται γυναικεία στα πλαίσια της ομοφυλοφιλίας, αλλά δεν δημιουργείται σεξουαλική διέγερση εξαιτίας αυτής της δραστηριότητας (Pettiway, 1996). Ο όρος "transvestism" έχει χρησιμοποιειθεί επίσης για να περιγράψει αγόρια που ντύνονται γυναικεία, έχουν ισχυρή ταυτοποίηση με το αντίθετο φύλο, ισχυρή επιθυμία για αλλαγή φύλου, αλλά η γυναικεία ένδυση δεν συνοδεύεται από σεξουαλική διέγερση (Balkwin, 1960). Διαγνωστικά κριτήρια Ο όρος Μετενδυματικός Φετιχισμός (Μ.Φ.) έχει μακρά ιστορία στο DSM, αφού έχει περιληφθεί σε όλες τις εκδόσεις του (American Psychiatric Association, 1952, 1968, 1980, 1987, 1994). Αυτό έρχεται σε αντίθεση με τις άλλες σεξολογικού τύπου διαγνώσεις καθώς και με τις διαταραχές ταυτότητας φύλου που εμφανίστηκαν μόλις στο DSM-III. Στο DSM-IV η Μ.Φ. τοποθετήθηκε στην ενότητα με τον τίτλο "Διαταραχές γένους και σεξουαλικής ταυτότητας". Διαγνωστικά κριτήρια για τον Μ.Φ. κατά το DSM-III: Α. Επαναλαμβανόμενη και επίμονη ένδυση άνδρα με ρούχα γυναίκας Β. Χρησιμοποίηση της ένδυσης αυτής με σκοπό τη σεξουαλική διέγερση, τουλάχιστον στην έναρξη της διαταραχής. Γ. Έντονη ματαίωση όταν η ένδυση αυτή is interfered with. Δ. Δεν πληρούνται τα κριτήρια για τρανσεξουαλισμό (transexualism) Διαγνωστικά κριτήρια για τον Μ.Φ. κατά το DSM-III-R: Α. Επαναλαμβανόμενες τάσεις και σεξουαλικά διεγείρουσες φαντασιώσεις, σε άνδρες, που περιλαμβάνουν σκηνές ένδυσης με γυναικεία ρούχα, για μία περίοδο τουλαχιστον έξι μηνών. Β. Το άτομο αισθάνεται δυσφορία από το γεγονός αυτό. Γ. Δεν πληρούνται τα κριτήρια για Διαταραχή Ταυτότητας Φύλου ή Τρανσεξουαλισμό. Διαγνωστικά κριτήρια για τον Μ.Φ. κατά το DSM-IV: Α. Επαναλαμβανόμενες και έντονες σεξουαλικά διεγείρουσες φαντασιώσεις, τάσεις και συμπεριφορές, σε άνδρες, που περιλαμβάνουν ένδυση με γυναικεία ρούχα, για μία περίοδο τουλάχιστον έξι μηνών. Β. Οι φαντασιώσεις, σεξουαλικές τάσεις και συμπεριφορές προκαλούν σημαντική κλινική δυσφορία ή διαταραχή στην κοινωνική, εργασιακή ή άλλη σημαντική πλευρά της λειτουργικότητας. Προσδιόρισε εάν: Με Δυσφορία που αφορά το Γένος: Εάν το άτομο έχει επίμονη δυσφορία με το ρόλο ή τη ταυτότητα γένους. Προβληματισμοί που αφορούν τα διαγνωστικά κριτήρια Μπορεί να διακρίνει κανείς ότι έχουν γίνει αρκετές αλλαγές στα διαγνωστικά κριτήρια του Μ.Φ. Το κριτήριο Β στο DSM-III-R και στο DSM-IV δημιουργούν σημαντικούς εννοιολογικούς προβληματισμούς. Σύμφωνα με το DSM-III-R θα μπορούσε κανείς να δώσει τη διάγνωση του Μ.Φ. με την απουσία "δυσφορίας", επειδή το κριτήριο Β πληρούται απλώς εάν το άτομο πραγματοποιήσει ένδυση με γυναικεία ρούχα. Στο DSM-IV, το κριτήριο Β δεν πληρούται με την απουσία δυσφορίας ή διαταραχής στην "κοινωνική, εργασιακή, ή άλλη σημαντική περιοχή της λειτουργικότητας". Σύμφωνα με αυτό, δεν μπορούν να διαγνωστούν με Μ.Φ. άτομα που φορούν γυναικεία ρούχα με σκοπό την επίτευξη σεξουαλικής διέγερσης, αλλά συγχρόνως δεν έχουν δυσφορία ή διαταραχή στην κοινωνική ή εργασιακή ή άλλη λειτουργικότητα. Το γεγονός αυτό συγχέει σημαντικά τους κλινικούς, αν σκεφτεί κανείς ότι η ίδια παράγραφος ισχύει και για τις άλλες παραφιλίες. Έτσι, όπως ειπώθηκε στο αντίστοιχο κεφάλαιο, δεν μπορεί να δοθεί η διάγνωση της παιδοφιλίας σε άτομα που επιδίδονται σε παιδοφιλική δραστηριότητα, αλλά συγχρόνως δεν αντιμετωπίζουν δυσφορία ή διαταραχή στην κοινωνική ή εργασιακή ή άλλη λειτουργικότητα (Zucker & Blanchard, 1997). Εδώ και αρκετές δεκαετίες οι κλινικοί παρατήρησαν ότι μία υποομάδα ανδρών με Μ.Φ. βίωναν επίσης δυσφορία για το φύλο τους. Τα άτομα αυτά κατατάσσονται με την διάγνωση transexualism σύμφωνα με το DSM-III και DSM-III-R, και με την διάγνωση διαταραχή ταυτότητας γένους, σύμφωνα με το DSM-IV. H συνύπαρξη transexualism ήταν κριτήριο αποκλεισμού για τα DSM-III και DSM-III-R, ενώ μπορεί να υφίσταται στο DSM-IV.