Makura no soshi

Η Sei Shōnagon (966 - 1017) ήταν μία Γιαπωνέζα συγγραφέας και κυρία της Αυλής στην υπηρεσία της Αυτοκράτειρας Τeishi / Αυτοκράτειρας Sadako γύρω στα 1000μ.Χ. και είναι γνωστή ως συγγραφέας του Pillow Book (makura no sōshi).

Λίγα είναι γνωστά για τη ζωή της εκτός από αυτά που αναφέρει στα γραπτά της. Ήταν η κόρη ενός λόγιου και γνωστού ποιητή. Παντρεύτηκε στην ηλικία των 16 ετών και απέκτησε έναν γιο. Αργότερα ξαναπαντρεύτηκε και απέκτησε και μια κόρη. Στα 27 της, όταν μπήκε στην υπηρεσία της Αυτοκράτειρας Teishi ήταν ήδη χωρισμένη.

Η Shōnagon έγινε διάσημη λόγω του έργου της, Tο Pillow Book είναι μία συλλογή από λίστες, κουτσομπολιά, ποίηση, παρατηρήσεις, παράπονα και οτιδήποτε άλλο έβρισκε ενδιαφέρον κατά τη διάρκεια της παραμονής της στην Αυλή. Τα γραπτά της παρουσιάζουν την Αυλή της νεαρής Αυτοκράτειρας ως ένα μέρος με φινετσάτη και χαρούμενη ατμόσφαιρα.

Δεν υπάρχουν λεπτομέρειες σχετικά με τη ζωή της Shōnagon μετά τον θάνατο της Αυτοκράτειρας, αν και πιστεύεται ότι το Pillow Book είχε ήδη γραφτεί έως το 1001 με 1010. Κατά μία άποψη η Shōnagon πέρασε τα τελευταία χρόνια της ζωής της μέσα στην φτώχεια, αλλά αυτό είναι μάλλον ένας μύθος που διέδωσαν όσοι κατέκριναν την φημολογούμενη σεξουαλική ελευθεριότητά της.

Πηγή: Sei Shōnagon - Wikipedia, the free encyclopedia

Το Makura no soshi (Pillow book) αποτελείται από περίπου 320 ξεχωριστά τμήματα: αναμνήσεις, απόψεις και φανταστικές εικόνες, λίστες, μερικές με σχόλια, άλλες απλά λίστες από λέξεις.

Το έργο της πάντα είχε την μεγάλη εκτίμηση των Γιαπωνέζων και θεωρείται ως παράδειγμα γλωσσολογικής καθαρότητας. Είναι ένα απολαυστικό ανάγνωσμα, ακόμη και σε μετάφραση, και σ' αυτό μπορούμε να ακούσουμε την ιδιαίτερη φωνή της Shonagon.

Μερικά αποσπάσματα:

"...όλοι οι άλλοι στην άκρη!"
[Μέρος της λίστας των "απολαυστικών πραγμάτων":]

Να βρίσκεις μία μεγάλη συλλογή από ιστορίες που δεν είχες διαβάσει πριν. Ή να αποκτάς τον δεύτερο τόμο μίας ιστορίας της οποίας απόλαυσες τον πρώτο τόμο. Αν και συχνά αποδεικνύεται απογοητευτικό...

Μου αρέσει πολύ να πειράζω κάποιον που είναι ευχαριστημένος από τον εαυτό του και έχει μία αυτάρεσκη όψη, ιδίως όταν είναι ένας άντρας. Είναι διασκεδαστικό να τον παρατηρώ καθώς περιμένει την επόμενη φράση μου με προσοχή. Αλλά είναι επίσης ενδιαφέρον αν προσπαθήσει να με κάνει να χάσω την αυτοκυριαρχία μου υιοθετώντας ένα ύφος ήρεμης αδιαφορίας, σαν να μην είχε καμία έγνοια στο μυαλό του.

Μπαίνω στο δωμάτιο της Αυτοκράτειρας και βρίσκω τις κυρίες των τιμών μαζεμένες γύρω της σε μία αδιαπέραστη ομάδα. Πηγαίνω κοντά σε μία κολώνα που βρίσκεται σε απόσταση από εκεί που κάθεται αυτή. Τί απόλαυση όταν η Μεγαλειότης της μου γνέφει να πάω κοντά της και όλοι οι άλλοι πρέπει να κάνουν στην άκρη!
------------------------------------------------------------------------------------------------

"Γυναίκες της Αυλής...κυκλοφορούν ελεύθερα, κοιτάζοντας στα ίσια τους ανθρώπους που τυχαίνει να συναντήσουν".

Όταν βάζω τον εαυτό μου να φαντάζεται πώς θα ήταν να είμαι μία από εκείνες τις γυναίκες που ζουν στο σπίτι τους, υπηρετώντας πιστά τους συζύγους τους - γυναίκες που δεν έχουν ούτε μία συναρπαστική προοπτική στη ζωή τους ενώ πιστεύουν ότι είναι απόλυτα ευτυχισμένες - αισθάνομαι περιφρόνηση. Συχνά είναι ευγενικής καταγωγής, όμως δεν έχουν καμία ευκαιρία να ανακαλύψουν πώς είναι ο κόσμος...

Δεν αντέχω τους άντρες που πιστεύουν ότι οι γυναίκες που υπηρετούν στο Παλάτι είναι σίγουρα ελαφρές και κακές. Όμως φαντάζομαι πως η προκατάλειψή τους είναι κατανοητή. Γιατί οι γυναίκες της Αυλής δεν περνούν την ώρα τους κρυμμένες πίσω από βεντάλιες και παραβάν, αλλά κυκλοφορούν ελεύθερα, κοιτάζοντας στα ίσια τους ανθρώπους που τυχαίνει να συναντήσουν...
-------------------------------------------------------------------------------

"Εσύ και μόνο εσύ μπορείς να δεις τα αισθήματα που κρύβω στην καρδιά μου".
[Περιγράφοντας ένα περιστατικό γύρω στα 1000μ.Χ. Η Sadako πέθανε επτά μήνες μετά από αυτή τη σκηνή:]

Όταν η Αυτοκράτειρα διέμενε στην Τρίτη Πτέρυγα, έφτασε ένα καλάθι γεμάτο κρίνα για την Γιορτή της Πέμπτης Μέρας και η Μεγαλειότης της έλαβε μπουκέτα με άνθη από το Παλάτι...

Τότε και άλλα όμορφα μπουκέτα με άνθη έφτασαν από άλλα παλάτια. Κάποιος έφερε και ένα σταρένιο κέηκ. Το παρουσίασα στην Μεγαλειότητά της πάνω σε ένα κομψό σκέπασμα μίας πέτρας γραφής όπου πρώτα άπλωσα ένα φύλλο λεπτό πράσινο χαρτί στο οποίο έγραψα τα λόγια: "Αυτό ήρθε από πέρα από τον φράχτη".

[Η τελευταία φράση είναι από ένα γνωστό ποίημα: "Τεντώνοντας το λαιμό του πέρα από τον φράχτη,/ Το μικρό πουλάρι δεν μπορεί να φτάσει το σιτάρι./ Έτσι κι εγώ δεν μπορώ να αποκτήσω / Το αντικείμενο της αγάπης μου".]

Η Αυτοκράτειρα έσκισε ένα κομμάτι από το χαρτί και έγραψε το ακόλουθο υπέροχο ποίημα:

Ακόμη και σ' αυτή την γιορτινή ημέρα,
Όταν οι άλλοι αναζητούν πεταλούδες και άνθη,
Εσύ και μόνο εσύ μπορείς να δεις
Τα αισθήματα που κρύβω στην καρδιά μου.
------------------------------------------------------

"Τώρα μπορεί κάποιος να δει πώς είναι αυτή πραγματικά".
[Περιγράφοντας πώς ξεκίνησε το βιβλίο της (η Shonagon σίγουρα θα διασκέδαζε πολύ που το "pillow book" αργότερα κατέληξε να αναφέρεται σε ερωτικά βιβλία που αφήνουν δίπλα στο μαξιλάρι μιας νύφης ώστε να ξέρει τί να περιμένει):]

Άρχισε να σκοτεινιάζει τόσο πολύ που με δυσκολία μπορώ να συνεχίσω το γράψιμο. Και το πινέλο μου έχει φθαρεί εντελώς. Όμως θα ήθελα να προσθέσω μερικά πράγματα πριν τελειώσω.

Έγραψα αυτές τις σημειώσεις στo σπίτι, όταν είχα αρκετό ελεύθερο χρόνο και σκέφτηκα ότι κανένας δεν θα πρόσεχε τί έκανα. Τα πάντα όσα είδα και ένοιωσα είναι εδώ. Επειδή αρκετά από αυτά μπορεί να φαίνονταν κακόβουλα και ακόμη και βλαβερά στους άλλους, πρόσεχα να κρατώ το βιβλίο μου κρυφό. Αλλά τώρα βγήκε στη δημόσια θέα, πράγμα που δεν περίμενα διόλου.

Μία μέρα [γύρω στα 994] ο Lord Korechika, έφερε στην Αυτοκράτειρα ένα πακέτο από τετράδια. "Τί να τα κάνουμε αυτά;" με ρώτησε η Αυτοκράτειρα. "Ο Αυτοκράτορας ήδη έχει φροντίσει να αντιγραφούν τα Αρχεία του Ιστορικού" [το Κινέζικο έργο Shih chi].

"Άφησέ με να τα κάνω μαξιλάρι", είπα.

"Πολύ καλά", είπε η Μεγαλειότης της. "Μπορείς να τα πάρεις".

Είχα τώρα ένα τεράστιο απόθεμα χαρτιού στη διάθεσή μου και ξεκίνησα να γεμίζω τα τετράδια με περίεργα γεγονότα, ιστορίες από το παρελθόν, και πολλά άλλα πράγματα, συχνά το πιο ασήμαντο υλικό...

Ήμουν βέβαιη πως όταν οι άνθρωποι έβλεπαν το βιβλίο μου θα έλεγαν, "Είναι χειρότερο από ότι περίμενα. Τώρα μπορεί κάποιος να δει πώς είναι αυτή πραγματικά".

Πηγή: Sei Shonagon

Ήταν μία ξάστερη φεγγαρόλουστη νύχτα, λίγο μετά την δεκάτη του Όγδοου μήνα. Η Μεγαλειότης της, που διέμενε στο Γραφείο της Αυτοκράτειρας, καθόταν στην άκρη της βεράντας, καθώς η Ukon no Naishi της έπαιζε φλάουτο. Οι άλλες κυρίες των τιμών κάθονταν μαζί, συζητώντας και γελώντας. Αλλά εγώ καθόμουν παράμερα, γέρνοντας πάνω σε μία κολώνα ανάμεσα στην κύρια αίθουσα και στη βεράντα.

"Γιατί τόσο σιωπηλή;" είπε η Μεγαλειότης της. "Πες κάτι. Είναι θλιβερό όταν δεν μιλάς".

"Κοιτάζω το φθινοπωρινό φεγγάρι", απάντησα.

"Α ναι", παρατήρησε. "Αυτό ακριβώς είναι αυτό που έπρεπε να πεις".

Θυμάμαι ένα καθαρό πρωϊνό τον Ένατο Μήνα όταν είχε βρέξει όλη τη νύχτα. Παρά τον λαμπερό ήλιο, η δροσιά έσταζε ακόμη από τα χρυσάνθεμα στον κήπο. Στους φράχτες από μπαμπού και στους σταυρωτούς φράχτες είδα τα απομεινάρια ιστών αράχνης. Κι εκεί που ήταν σπασμένες οι κλωστές, οι σταγόνες της βροχής κρέμονταν σαν κολλιέ από άσπρα μαργαριτάρια. Αισθάνθηκα μεγάλη συγκίνηση και απόλαυση.

Καθώς βγήκε περισσότερο ο ήλιος, η δροσιά σταδιακά εξαφανίστηκε από το τριφύλλι και από τα άλλα φυτά όπου είχε ακουμπήσει τόσο βαριά. Τα κλαδιά άρχισαν να σαλεύουν, μετά ξαφνικά ξεδιπλώθηκαν από μόνα τους. Αργότερα περιέγραψα στους ανθρώπους πόσο όμορφο ήταν όλο αυτό. Αυτό που με εντυπωσίασε περισσότερο ήταν ότι αυτοί δεν εντυπωσιάστηκαν διόλου.

The Pillow Book of Sei Shonagon