To be or not to be

«Σπάνια με μαστίγωναν περισσότερες από μια φορά τη μέρα, ή με ράβδιζαν παραπάνω από μια φορά την ώρα... Αν με είχαν αντιμετωπίσει με τρυφερότητα, έστω και υποκριτική, πιστεύω ότι θα γινόμουν και εγώ υπάκουος, μαλακός και συγκρατημένος».

Εdward John Τrelawny Με τον Βύρωνα και τον Ανδρούτσο. Απομνημονεύματα

 

Αγαθά και Ηδονή

Η εμφάνιση της μαύρης σημαίας του αναρχισμού στους δρόμους του Παρισιού και πολλών αμερικανικών πόλεων τη δεκαετία του 1960, τα ισχυρά αναρχικά αισθήματα της ριζοσπαστικής νεολαίας κατά τη διάρκεια αυτής της θυελλώδους δεκαετίας και το ευρύ ενδιαφέρον για την αναρχική θεωρία που υπάρχει στις μέρες μας αποτελούν εγγύηση για μια δίκαιη περιγραφή και αξιολόγηση του μεγαλύτερου οργανωμένου αναρχικού κινήματος του αιώνα μας. Χωρίς αμφιβολία υπάρχουν πολλές διαφορές μεταξύ του αναρχικού κινήματος της Ισπανίας και των αναρχικών ρευμάτων όπως εκφράστηκαν στην εξέγερση των νέων της δεκαετίας του 1960.

Ο ισπανικός αναρχισμός είχε τις ρίζες του σε μια εποχή όπου κυριαρχούσε η υλική σπάνις. Τα βέλη του είχαν στόχο τη φτώχεια και την εκμετάλλευση, που είχαν υποβιβάσει εκατομμύρια Ισπανών εργατών και αγροτών σε σχεδόν ζωώδη επίπεδα. Δεν πρέπει να μας εκπλήσσει που οι Ισπανοί αναρχικοί έβλεπαν τον κόσμο μέσα από τους φακούς του πουριτανισμού. Καθώς ζούσαν σε μια κοινωνία όπου ελάχιστα πράγματα μπορούσε να απολαύσει η συντριπτική της πλειονότητα, καυτηρίαζαν την ακολασία των κυρίαρχων τάξεων ως κατάφωρα ανήθικη. Αντιδρούσαν στη χλιδή και στην αργόσχολη ζωή των πλουσίων με ένα αυστηρό ηθικό πιστεύω που έδινε έμφαση στο καθήκον όλων για εργασία και απαξιούσε τις σαρκικές απολαύσεις.

Από την άλλη πλευρά, η αναρχική νεολαία της δεκαετίας του 1960 είχε εκ διαμέτρου αντίθετες απόψεις. Καθώς μεγάλωσε σε μια εποχή εκπληκτικών ανακαλύψεων στον τομέα της τεχνολογίας και της παραγωγικότητας, αμφισβήτησε την ανάγκη του μόχθου και υπερασπίστηκε το δικαίωμα στην απόλαυση. Τα πιστεύω τους ήταν αισθησιακά και ηδονιστικά. Ανεξάρτητα από το αν είχαν συνείδηση της παράδοσής τους, το αίτημά τους για διεύρυνση της εμπειρίας θύμιζε περισσότερο τα γραπτά του Σαντ, του Λοτροεαμόν, των ντανταϊστών και των υπερρεαλιστών παρά των κλασικών αναρχικών του προηγούμενου αιώνα*.

* Προδημοσίευση από το βιβλίο του Μάρεϊ Μπούκτσιν «Οι Ισπανοί Αναρχικοί»

 

"Αν υπάρχει ένας κόσμος φαινομένων όπου ο ρόλος του σώματος είναι ουσιώδης,υπάρχει οπωσδήποτε και ένας κόσμος νοούμενων όπου το σώμα δεν έχει θέση.Ο κόσμος διαιρείται σε όντα δι΄εαυτά και σε όντα καθ΄εαυτά."

Τζούντιθ Μπάτλερ-"Η Ψυχική Ζωή της Εξουσίας"

 

Βιβλιοθήκη, Σάββατο 13 Νοεμβρίου 2010

Απλώς ο ένας κόσμος διαδέχεται τον άλλο

Από την Μαρία Λαϊνά

Ο ουρανός πάνω από τα κεφάλια μας, που αμέτρητους αιώνες τώρα χύνει δάκρυα ευσπλαχνίας για τον λαό μου, ο ουρανός, που μοιάζει αναλλοίωτος και αιώνιος, μπορεί ν' αλλάξει.
Σήμερα είναι ξάστερος. Αύριο ίσως γεμίσει σύννεφα. Τα λόγια μου όμως είναι σαν τα άστρα που μένουν ίδια πάντα.

Ο μεγάλος αρχηγός της Ουάσιγκτον μπορεί να είναι σίγουρος για όσα λέει ο Σιάτλ, σίγουρος όσο και πως γυρίζει ο ήλιος ή ότι οι εποχές αλλάζουν.

Ο Λευκός Αρχηγός λέει πως ο μεγάλος Αρχηγός στην Ουάσιγκτον μας στέλνει μήνυμα φιλίας και θέλησης καλής. Καλοσύνη του, γιατί γνωρίζουμε πως, από την πλευρά του, δεν έχει και πολύ ανάγκη τη φιλία μας. Ο λαός του είναι μεγάλος: σαν το χορτάρι που σκεπάζει τα απέραντα λιβάδια. Ο λαός μου είναι μικρός: σαν τα σκόρπια δέντρα στον κάμπο που τα σαρώνει η καταιγίδα.

Ο Μεγάλος και, υποθέτω, καλός Λευκός Αρχηγός μάς παραγγέλνει πως θέλει ν' αγοράσει τη γη μας, αλλά είναι πρόθυμος να μας παραχωρήσει τόση ώστε να ζήσουμε άνετα.

Αυτό στ' αλήθεια μοιάζει δίκαιο, μπορώ να πω και γενναιόδωρο, γιατί ο Ερυθρόδερμος δεν έχει πια δικαιώματα που οφείλει να τα σέβεται κανείς· μοιάζει επίσης και σοφή αυτή η πρόταση, αφού από δω και πέρα δεν θα 'χουμε ανάγκη μεγάλες εκτάσεις.

Κάποτε ο λαός μας σκέπαζε τη γη αυτή όπως τα κύματα της ανεμοδαρμένης θάλασσας σκεπάζουν τον στρωμένο κοχύλια βυθό της, αλλά έχει πια από καιρό περάσει αυτή η εποχή, μαζί και το μεγαλείο των φυλών μας· τώρα δεν μένει παρά μια θλιβερή ανάμνηση.

Δεν θα μακρηγορήσω θρηνώντας την πρόωρη παρακμή μας ούτε και θα κατηγορήσω τους χλομοπρόσωπους αδελφούς μου πως την επέσπευσαν· ίσως φταίμε κι εμείς. Η νιότη δεν κρατιέται: όταν τα παλικάρια μας θυμώνουν για μια πραγματική ή φανταστική αδικία, όταν βάφουν κι ασχημίζουν το πρόσωπό τους με μαύρο χρώμα, σημαίνει πως η καρδιά τους είναι μαύρη, και τότε συχνά φέρονται σκληρά κι ανελέητα· ούτε οι γέροντες ούτε οι γερόντισσες μπορούν να τα συγκρατήσουν.

Ετσι ήταν πάντα. Ετσι ήταν από τότε που ο Λευκός άνθρωπος άρχισε να διώχνει τους προγόνους μας προς τα δυτικά. Αλλά ας ελπίσουμε πως οι εχθροπραξίες μεταξύ μας δεν θα επαναληφθούν. Εμείς θα χάναμε τα πάντα και τίποτα δεν θα κερδίζαμε.

Τα παλικάρια μας νομίζουν την εκδίκηση για νίκη, ακόμα και με τίμημα την ίδια τη ζωή τους· οι γέροι όμως, που τον καιρό του πολέμου μένουνε πίσω, και οι μανάδες που ίσως χάσουν παιδιά, ξέρουν καλύτερα.

Ο καλός μας πατέρας στην Ουάσιγκτον -θαρρώ πως είναι και δικός μας πατέρας τώρα αφότου ο βασιλιάς Γεώργιος μετακίνησε τα σύνορά του προς τα βόρεια-, ο μεγάλος και καλός πατέρας μας, λέω λοιπόν, μας παραγγέλνει πως αν συμμορφωθούμε, θα μας προστατεύσει: η δύναμη των θαρραλέων πολεμιστών του θα ορθωθεί ακλόνητο τείχος για μας, και τα μεγαλόπρεπα (θαυμαστά) πολεμικά καράβια του θα γεμίσουν τα λιμάνια μας, έτσι που οι παλιοί εχθροί μας από τον Βορρά, οι Χάιντας και οι Τσίμσιανς, θα πάψουν να φοβερίζουν τις γυναίκες, τα παιδιά και τους γέροντές μας.

Τότε, θα γίνει αληθινός πατέρας μας, κι εμείς αληθινά παιδιά του. Μπορεί όμως ποτέ να γίνει αυτό;

Ο Θεός σας δεν είναι και δικός μας! Ο Θεός σας αγαπάει τον λαό σας και μισεί τον δικό μου! Αγκαλιάζει στοργικά, με τα γερά προστατευτικά του μπράτσα, τον χλομοπρόσωπο άνθρωπο και τον οδηγεί κρατώντας τον από το χέρι όπως πατέρας τον μικρό του γιο· αλλά έχει ξεχάσει τα ερυθρόδερμα παιδιά του -αν είναι στ' αλήθεια δικά του παιδιά. Και ο δικός μας Θεός όμως, το Μεγάλο Πνεύμα, φαίνεται πως κι αυτός μας εγκατέλειψε.

Ο Θεός σας αυξάνει κάθε μέρα τη δύναμη του λαού σας. Γρήγορα θα κατακλύσετε τη χώρα. Ο λαός μας υποχωρεί σαν πλημμυρίδα που γίνεται άμπωτη, τα νερά της τραβιούνται και δεν ξαναγυρίζουν. Δεν μπορεί να αγαπάει τον λαό μας ο Θεός των Λευκών ανθρώπων, αλλιώς θα μας προστάτευε. Μοιάζουμε μ' ορφανά που δεν έχουν πού να στραφούν για βοήθεια.

Πώς να γίνουμε αδέρφια; Πώς ο Θεός σας να γίνει θεός μας, να ξαναφέρει την ευημερία μας, να ξυπνήσει μέσα μας τα όνειρα της επιστροφής του μεγαλείου μας;

Αν έχουμε έναν κοινό ουράνιο πατέρα, τότε μεροληπτεί, γιατί μόνο τα χλομοπρόσωπα παιδιά του επισκέφθηκε. Εμείς ποτέ μας δεν τον είδαμε. (...) Οχι! Είμαστε δύο ξεχωριστές φυλές με ρίζες διαφορετικές και άλλο πεπρωμένο. Λίγα αυτά που μας ενώνουν! Για μας, οι στάχτες των προγόνων μας είν' ιερές και ο τόπος όπου αναπαύονται οι νεκροί μας, χώμα αγιασμένο. Εσείς περιπλανιέστε μακριά από τους τάφους των προγόνων σας, δίχως αυτό να σας στενοχωρεί, καθώς φαίνεται. Το σιδερένιο χέρι του Θεού σας έγραψε τη θρησκεία σας σε πέτρινες πλάκες για να μην την ξεχάσετε. Ο Ερυθρόδερμος ποτέ δεν μπόρεσε να την καταλάβει ή να τη θυμάται. Η δική μας θρησκεία είναι οι παραδόσεις των προγόνων μας -τα όνειρα που στέλνει το Μεγάλο Πνεύμα στους γερόντους μας τις ήσυχες ώρες της νύχτας και τα οράματα που έθρεψαν οι αρχηγοί- και είναι γραμμένη στις καρδιές του λαού μας. Οι δικοί σας νεκροί παύουν να αγαπούν εσάς και τη γη όπου γεννήθηκαν, μόλις διαβούν το κατώφλι του τάφου και περπατήσουν πέρα από τ' αστέρια. Ξεχνιούνται γρήγορα, και δεν ξαναγυρίζουνε ποτέ. Οι δικοί μας νεκροί δεν ξεχνούν τον όμορφο κόσμο που τους έδωσε ζωή.

(...)

Νύχτα και μέρα δεν μπορούν να συνυπάρξουν. Ο Ερυθρόδερμος πάντοτε ξεμάκραινε μόλις πλησίαζε ο Λευκός, όπως η αυγινή δροσιά μπροστά στον ήλιο που ανατέλλει.

Ωστόσο η πρότασή σας ακούγεται δίκαιη, και νομίζω πως ο λαός μου θα τη δεχτεί και θα αποσυρθεί στον καταυλισμό που του προσφέρετε. (...) Λίγη σημασία έχει πού θα περάσουμε τις μέρες που μας μένουν. Δεν θα είναι πολλές. Η νύχτα των Ινδιάνων προμηνύεται βαθιά κι ατελείωτη.

Μα γιατί να θρηνώ τον πρόωρο χαμό του λαού μου; Η μια φυλή διαδέχεται την άλλη, το ένα έθνος το άλλο, όπως τα κύματα της θάλασσας. Αυτή είναι η φυσική τάξη, και άσκοπη η θλίψη. Ισως η ώρα της δικής σας πτώσης αργήσει, όμως θα φτάσει σίγουρα, γιατί ακόμη κι ο Λευκός άνθρωπος, που ο Θεός του ήρθε και κουβέντιασε μαζί του όπως φίλος σε φίλο, δεν θα γλιτώσει από την κοινή μοίρα. Ισως τελικά να είμαστε αδέρφια.

Θα δούμε. Θα σκεφτούμε την πρότασή σας, και όταν αποφασίσουμε, θα σας ειδοποιήσουμε. Αν όμως τη δεχτούμε, θέτω εδώ και τώρα τούτο τον όρο: δεν θα μας αρνηθείτε το δικαίωμα να επισκεπτόμαστε ανενόχλητοι όποτε θέλουμε τους τάφους των προγόνων μας, των φίλων, των παιδιών μας. (...) Και όταν τα παιδιά των παιδιών σας θα νομίζουν πως είναι μόνα τους στα χωράφια, στην αγορά, στα μαγαζιά, στους δρόμους με τα αυτοκίνητα, ή μέσα στη σιγαλιά του αδιάβατου δάσους, όχι, μόνα τους δεν θα είναι!

Σ' ολόκληρη τη γη, δεν έχει ούτε ένα μέρος που να ανήκει στη μοναξιά. (...). Ποτέ δεν θα είναι μόνος του ο Λευκός άνθρωπος! Ας είναι δίκαιος και ας φερθεί ευγενικά στον λαό μου, γιατί οι νεκροί δεν είναι ανίσχυροι.

Νεκροί είπα; Δεν υπάρχει θάνατος. Απλώς ο ένας κόσμος διαδέχεται τον άλλο.

***

Η γνωστή αφελής και αενάως επίκαιρη απάντηση (φανταστική ή πραγματική, αδιάφορο) του ινδιάνου αρχηγού του Σιάτλ στον λευκό αρχηγό της Ουάσιγκτον, σε μετάφραση του ποδηλάτη, ο οποίος έχει παραλείψει, δηλώνοντάς το με αποσιωπητικά, πολλά ποιητικά κομμάτια· γιατί αν η πολιτική εκφραζόταν έτσι, η ποίηση μπορεί και να μην είχε λόγο ύπαρξης. Τα υπόλοιπα, συμβολικά, παραβολικά και διαχρονικά, προφανή. Οπως λένε στις συνταγές μαγειρικής, σερβίρεται με άφθονο λευκό ή ερυθρό κρασί. *

 

Το απίστευτο είναι ότι έπειτα από κάθε τρομοκρατική επίθεση υπάρχουν πάντοτε ευγενικές ψυχές που μιλούν για το «ανώφελο» της βίας. Κάνουν λάθος. Στην πραγματικότητα, για τη βία όλα μπορούν να λεχθούν εκτός από το ότι είναι ανώφελη.

Αντίθετα είναι τόσο χρήσιμη ώστε δεν υπάρχει άλλη θεραπεία από το να την απαγορεύσουμε στα άτομα (και να παραχωρήσουμε, υπό αυστηρούς περιορισμούς, το μονοπώλιό της στο κράτος), γιατί διαφορετικά όλοι θα ένιωθαν τον πειρασμό να προσφύγουν σε αυτήν


Φερνάντο Σαβατέρ

 

Εκεί ακριβώς βρίσκεται η σκοτεινή πλευρά της σεξουαλικής απελευθέρωσης της δεκαετίας του '60: στην πλήρη εμπορευματοποίηση της σεξουαλικότητας. Ο Houellebecq απεικονίζει την επόμενη ημέρα μετά την Σεξουαλική Επανάσταση, την στειρότητα ενός σύμπαντος όπου κυριαρχεί η προτροπή του Υπερεγώ για απόλαυση. Όλο το έργο του επικεντρώνεται στην αντινομία της αγάπης και της σεξουαλικότητας: το σεξ είναι μία απόλυτη αναγκαιότητα, αν το απαρνηθείς θα μαραζώσεις, κι έτσι η αγάπη δεν μπορεί να επιβιώσει χωρίς το σεξ. Ταυτόχρονα όμως, η αγάπη είναι αδύνατη ακριβώς λόγω του σεξ. Το σεξ, το οποίο "ευημερεί ως η επιτομή της κυριαρχίας του εδραιωμένου καπιταλισμού, έχει λερώσει για πάντα τις ανθρώπινες σχέσεις ως αναπόφευκτα ρεπροντιξιόν της αποκτηνωτικής φύσης της φιλελεύθερης κοινωνίας. Στην ουσία, έχει καταστρέψει την αγάπη." (Sabloff, "Of Filth and Frozen Dinners") Το σεξ επομένως, είναι, με όρους Derrida, ταυτόχρονα η δυνατότητα και η αδυνατότητα της αγάπης.

Αυτός είναι ο λόγος που το βιβλίο Les particules elemental του Houellebecq είναι η ιστορία της ριζοσπαστικής ΑΠΟ-ΕΞΙΔΑΝΙΚΕΥΣΗΣ, αν υπήρξε ποτέ κάτι τέτοιο: στον μεταμοντέρνο, άνευ ψευδαισθήσεων, φιλελεύθερο κόσμο μας, η σεξουαλικότητα έχει καταντήσει να είναι μία απαθής συμμετοχή σε ομαδικά όργια....οι εντελώς καταθλιπτικές περιγραφές των σεξουαλικών οργίων ανάμεσα σε σαραντάρηδες είναι από τα πιο οδυνηρά αναγνώσματα της σύγχρονης λογοτεχνίας...

Zizek, "Masturbation, or Sexuality in the Atonal World"

 

Η σεξουαλικότητα είναι ακριβώς το πεδίο όπου οι άνθρωποι αποκόπτονται από τη φύση: η ιδέα της σεξουαλικής διαστροφής ή ενός μοιραίου σεξουαλικού πάθους είναι εντελώς ξένο προς το ζωικό βασίλειο. Εδώ, ο ίδιος ο Hegel κάνει ένα σφάλμα σε σχέση με τα δικά του στάνταρ: αναλύει μόνο το πώς, μέσα από τη διαδικασία του πολιτισμού, η ουσία της σεξουαλικότητας καλλιεργείται, εκπολιτίζεται, μετατρέπεται σε μέσον - εμείς, οι άνθρωποι, δεν κάνουμε έρωτα πλέον για την αναπαραγωγή, εμπλεκόμαστε σε μία πολύπλοκη διαδικασία σαγήνευσης και γάμου μέσω των οποίων η σεξουαλικότητα γίνεται έκφραση του πνευματικού δεσμού ανάμεσα σε έναν άντρα και μία γυναίκα. Όμως, αυτό που διαφεύγει από τον Hegel, είναι πώς, από τη στιγμή που βρισκόμαστε μέσα στην ανθρώπινη κατάσταση, η σεξουαλικότητα δεν μεταμορφώνεται / εκπολιτίζεται απλά, αλλά μετουσιώνεται πολύ πιο ριζοσπαστικά: δεν είναι πλέον η ενστικτώδης ορμή για αναπαραγωγή, αλλά μία ορμή που καταπνίγεται όσον αφορά τον ζωώδη στόχο της (αναπαραγωγή) και κατ' αυτόν τον τρόπο εκρήγνυται σε ένα άπειρο, εντελώς μεταφυσικό πάθος. Ο εκπολιτισμός της σεξουαλικότητας δεν είναι επομένως ο εκπολιτισμός της φύσης, αλλά η προσπάθεια να εξημερώσουμε μία εντελώς αφύσικη υπερβολή του μεταφυσικού σεξουαλικού πάθους. ΑΥΤΗ είναι η κατεξοχήν διαλεκτική αντιστροφή της ουσίας: η στιγμή όπου το αρχικό ουσιαστικό ("φυσικό") σημείο δεν υπόκειται απλά σε δυνάμεις, δεν μεταμορφώνεται, δεν εκπολιτίζεται / γίνεται μέσον, αλλά μετατρέπεται όσον αφορά την ίδια του την ουσία. Δεν επιδρούμε απλά στην φύση μετατρέποντάς την έτσι - αλλά σε μία αναδρομική χειρονομία αντιστροφής, η ίδια η φύση αλλάζει ριζοσπαστικά τη "φύση" της. (Κατά ανάλογο τρόπο, όταν εισερχόμαστε στον χώρο της κοινωνίας που διέπεται από νόμους, ο πρότερος φυλετικός νόμος της τιμής και της εκδίκησης χάνει την ευγένειά του και εμφανίζεται ως κοινή εγκληματικότητα.) Αυτός είναι ο λόγος που οι Καθολικοί, οι οποίοι επιμένουν ότι μόνο το σεξ για αναπαραγωγή είναι ανθρώπινο, ενώ το ζευγάρωμα λόγω λαγνείας είναι ζωώδες, κάνουν μεγάλο λάθος και καταλήγουν να δοξάζουν αυτό που είναι πραγματικά ζωώδες στον άνθρωπο.

...Αυτός είναι ο λόγος που, για τον Φρόυντ, "τα πάντα είναι σεξ", επειδή η σεξουαλικότητα μπορεί να μολύνει τα πάντα με το νόημά της: όχι επειδή είναι το πιο "ισχυρό" συστατικό της ανθρώπινης ζωής, που ασκεί την ηγεμονία του σε όλα τα υπόλοιπα, αλλά επειδή είναι αυτό που καταπνίγηκε πιο δυναμικά στην πραγμάτωσή του, που σημαδεύτηκε με έναν "συμβολικό ευνουχισμό", λόγω του οποίου, όπως το θέτει ο Λακάν, δεν υπάρχει σεξουαλική σχέση.

Zizek, "No man is an island"

 

«Η ιστορία των ανθρώπων είναι η ιστορία της ασυνεννοησίας τους με τον Θεό».


Ζοζέ Σαραμάγκου: Κάιν

 

I think that it is very romantic that in our days there are people who take the time to work on such relationships of "extreme focus". I sometimes wonder if this is a substitute for religion. It could of course be exactly the opposite: that religion is a substitute for the inability to connect to the Other, to such an extreme degree.

D.

 

«Κι ο έρωτας; Αυτός ο γαμημένος θεός δε θα χτυπήσει ποτέ την καμπίνα μου. Τούτη η Πολωνέζα που μού ράβει τώρα το σώβρακο βρίσκεται από μέρες κοντά μου, γιατί ζαλίζεται στη δευτέρα θέση κι η καμπίνα μου δεν κουνάει. Δεν ήθελα να μαγαρίσω την καμπίνα μου και μάλιστα πρώτο ταξίδι. Είμαι φορτηγίσιος και δεν το ΄χω σε γούρι. Οταν όμως είδα το πράγμα να γενικεύεται απ΄ τις πρώτες μέρες, τ΄ αποφάσισα κι εγώ. Στο κάτω-κάτω φοβήθηκα μήπως με περάσουνε για μπινέ. Αλήθεια! Ξέχασα κάτι: τότε στην “Αntzouletta” είχα να θυμάμαι και κάποιο κορίτσι. Μα τώρα πάνε χρόνια που τίποτα δε θυμάμαι».



«Φίλε Κόλια, απόβρασμα της θάλασσας, οικτρό ναυάγιο του αρμυρού νερού, ένδοξε ακρίτη των κορυφογραμμών, ορεσίβιε! …τρύγα την ηδονή όπου κι όπως τη βρεις, κάτω από οποιαδήποτε μορφή της. Το κορμί μας έχει την υποχρέωση, σε αντιστάθμισμα της οδύνης, να μας χαρίζει την ηδονή...»

Αλληλογραφία Νίκου Καββαδία – Μιχάλη Καραγάτση. Εκδόσεις Άγρα.

 

ΕΚΚΛΗΣΙΑΖΟΥΣΕΣ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗ

Ξεσικώνονται οι γυναίκες, με αρχηγό την Πραξαγόρα, ντύνονται άντρες με τα ρούχα των αντρών τους και πάνε στην Πνύκα να ψηφίσουν, ώστε να εκλεγούν οι γυναίκες κυβερνήτες.


ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ Απόδοση στα νεοελληνικά ΚΩΣΤΑ ΒΑΡΝΑΛΗ





ΠΡΑΞΑΓΟΡΑ
Κι ο φταίχτης σ' όλα τούτα είσαι συ, λαέ.
Καθένας τσιμπολογώντας το δημόσιο χρήμα
κοιτάζει το συμφέρο του μονάχα
κ' η πατρίδα ας κουτσαίνει στον κατήφορο.
Αν μ' ακούσετ' εμένα, θα σωθείτε.
Προτείνω την αρχή να παραδώσουμε
στις γυναίκες, που τόσο γνωστικά
κυβερνάνε τα σπίτια και το χρήμα.
...............................
ΠΡΑΞΑΓΟΡΑ
Όλα θά ναι κοινά κι όλοι θά χουνε σ' όλα
μερτικό για να ζουν, δε θα υπάρχουνε πια
νηστικοί και χορτάτοι. Μήτε ο ένας πολλά
θά χει στρέμματα γης κι ο φτωχός μηδέ τάφο
μήτε αυτός σκλάβους πλήθος κ' εκείνος κανέναν.
Θά χουν όλ' οι πολίτες τα πάντα ίδια κι όμοια.
ΒΛΕΠΥΡΟΣ
Πώς μπορούν ίδια κι όμοια;
ΠΡΑΞΑΓΟΡΑ
Θαρρώ θες να τρως τα κουράδια μονάχος.
ΒΛΕΠΥΡΟΣ
Κοινά τα κουράδια;
ΠΡΑΞΑΓΟΡΑ
Όχι δα! Πολυβιάζεσαι να μ' αντισκόβεις.
Να λοιπόν τι θα κάνω : τη γης θα την έχουμε
μαζική και τα χρήματα κι όλα τα πάντα.
Κι απ' αυτά τα κοινά θα σας τρέφουμ' εμείς
οι γυναίκες με πρόβλεψη και οικονομία.
..................................................
ΠΡΑΞΑΓΟΡΑ
Όλες οι γυναίκες θ' ανήκουνε σ' όλους τους άντρες
και θα παίρνει ο καθείς, όταν θέλει, όποια θέλει,
για να κάνει παιδιά.
ΒΛΕΠΥΡΟΣ
Τότες όλοι θα τρέχουν
στην απ' όλες ωριότερη.
ΠΡΑΞΑΓΟΡΑ
Όλες θα κάθονται
στο παζάρι πλάι - πλάι : ασκημόμουτρες, κόμματοι,
κι ο γαμπρός που λυμπίζεται την ομορφότερη
θα καρφώνει προτύτερα την πλατσομύτα.
..................
ΠΡΑΞΑΓΟΡΑ
Σ' όλους όλα περίσσια θα δίνουμε.
Κι ο καθένας πιωμένος θα φεύγει
απ' το δείπνο του στεφανωμένος
με τη δάδα στο χέρι να φέγγει.
Στα στενάκια οι "μαμάδες"
τους κεφάτους θα ζώνουν
να τους λεν :"έχω μέσα
τρυφερό πιτσουνάκι".
Κι άλλη μιά, της σοφίτας,
θα τους κράζει: "Έλ' απάνου
να χαρείς μιαν αφράτη
παιχνιδιάρα.. Μα πρώτα
θα πλαγιάσεις μ' εμένα..."
Κ' οι μουστάκες θα παίρνουν
καταπόδι τ' αμούστακα:
"Πού μου τρέχεις, μωρό μου,
και δεν είναι η σειρά σου;"
Έτσι ο νόμος ορίζει
ν' αγκαλιάζουνε πρώτα
οι γερόντοι και οι άσκημοι.
............
ΜΙΑ ΚΟΠΕΛΑ
Μη ζηλεύεις τις μικρούλες
και τα τρυφερούδια, πό χουν
απαλά μεριά και στήθος
δυό μελοροδάκινα!
Ω, μπαμπόγρια μαδημένη
και πατσαλειμένη, εσένα
Χάρος μοναχά σου πρέπει.
Α' ΓΡΙΑ
Ω, που να σου πέσ' η τρύπα
και να σωριαστεί σου η κλίνη
κι όταν πας να κολληθείς,
αντίς άντρα φίδι να βρεις
και μ' αυτό να φιληθείς.

 

Η μεγάλη καινοτομία του χριστιανικού ερωτισμού ήταν ότι εξύμνησε τα θέλγητρα των ώριμων γυναικών. Οι παγανιστές της Αθήνας και της Ρώμης δεν παραδέχτηκαν ποτέ ότι οι ματρόνες μπορούσαν να αρέσουν ακόμα και να έχουν τη δική τους σεξουαλική ζωή. Ταπείνωναν με τις πιο περιφρονητικές βωμολοχίες μητέρες, γιαγιάδες, χήρες κάποιας ηλικίας που διεκδικούσαν ακόμα τον έρωτα, και θεωρούσαν ανώμαλους τους άντρες που αισθάνονταν έλξη γι αυτές. Ο πρώτος που έπλεξε το εγκώμιο σε μια γυναίκα εξήντα χρονών τη Χαριτώ, ήταν ένας Έλληνας από τα Γάδαρα που έζησε στη Ρώμη το 2ο αιώνα, ο Φιλόδημος: «Έχει ακόμα πλούσια την κόμη με τα ολόμαυρα μαλλιά της κι εκείνα τα κατάλευκα και στητά στήθια με ανασηκωμένα τα τριανταφυλλένια τους μπουμπούκια δίχως περιζώματα να τα φυλακίζουν. Το δέρμα της, που δεν το μαραίνει ούτε μια ρυτίδα, σταλάζει ακόμα αμβροσία...Πλησιάστε εραστές και ξεχάστε τις δεκαετίες της».

Οι παγανιστές της κλασικής αρχαιότητας θα εκπλήσσονταν και θα σκανδαλίζονταν αν άκουγαν τον Παύλο το Σιλεντάριο να ομολογεί, ακόμα πιο τολμηρά, ότι του άρεσε μια εξηντάρα παρά τις ρυτίδες και το πεσμένο στήθος της:

Αγαπώ πιότερο τις ρυτίδες σου, Φιλίνα,
από τη λάμψη της νιότης.
Μ’ αρέσει να νιώθω μες στη χούφτα μου
τα στήθια σου, που χαμηλοβλέπουν βαριά
οι κορφές τους, πιότερο απ’ το ολόισιο στήθος
μιας κόρης. Κάλλιο το φθινόπωρό σου
από την άνοιξή της, κι ο χειμώνας σου
είναι πιο ζεστός απ’ το κατακαλόκαιρό της.

Έτσι γεννήθηκε στο χριστιανικό Βυζάντιο η παράδοση του σεβασμού προς το πάντα επιθυμητό σώμα μιας γυναίκας σε εμμηνόπαυση, προς το ερωτικό ταμπεραμέντο της και τα έμπειρα χάδια της. Αυτή η παράδοση θα οδηγήσει αργότερα στις θαυμάσιες στροφές του Φρανσουά Μεϊνάρ, Η Ωραία Γρια (La Belle Vieille), που θα εμπλουτίσουν τον ερωτισμό μ’ ένα αίσθημα άγνωστο, ή και επίτηδες αγνοημένο, από τον παγανισμό.


Σαράν Αλεξαντριάν, Ιστορία της Ερωτικής Λογοτεχνίας