Η Γη φλέγεται...

«Ω κάκιστα ζώα, των οικιών υμών εμπιμπραμένων, αυτοί άδετε»
Αίσωπος

Οι ισχυροί και κυρίως παρατεταμένοι καύσωνες στη Νότιο Ευρώπη θυμίζουν (σε όποιον θέλει να το ξεχνάει) ότι ούτε η Γη, ούτε η Ατμόσφαιρα, ενδιαφέρονται για το πώς εξελίσσεται και εκδηλώνεται η ανοησία του Homo Sapiens. Αντιδρούν στη δική του δράση με τρόπο βέβαιο και τελικά ανελέητο. Όπως και στη σφαίρα των ανθρωπίνων, η Ύβρις φέρνει τελικά τη Νέμεσι. Και όσο πιο κοντά, όσο πιο προφανής και όσο πιο τρομακτική είναι η Νέμεσις, όσο πιο ανήμποροι νιώθουμε να την αντιμετωπίσουμε, τόσο πιο ευχάριστη και δημοφιλής γίνεται η άρνηση της πραγματικότητας.

Οι παλαιότεροι και σοφότεροι πολιτισμοί αναγνώριζαν και σεβόντουσαν τη Φύση. Δεν πίστευαν ότι ο Άνθρωπος και ιδίως το Άτομο, ο Θεός του ύστερου Καπιταλισμού, μπορούσε να κάνει ό,τι θέλει, μη σεβόμενος τα όριά του (που συχνά ετίθεντο και εξηγούνταν με θρησκευτικό περιτύλιγμα, αφού δεν υπήρχαν οι αποδεικτικές διαδικασίας της σύγχρονης επιστήμης). Καταλάβαιναν με τον τρόπο τους ότι είμαστε φορείς και όχι ιδιοκτήτες της ζωής.

Δεν χρειάζεται να έχει κανείς εξειδικευμένες γνώσεις, κοινή λογική αρκεί για να καταλάβει ότι δεν είναι δυνατόν ένας όλο και μεγαλύτερος αριθμός ανθρώπων, με εκθετικά αυξανόμενη κατανάλωση ενέργειας και κάθε είδους δραστηριότητες βλαπτικές για το περιβάλλον, να μπορούν να συνεχίζουν χωρίς τροποποιήσεις και μεγάλες προσαρμογές τη δράση τους, αλλά η Γη να είναι πάντα στη θέση της και να συνεχίζει να μας παρέχει τις τόσο φιλόξενες και τόσο σπάνιες (αν όχι μοναδικές) στο σύμπαν συνθήκες που επέτρεψαν το θαύμα της ζωής.

Δραματική έκκληση για δράση τώρα, ώστε να αποφευχθεί η κλιματική κρίση απηύθυνε προ ημερών ο υπεύθυνος για τα ατομικά δικαιώματα Επίτροπος του ΟΗΕ Φόλκερ Τουρκ.

«Το περιβάλλον μας καίγεται. Λειώνει. Υποβαθμίζεται. Ξεραίνεται. Πεθαίνει». Η ανθρωπότητα πηγαίνει προς ένα «δυστοπικό», «καταστροφικό» μέλλον. εκτός και αν αναληφθεί άμεσα αποτελεσματική δράση από τους πολιτικούς. Παράλληλα αυξάνονται (εξ αιτίας και της κλιματικής κρίσης) οι μεγάλες μάζες ανθρώπων στον Νότο των οποίων η επιβίωση απειλείται άμεσα από την πείνα. Τα ακραία καιρικά φαινόμενα, υπογράμμισε ο Τουρκ, έχουν σημαντική επίδραση στις σοδειές, τα κοπάδια και τα οικοσυστήματα και απειλούν τη διαθεσιμότητα τροφής. Ήδη, περισσότεροι από 828 εκατομμύρια άνθρωποι αντιμετώπισαν πείνα το 2021 και ο αριθμός τους αυξάνεται.

Με τις σημερινές πολιτικές προβλέπεται ότι η θερμοκρασία του πλανήτη θα ανέβει μέχρι το τέλος του αιώνα κατά 2,8 βαθμούς εν σχέσει προς τα προβιομηχανικά επίπεδα. Σχεδόν όλα τα κράτη του κόσμου έχουν υπογράψει τη Συμφωνία του Παρισιού, βάσει της οποίας η θερμοκρασία δεν πρέπει να ανέβει πάνω από τον 1,5 (κατά προτίμηση) έως 2 βαθμούς. Τη συμφωνία βέβαια την υπέγραψαν, όμως δεν την εφαρμόζουν…

Στο σημείο αυτό να προσθέσουμε ότι, σε όποιον παρακολουθεί συστηματικά τον μεγάλο δυτικό τύπο, είναι εμφανής μια αλλαγή στην έμφαση, που ανεπαίσθητα μετατοπίζεται από την ανάγκη ανακοπής της κλιματικής αλλαγής στο πώς θα προσαρμοστούμε σε αυτή. Βεβαίως είναι αναγκαία η προετοιμασία των κρατών με δημιουργία υποδομών, που συχνά είναι ανύπαρκτες στον Νότο και συνήθως μη επαρκείς στον Βορρά. Αλλά οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής δεν είναι στην πραγματικότητα αντιμετωπίσιμες μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα. Χωρίς λήψη αποτελεσματικών μέτρων για την ανακοπή του φαινομένου, όσο δύσκολα και αν είναι, αυξάνονται οι σοβαρές πιθανότητες κατάρρευσης του πολιτισμού, αν όχι η εμφάνιση απειλής για την ίδια την επιβίωση των σύνθετων μορφών ζωής.

Πρέπει να δράσουμε τώρα για να μην «καταδικάσουμε τα παιδιά μας και τα παιδιά τους σε ένα μέλλον πείνας και οδύνης» υπογράμμισε ο αξιωματούχος του ΟΗΕ. «Εμείς, η γενιά με την πιο ισχυρή τεχνολογία στην ιστορία, έχουμε την ισχύ να αλλάξουμε αυτή την κατάσταση». Ο Τουρκ μίλησε επίσης επικριτικά για τους διεθνείς ηγέτες που εκτελούν μια «χορογραφία» λήψης αποφάσεων και εκδήλωσης ενδιαφέροντος για την κλιματική κρίση, αλλά σταματάνε μπροστά στα συμφέροντα των μεγάλων επιχειρήσεων που θα επηρεαστούν από τη λήψη μέτρων για την κλιματική αλλαγή, όπως οι εταιρείες ορυκτών καυσίμων, που συχνά ευνοούνται και από κρατικές επιχορηγήσεις.

Η προειδοποίηση του Τουρκ συνέπεσε και με τις έντονες επικρίσεις του προέδρου της Βραζιλίας Λούλα ντα Σίλβα κατά των ανεπτυγμένων χωρών του Βορρά, κυρίως υπεύθυνων για την κλιματική κρίση, που έχουν υπογράψει σειρά διεθνών συμφωνιών, χωρίς όμως να τις έχουν εφαρμόσει.

Σχεδόν ταυτόχρονα, το πρακτορείο Reuters, σε εκτεταμένη ανάλυσή του, παραθέτει έναν εντυπωσιακό κατάλογο πρόσφατων ακραίων καιρικών φαινομένων και νέων ρεκόρ θερμοκρασίας που παρατηρήθηκαν παγκοσμίως και υπογραμμίζει ότι, σύμφωνα με τους ειδικούς, ήδη τώρα φεύγουμε από τη ζώνη όπου είναι επιτεύξιμη η συγκράτηση της ανόδου της θερμοκρασίας κάτω από τον 1,5 βαθμό.

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις πολλών επιστημονικών κέντρων, η κλιματική αλλαγή πλησιάζει στο να γίνει μη αντιστρέψιμη. Δηλαδή, πάνω από ένα κρίσιμο κατώφλι, η Γη θα μπει σε άλλη «κλιματική τροχιά» και, ό,τι και αν κάνουμε τότε, δεν θα μπορεί να γυρίσει στην προηγούμενη, γιατί θα αυτοτροφοδοτείται.

Σύμφωνα με το Κέντρο Μελετών της Κλιματικής Αλλαγής Κοπέρνικος (C3S), που χρηματοδοτεί η Ε.Ε., ήδη για αρκετές ημέρες τον περασμένο μήνα η μέση θερμοκρασία του πλανήτη ξεπέρασε (προσωρινά) τον επιπλέον 1,5 βαθμό. Αυτό έχει ξανασυμβεί και στο παρελθόν, είναι όμως η πρώτη φορά που συμβαίνει κατά τη διάρκεια του θέρους στο Βόρειο Ημισφαίριο. Αλλά και οι θερμοκρασίες της θάλασσας έσπασαν τα ρεκόρ τους κατά τον Απρίλιο και τον Μάιο.

Στην Ινδία, μια από τις πιο τρωτές περιοχές, είχαμε φέτος αυξημένους θανάτους λόγω παρατεταμένων μακρών περιόδων υψηλής θερμοκρασίας, ενώ καύσωνες σημειώθηκαν επίσης στην Ισπανία, την Ιταλία, το Ιράν και το Βιετνάμ. Οι ειδικοί φοβούνται μήπως πάμε σε παγίωση των πολλών θανάτων το καλοκαίρι, κατά το «πρότυπο» του περσινού θέρους.

Τμήματα της Βόρειας Αμερικής είδαν θερμοκρασίες 10 βαθμούς πιο πάνω από τον μέσο όρο της εποχής και ο επικίνδυνος καπνός από τις μεγαπυρκαγιές δασών κάλυψε τον Καναδά και την ανατολική ακτή των ΗΠΑ, με παράλληλη εκπομπή ρεκόρ 160 εκατομμυρίων μετρικών τόνων άνθρακα.

Η μέση θερμοκρασία της θάλασσας έφτασε τους 21 βαθμούς στα τέλη Μαρτίου και παρέμεινε σε επίπεδα ρεκόρ κατά τον Απρίλιο και Μάιο. Η μετεωρολογική υπηρεσία της Αυστραλίας προβλέπει αυξημένες κατά 3 βαθμούς θερμοκρασίες του Ειρηνικού και του Ινδικού Ωκεανού τον Οκτώβριο. Χιλιάδες νεκρά ψάρια ξεβράστηκαν στις παραλίες του Τέξας, ενώ η ανάπτυξη φυκιών λόγω ζέστης ενοχοποιείται για τους θανάτους θαλάσσιων λιονταριών (sea lions) και δελφινιών στην Καλιφόρνια.

Οι θερμές θάλασσες σημαίνουν όμως και λιγότερο αέρα και βροχή, που με τη σειρά του προκαλεί περισσότερη ζέστη εγκαθιστώντας ένα φαύλο κύκλο, υπογραμμίζει η Ανναλιζα Μπράκκο, κλιματολόγος στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Γεωργίας.

«Είμαι πολύ απογοητευμένη… Αλλά φτάνουμε στο σημείο της αλήθειας… Ελπίζω ότι η ίδια η πραγματικότητα θα μας βοηθήσει να αλλάξουμε τη στάση των ανθρώπων και τις πολιτικές», δήλωσε η ειδικός για την κλιματική αλλαγή της Greenpeace, Λι Σούο.

https://kosmodromio.gr/2023/07/16/η...cWJmiskcXxEW6Hg-TkN5hr1xoImXBLXu8abWzwOxVAMYA

 

Μια ενδιαφέρουσα έρευνα για την κλιματική αλλαγή.

Κυκλοφόρησε στα τέλη του 2022 από το Cambridge University Press, αφού πρώτα υπήρξε εκδοτικό γεγονός στην Ιαπωνία, πουλώντας 500.000 αντίτυπα, το βιβλίο του Saito Kohei
"Marx in the Anthropocene: Towards the Idea of Degrowth Communism"

Στην έκδοση του βιβλίου αναφέρεται από το Cambridge University Press:

"Facing global climate crisis, Karl Marx's ecological critique of capitalism more clearly demonstrates its importance than ever. This book explains why Marx's ecology had to be marginalized and even suppressed by Marxists after his death throughout the twentieth century. Marx's ecological critique of capitalism, however, revives in the Anthropocene against dominant productivism and monism. Investigating new materials published in the complete works of Marx and Engels (Marx-Engels-Gesamtausgabe), Saito offers a wholly novel idea of Marx's alternative to capitalism that should be adequately characterized as degrowth communism. This provocative interpretation of the late Marx sheds new lights on the recent debates on the relationship between society and nature and invites readers to envision a post-capitalist society without repeating the failure of the actually existing socialism of the twentieth century.

Offers a wholly new understanding of the late Marx's vision of post-capitalist society
Reconstructs the history of Marxism from an ecological perspective in order to answer why Marx's ecology has been neglected for such a long time
Offers a thorough critique of monist approach to the society-nature-relationship that is popular in political ecology"

Μπορείτε να το βρείτε εδώ:
https://marxandphilosophy.org.uk/re...m-by-kohei-saito-reviewed-by-tim-christiaens/

Κυκλοφορεί και ελεύθερα σε μορφή pdf

Ας ελπίζουμε ότι θα μεταφραστεί και στα ελληνικά.

Ο Karl Marx εξακολουθεί να εμπνέει σύγχρονους στοχαστές σε όλο τον κόσμο.

Ο Saito Kohei είναι αναπληρωτής καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Τόκιο.
Το πρώτο του βιβλίο με τίτλο "Karl Marx's Ecosocialism: Capital, Nature and the Unfinished Critique of Political Economy"
(Monthly Review Press, 2017)
κέρδισε το βραβείο Deutscher Memorial Prize.

 

Την εβδομάδα αυτή, ο ΟΗΕ προειδοποίησε ότι υπάρχει «μεγάλη πιθανότητα» το 2024 να είναι πιο θερμό από το 2023 ωθώντας τον πλανήτη «στο χείλος της καταστροφής». Επίσης, την εβδομάδα αυτή, δεν έχουμε ποδόσφαιρο σε επίπεδο συλλόγων λόγω των προκριματικών του EURO 2024. Το Κατάρ, που φιλοξένησε το τελευταίο Παγκόσμιο Κύπελλο, δέχθηκε την παγκόσμια κατακραυγή για τις περιβαλλοντικές και κοινωνικές αδικίες που έλαβαν (και ακόμη λαμβάνουν) χώρα στην περιοχή. Προς αποφυγή αντίστοιχων φαινομένων, η διοργανώτρια αρχή του EURO 2024, η UEFA, εξέδωσε μια στρατηγική βιωσιμότητας 36 σελίδων που περιγράφει τους περιβαλλοντικούς και κοινωνικούς στόχους που θέλει να επιτύχει στο πλαίσιο της νέας διοργάνωσης. Βασικός στόχος για την UEFA, όπως και για το Κατάρ το 2022, είναι η «κλιματική ουδετερότητα».

Τι σημαίνει «κλιματική ουδετερότητα»;

Η κλιματική ουδετερότητα αφορά τη μετάβαση σε έναν κόσμο με μηδενικές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Για παράδειγμα, το Κατάρ είχε στόχο η διοργάνωση του Παγκοσμίου Κυπέλλου του 2022 και ό,τι αυτή περιλάμβανε (από την κατασκευή των γηπέδων μέχρι τις μετακινήσεις) να έχει μηδενικούς ρύπους. Μηδενικό οικολογικό αποτύπωμα. Το Παγκόσμιο Κύπελλο θα μεγάλωνε την οικονομία του Κατάρ χωρίς να επιβαρύνει το περιβάλλον. Αυτό, δηλαδή, που λέμε «πράσινη ανάπτυξη». Eίναι, λοιπόν, προφανές γιατί η «κλιματική ουδετερότητα» είναι σημαντική. Eίναι, όμως, εφικτή σε μια οικονομία που θέλει διαρκώς να μεγαλώνει; Σε μια οικονομία όπου οι κυβερνήσεις θέλουν το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (το γνωστό μας ΑΕΠ) κάθε χρόνο να αυξάνεται; Πώς θα τα κατάφερνε το Κατάρ;

Η συνηθισμένη απάντηση είναι: «Μέσω της υψηλής τεχνολογίας». Έξυπνα, ηλεκτρικά αυτοκίνητα και λεωφορεία, μεγάλες ανεμογεννήτριες στα βουνά και τεράστια φωτοβολταϊκά πάρκα στους κάμπους και στις ερήμους, ρομπότ στα εργοστάσια και στους δρόμους και όλα κάπως έτσι θα πρασινίσουν. Δείτε το πράσινο «θαύμα» της Κοπεγχάγης ή κάποιας άλλης πόλης της βόρειας Ευρώπης, θα πουν οι υπέρμαχοι της «πράσινης ανάπτυξης». Αυτό που δεν λένε, εσκεμμένα ή μη, είναι ότι τα απανταχού πράσινα «θαύματα» δεν υπολογίζουν τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου που προκαλούν σε άλλα μέρη του κόσμου. Αν το έκαναν, θα διαπίστωναν ότι δεν είναι καθόλου πράσινα.

Η σκοτεινή πλευρά της υψηλής τεχνολογίας

Οι σύγχρονες τεχνολογίες σχετίζονται με τις παγκόσμιες ανισότητες πλούτου, αλλά και με την κλιματική κρίση. Για παράδειγμα, ένα ηλεκτρικό λεωφορείο, σαν κι αυτά που τριγυρνούσαν στο Κατάρ, έρχεται στους δρόμους ως έτοιμο προϊόν. Πληρώνει η κυβέρνηση του Κατάρ και το παραλαμβάνει. Ή το «έξυπνο» κινητό τηλέφωνό μας έρχεται σε εμάς έπειτα από μια –πολλές φορές διαδικτυακή– συναλλαγή. Πληρώνουμε και το έχουμε στην πόρτα μας. Αυτή η χρηματική συναλλαγή συγκαλύπτει τις διαδικασίες που λαμβάνουν χώρα για να κρατήσουμε στα χέρια μας το έξυπνο τηλέφωνό μας. Μας φαίνεται απλό: πληρώνουμε και παίρνουμε κάτι. Δεν είναι, όμως, έτσι. Η κατασκευή, η συντήρηση και η απόρριψη των σύγχρονων τεχνολογιών περιλαμβάνουν σημαντικά ποσά ενέργειας, τοξικά απόβλητα και εργασία υπό απάνθρωπες συνθήκες. Για παράδειγμα, δεν σκεφτόμαστε πως το κινητό τηλέφωνό μας σχεδιάστηκε στις ΗΠΑ, κατασκευάστηκε στην Κίνα, στο Πακιστάν ή στη Νότια Κορέα, με πρώτες ύλες από το Κονγκό, και μεταφέρθηκε από την Κίνα στην Ελλάδα μέσω δύο ή τριών άλλων χωρών. Ή δεν μας απασχολεί πού καταλήγει το κινητό τηλέφωνό μας όταν χαλάσει.

Πέτρος σου στρώνει οικολογικό κόκκινο χαλάκι για τον Παράδεισο. Λειτουργούν αυτές οι αντισταθμίσεις; Μάλλον λειτουργούν τόσο όσο λειτουργούσαν και τα συγχωροχάρτια. Είναι πολύ δύσκολο να ελέγξουμε πού πάνε τα χρήματα που έδωσε, για παράδειγμα, το Κατάρ. Υπάρχουν πολλές περιπτώσεις όπου τα έργα για τις αντισταθμίσεις προκάλεσαν περισσότερα προβλήματα σε τοπικά οικοσυστήματα, κυρίως εκεί που ζουν ιθαγενείς πληθυσμοί (π.χ. Αφρική ή Αμαζόνιος).

Πώς ακριβώς μετράμε τον αντίκτυπο των έργων αντιστάθμισης; Αν κάποιος που θέλει να ξεπλύνει τις περιβαλλοντικές του αμαρτίες φτιάχνει κάπου στην Αφρική ένα φωτοβολταϊκό πάρκο, υπολογίζει το πραγματικό, παγκόσμιο περιβαλλοντικό αποτύπωμα της κατασκευής του πάρκου; Αν το κάνει, από πράσινο το έργο αντιστάθμισης θα αρχίσει να γκριζάρει. Μια μελέτη του 2016 βρήκε ότι το 85% των έργων αντιστάθμισης δεν μείωσαν τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Κι από τότε, δεν έχουν αλλάξει πολλά. Μία άλλη μελέτη του 2021 έδειξε ότι το 90% των έργων αντιστάθμισης που μελέτησε δεν έκαναν αυτά που είχαν υποσχεθεί. Για παράδειγμα, θα γινόταν ένα τεράστιο τέτοιο έργο δενδροφυτεύσεων στην Καμπότζη. Δορυφορικές εικόνες δείχνουν ότι μέσα σε μία δεκαετία οι μισές δενδροφυτεύσεις είχαν καταστραφεί, ενώ υπήρχε δέσμευση συντήρησής τους. Γράφει η Ναόμι Κλάιν, στο βιβλίο της This Changes Everything (2015), «[Με τις αντισταθμίσεις εκπομπών είναι σαν να κάνουμε] ένα βήμα μπροστά, ένα βήμα πίσω. Στην καλύτερη, μένουμε στάσιμοι».

Το πρόβλημα ήταν, είναι, και θα είναι πολιτικό

Το Παγκόσμιο Κύπελλο του Κατάρ ήταν «μια κλιματική Καταρ-στροφή», όπως σημειώνει ένα άρθρο στο Scientific American. Το «πράσινο» ξέπλυμα του Παγκοσμίου Κυπέλλου στο Κατάρ είναι επικίνδυνο, διότι «δίνει την εντύπωση ότι μπορούμε να χτίσουμε τεράστια σύγχρονα γήπεδα … και να φέρουμε αεροπορικώς ανθρώπους από όλο τον κόσμο να δουν ποδοσφαιρικούς αγώνες και αυτό κάπως συμβαδίζει με τους κλιματικούς στόχους», λέει ο Ζιλ Ντουφράν, ένας ερευνητής του Carbon Market Watch.

Το πρόβλημα, λοιπόν, δεν είναι τεχνικό. Είναι πολιτικό. Χρειάζεται μια πολιτική λύση, όχι τεχνολογική. Οι σύγχρονες τεχνολογίες σίγουρα μπορούν να βοηθήσουν. Δεν λέω να πάμε όλοι πίσω στις σπηλιές και να ζούμε με το φως των κεριών. Ωστόσο, το πολιτικό πλαίσιο είναι καθοριστικό: Ποιοι θα χάσουν κάποια από τα προνόμιά τους για το καλό των πολλών και του περιβάλλοντος; Πόσο θα ανεχόμαστε την ανθρώπινη μιζέρια που προκαλείται για τη μεγιστοποίηση των χρηματικών κερδών μερικών ολίγων υπερπλουσίων;



*Ο Βασίλης Κωστάκης είναι Καθηγητής Τεχνολογικής Διακυβέρνησης και Βιωσιμότητας στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο του Τάλιν και ερευνητής στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ. Το βιβλίο του Αλλάζοντας τον κόσμο με μία μπάλα μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Διόπτρα.

https://thepressproject.gr/mia-oiko...EUqOY-OTHUckaCnFiZ5-H8ubGsUEP4awy47Fw3b4ek2Xc