hans bellmer

Hans Bellmer: Ο Σουρεαλιστικός Σαδομαζοχισμός


Ο, γεννημένος στην Γερμανία, Σουρεαλιστής Hans Bellmer (1902-1975), ο οποίος είναι καλύτερα γνωστός στον χώρο των τεχνών για τις φυσικού μεγέθους κούκλες του, αφιέρωσε μια ολόκληρη ζωή στη δημιουργία σεξουαλικών εικόνων με θέμα το γυναικείο σώμα. Τα έργα του Bellmer, είτε πρόκειται για κούκλες, φωτογραφίες, γλυπτά ή πίνακες, ξεχωρίζουν για την έντονα νοσηρή σεξουαλικότητα που αποπνέουν. Από τις κούκλες της δεκαετίας του 1930, μέχρι και τους πορνογραφικούς πίνακες που παρήγαγε σε προχωρημένη ηλικία, ο Bellmer δεν έχανε ευκαιρία να απεικονίσει τα γυναικεία σώματα παραμορφωμένα, ακρωτηριασμένα, δεμένα, σε ρόλους θυμάτων ή και αντικειμένων.

Είναι γνωστό, ότι ο Bellmer, όπως και άλλοι συνεργάτες του Σουρεαλιστές, μοιράζονταν το ενδιαφέρον τους για «διαστροφές», όπως ο Φετιχισμός, ο Σαδομαζοχισμός, που, κατά κάποιο τρόπο, αντιπροσωπεύουν μια αποχή από την πράξη της «φυσιολογικής» – ποιος αλήθεια μπορεί να ορίσει τι είναι φυσιολογικό και τι όχι; – συνουσίας και την τεκνοποίηση, καταφέρνοντας έτσι να βρίσκονται σε συνεχή ρήξη με τις οικογενειακές και θρησκευτικές αξίες, καθώς επίσης και με οποιαδήποτε μορφή ορθολογικού ερωτισμού. Εξερεύνησαν κάθε μορφή σεξουαλικής «παρεκτροπής», τόσο στην τέχνη, όσο και στην φαντασία, τόσο στην θεωρία, όσο και στην πράξη, όπως προκύπτει από ηχογραφημένες συνομιλίες τους, από το 1928 μέχρι και το 1932. Σ’ αυτές τις συνομιλίες, ο Bellmer και οι συνεργάτες του, μιλούν, αναλυτικά, για τις σεξουαλικές τους προτιμήσεις και τις εμπειρίες τους. Ο Bellmer, ωστόσο, όπως θα δήλωνε και ο ίδιος λίγο καιρό αργότερα, πάντοτε διαχώριζε τον εαυτό του από τους υπόλοιπους και παρέμενε πιστός στην ατομικότητά του.

Έχει επίσης γίνει γνωστό ότι, ο Bellmer ήταν μανιώδης καταναλωτής, συλλέκτης και παραγωγός πορνογραφικού υλικού. Πίστευε, δε, ότι συγκεκριμένες ταινίες πορνό θα έπρεπε να έχουν θέση ανάμεσα στα μικρά αριστουργήματα του αιώνα μας και δήλωνε απροκάλυπτα πως τις προτιμούσε σε σύγκριση με τα βιβλία. Όπως έχει δηλώσει ο ίδιος: «Τα βιβλία τα διαβάζεις μόνο σου, ενώ τις ταινίες τις βλέπεις με πολλούς». Η παρουσία του ανώνυμου πλήθους που συμμετέχει στο ερωτικό παραλήρημα μιας ταινίας πορνό ήταν γι’ αυτόν κάτι το συγκλονιστικό. Αξίζει, επίσης, να αναφέρουμε ότι ο Bellmer θαύμαζε, ανάμεσα σε άλλα, και το συγγραφικό έργο του Marquis De Sade και του Georges Bataille.

Το 1958, ο Bellmer δημιούργησε μια σειρά ασπρόμαυρων φωτογραφιών με μοντέλο του την Unica Zurn, η οποία ήταν, συμπτωματικά, ερωμένη του εκείνη την περίοδο και ποζάριζε, περιστασιακά, για τον καλλιτέχνη. Αυτές οι φωτογραφίες, απεικόνιζαν σημεία του γυμνού σώματός της Zurn δεμένα σφιχτά με λεπτά καλώδια, μεταμορφώνοντας το, έτσι, σε μια σειρά από εγκολπώσεις και εξογκώματα σάρκας. Σε μια από αυτές τις φωτογραφίες, βλέπουμε την πίσω πλευρά του σώματος της Zurn, που βρίσκεται ξαπλωμένη πάνω σε μια κουβέρτα και είναι τυλιγμένη με καλώδια. Εξαιτίας της περίεργης στάσης του σώματος της Zurn, η οποία έχει περιοριστεί, ώστε να μην διακρίνονται το κεφάλι και τα πόδια, απ’ τα γόνατα και κάτω, και της κατάστασης στην οποία βρίσκεται, το όλο θέμα παραπέμπει περισσότερο με ένα συσκευασμένο κομμάτι κρέατος. Η φωτογραφία αυτή έγινε εξώφυλλο, την ίδια χρονιά, στο περιοδικό Le Surrealisme, Memme. Το 1956, δυο χρόνια νωρίτερα, δηλαδή, από τις φωτογραφίες με τα δεμένα σώματα, ο Bellmer είχε σχεδιάσει ένα σκίτσο που απεικόνιζε μια γυμνή γυναίκα δεμένη σε μια κολόνα, απειλούμενη από μια άλλη που κρατούσε ένα μαστίγιο. Ο Bellmer θα συνέχιζε και τα επόμενα χρόνια να παράγει άτιτλα έργα με παρόμοια θεματολογία.

Αν εξετάσουμε, προσεκτικά, παρατηρούμε μεγάλες ομοιότητες μεταξύ των έργων του Bellmer και άλλων κατοπινών καλλιτεχνών που ασχολούνται τόσο με το γυναικείο σώμα, όσο και με τις Σαδομαζοχιστικές ερωτικές πράξεις. Στο μυαλό κάποιων, ήδη, μπορεί να ξεκίνησε η σύγκριση των εικόνων του Bellmer, με εκείνων του Ιάπωνα φωτογράφου Nobuyoshi Araki. Άσχετα από την βασική διαφορά των δυο καλλιτεχνών, που έγκειται στο ότι κατατάσσονται σε διαφορετικά καλλιτεχνικά «στρατόπεδα», – ο Bellmer κατατάσσεται στους Σουρεαλιστές και ο Araki ξεχωρίζει για την ρεαλιστική φωτογραφική ματιά του – ένα εξασκημένο μάτι μπορεί να διακρίνει πολλά κοινά στοιχεία.

Ας πάρουμε λοιπόν μια εικόνα, από μια σειρά φωτογραφιών που παρήγε ο Bellmer την δεκαετία του 1930, με θέματα τις κούκλες γλυπτά του και μια από τις αμέτρητες ασπρόμαυρες φωτογραφίες του Araki, με θέμα τους το δεμένο γυναικείο σώμα, με σκοπό να τις συγκρίνουμε. Αν παραβλέψουμε το γεγονός ότι, στην εικόνα του Bellmer το θέμα είναι άψυχο, οι δυο συγκρινόμενες εικόνες βρίθουν ομοιοτήτων. Η τοποθέτηση του αντικειμένου-σώματος μέσα στο κάδρο, οι ιδανικοί χώροι που βοηθούν στην ανάδειξη του θέματος ή εξυπηρετούν την σύνθεση και τέλος οι κατάλληλες επιλογές στις πηγές τεχνητού ή φυσικού φωτισμού, – πραγματικά, σε αυτό δείχνουν να είναι και οι δυο άριστοι τεχνίτες – είναι μερικά από τα πιο βασικά κοινά χαρακτηριστικά των έργων τους.

Η τόσο ευδιάκριτη φετιχιστική εμμονή με την οποία αντιμετώπιζε το γυναικείο σώμα ο Bellmer είναι, αν όχι αποδεκτή, τουλάχιστον, αξιοθαύμαστη. Με κάθε επιφύλαξη, θα μπορούσαμε να πούμε πως μπορεί, πολύ εύκολα, κανείς να πέσει θύμα αποπλάνησης, της νοσηρής γοητείας, που ασκούν επάνω του τα έργα του Bellmer – άσχετα εάν αναφέρονται στις πιο ακραίες εκφάνσεις του ερωτισμού.

Αναφορές-Βιβλία:

1. Sue Taylor, Hans Bellmer The Anatomy Of Anxiety, MIT Press, 2001.
2. Nobuyoshi Araki, Viaggio Sentimentale, Gli ori, 2000.
3. O.π., Tokyo Lucky Hole, Taschen, 1997.

Seirios_79 (2001-02)


http://en.wikipedia.org/wiki/Hans_Bellmer

 

Σε ευχαριστουμε πολυ για τις πληροφοριες Seirios 79-ειχα δει καποια κομματια απο την δουλεια του αλλα δεν ηξερα τιποτα για τον ιδιο.