To be or not to be

"..Όταν ζητείται από κάποιον να είναι «ρεαλιστής» τότε η πραγματικότητα εκείνη την οποία καλείται να αναγνωρίσει δεν έχει να κάνει με τα φυσικά, υλικά στοιχεία ούτε έχει να κάνει με κάποια υποτιθέμενη δυσάρεστη αλήθεια σχετική με τη φύση του ανθρώπου. Συνήθως αποτελεί αναγνώριση των αποτελεσμάτων της συστηματικής απειλής της βίας. Αυτό περνάει και στη γλώσσα μας. Για ποιο λόγο, για παράδειγμα, ένα κτίριο αναφέρεται ως «ακίνητη ιδιοκτησία» [real property] ή ως «ακίνητη πε¬ριουσία» [real estate]; Η λέξη «real» κατά την τρέχουσα χρήση δεν προέρχεται από τη λατινική λέξη res, δηλαδή «πράγμα»: προέρχεται από το ισπανικό real, που σημαίνει «βασιλικό», «αυτό που ανήκει στο βασιλιά».

Κάθε έκταση που αποτελεί τμήμα μιας ευρύτερης ζώνης κυριαρχίας εν τέλει ανήκει στον κυρίαρχο νομικά, αυτό εξακολουθεί να ισχύει. Γι' αυτό το λόγο το κράτος έχει το δικαίωμα να επιβάλλει τους κανόνες του. Η κυριαρχία όμως τελικά, καταλήγει να σημαίνει το μονοπώλιο αυτού που κατ' ευφημισμό αναφέρεται ως «δύναμη» - δηλαδή τη βία. Όπως θαυμάσια έχει δείξει ο Giorgio Agamben, από την πλευρά της κυρίαρχης εξουσίας κάτι είναι ζωντανό μόνο όταν αυτή μπορεί να το σκοτώσει, έτσι και η ιδιοκτησία είναι «πραγματική» [real] επειδή το κράτος μπορεί να την καταλάβει ή να την καταστρέψει.

Παρομοίως, όταν κάποιος παίρνει μια «ρεαλιστική» θέση σε ζητήματα Διεθνών Σχέσεων, σημαίνει ότι τα κράτη θα χρησιμοποιήσουν οποιαδήποτε ικανότητα διαθέτουν, συμπεριλαμβανομένης της δύναμης των όπλων, προκειμένου να διεκδικήσουν τα συμφέροντα τους. Ποια «πραγματικότητα» αναγνωρίζει κανείς; Σίγουρα όχι την υλική. Η ιδέα ότι τα έθνη είναι οντότητες, όπως και οι άνθρωποι, με στόχους και συμφέροντα, είναι μια τελείως μεταφυσική ιδέα. Ο βασιλιάς της Γαλλίας έχει συμφέροντα. Η «Γαλλία» δεν έχει. Αυτό που το κάνει να φαίνεται «ρεαλιστικό» είναι πολύ απλά το ότι εκείνοι που ελέγχουν τα έθνη-κράτη έχουν τη δύναμη να συγκεντρώνουν στρατούς, να εξαπολύουν επιθέσεις, να βομβαρδίζουν πόλεις και να απειλούν, με άλλα λόγια, με τη χρήση οργανωμένης βίας στο όνομα αυτού που αποκαλούν «εθνικό συμφέρον» τους και ότι θα ήταν ανόητο να αγνοήσει κανείς αυτή τη δυνατότητα. Τα εθνικά συμφέροντα είναι πραγματικά επειδή μπορούν να σε σκοτώσουν.

Ο κρίσιμος όρος σ' αυτό το σημείο είναι η «δύναμη», όπως στη φράση «το κρατικό μονοπώλιο στη χρήση της καταναγκαστικής δύναμης». Οποτεδήποτε ακούμε να γίνεται επίκληση αυτής της λέξης, είμαστε ήδη μάρτυρες της παρουσίας μιας πολιτικής οντολογίας κατά την οποία η εξουσία να καταστρέφεις, να προκαλείς πόνο στους άλλους ή να απειλείς τη σωματική ακεραιότητα τους (ή απλά να τους κλειδώνεις σ' ένα μικρό δωμάτιο για το υπόλοιπο της ζωής τους), αντιμετωπίζεται ως το κοινωνικό ισοδύναμο της ίδιας της ενέργειας που κινεί το Σύμπαν.."

Κίνημα, Βία, Τέχνη και Επανάσταση-David Graeber
Μτφ:Σπύρος Κουρούκλης



Destroy our nations

 

«Υπάρχουν σε μια γοτθική εκκλησία κάτι στασίδια που σαν τα αναποδογυρίσεις θα δεις σκαλισμένες παραστάσεις αισχρές. Ο ανώνυμος τεχνίτης έχει δουλέψει για το κέφι του. Εχει αποκάμει να δουλεύει για τους άλλους, για την πίστη, για τις ιδέες. Δεν το 'καμε για να παίξει. Μα για να υπογράψει».


Νίκου Καββαδία Βάρδια

 

Ο Καντ έλαμπε, όχι μόνον ως συνομιλητής, αλλά και ως οικοδεσπότης, ευγενέστατος και γενναιόδωρος, του οποίου η μεγαλύτερη ευχαρίστηση ήταν να βλέπει τους καλεσμένους του, εύθυμους και περιχαρείς, να σηκώνονται με πνεύμα γαληνεμένο από τα πλατωνικά του συμπόσια, έχοντας απολαύσει εκείνην τη σύμμειξη διανοητικών και αισθησιακών απολαύσεων.
Και, ίσως, κυρίως για να ευνοήσει αυτήν την κατάσταση της αξιαγάπητης ιλαρότητος, αποδεικνυόταν τρόπον τινά ένας καλλιτέχνης στη σύνθεση των γευμάτων του. Είχε δυο κανόνες που έκδηλα τηρούσε και τους οποίους δεν τον είδα ποτέ να παραβαίνει: ο πρώτος, η συντροφιά να είναι μικτή και ετερόκλητη, πράγμα που χρησίμευε για να δίδει επαρκή ποικιλία στη συζήτηση: κατά συνέπειαν, οι καλεσμένοι του προσέφεραν κάθε δυνατή ποικιλία που μπορούσε να απαντηθεί στον κόσμο της Καινιξβέργης. Υπήρχαν εκπρόσωποι όλων των κατηγοριών: δημόσιοι λειτουργοί, καθηγητές, ιατροί, εκκλησιαστικοί άνδρες και πεφωτισμένοι έμποροι.

Ο δεύτερος κανόνας ήταν να έχει τη σωστή αναλογία νέων ατόμων, και συχνά νεότατων, που είχαν επιλεγεί μεταξύ των φοιτητών του πανεπιστημίου, προκειμένου να προσδώσουν στη συζήτηση ένα χαρμόσυνο τόνο νεανική δροσιάς· σε τούτο προσετίθετο, έχω λόγους να πιστεύω, και μία άλλη αιτία: με τον τρόπο εκείνον, πράγματι, κατόρθωνε να αποσπάται από τη θλίψη που τύλιγε το πνεύμα του όταν αναθυμούνταν τον πρόωρο θάνατο κάποιων νεαρών του φίλων, τους οποίους είχε αγαπήσει.
Και τούτο με ωθεί να μνημονεύσω ένα ιδιόμορφο γνώρισμα του Καντ στον τρόπο του να εκφράζει συμπάθεια προς τους αρρώστους φίλους. Οσον ο κίνδυνος ήταν επικείμενος, επεδείκνυε ανησυχία και αγωνία, ρωτούσε συνεχώς να μάθει νέα, ανέμενε ανυπόμονα την κρίση και μερικές φορές δεν ήταν εις θέσιν, λόγω της ταραχής που τον διακατείχε, να συνεχίσει τις συνήθεις εργασίες του. Αλλά μόλις του ανήγγελλαν τον θάνατο του ασθενούς, εκείνος ανακτούσε την αυτοκυριαρχία του και έπαιρνε ένα ύφος σταθερής γαλήνης - σχεδόν αδιαφορίας. Ο λόγος για τούτο ήταν ότι θεωρούσε τη ζωή εν γένει -συμπεριλαμβανομένης και κάποιας ιδιαίτερης πάθησης της ζωής, που εμείς την αποκαλούμε ασθένεια- σαν μια κατάσταση διακυμάνσεων και αιωνίων μεταβολών.

Οι τελευταίες ημέρες του Ιμάνουελ Καντ, του Τόμας ντε Κουίνσι, μτφρ.: Παναγιώτης Σκόνδρας, Αστάρτη

 

Απάντηση: To be or not to be

Ρώτησε κάποιος τον κύριο Κ. αν υπάρχει Θεός, και ο κύριος Κ. είπε: “Σου συνιστώ να αναλογιστείς, αν η απάντηση στο ερώτημα αυτό θα σε κάνει ν’ αλλάξεις συμπεριφορά. Αν δεν πρόκειται ν’ αλλάξεις, τότε το ερώτημα δεν έχει νόημα. Αν πάλι πρόκειται ν’ αλλάξεις, τότε μόνο σε ένα μπορώ να σου φανώ χρήσιμος: να σου πω ότι έχεις ήδη αποφασίσει πως χρειάζεσαι έναν Θεό”.

ΜΠΕΡΤΟΛΤ ΜΠΡΕΧΤ “ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΤΟΥ κ. ΚΟΫΝΕΡ”

 

Αγών ή παιδιά;

Η ατέρμονη μάχη του play και του game.

των Δ. Δραγώνα, Η. Μαρμαρά

Προσπαθώντας κανείς να περιγράψει το παιχνίδι, αντιλαμβάνεται πως άλλοτε πρόκειται για μία χαρούμενη, ανέμελη, άναρχη διάθεση και δράση και άλλοτε για ένα σύστημα που ορίζεται από περιορισμούς, ρόλους και κανόνες. Πρόκειται για δύο διαφορετικές συνθήκες που αν και μπορεί να συνυπάρχουν, γρήγορα θα βρεθούν σε αντιπαλότητα Στην πραγματικότητα, άλλοτε μιλάμε για play και άλλοτε για game. Άλλοτε για παιδιά και άλλοτε για αγώνα. Αν και στα αρχαία ελληνικά υπήρχε διάκριση των δύο λέξεων που περιγράφουν το παιχνίδι, δίνοντας στην πρώτη ένα χαρακτήρα που είναι πιο κοντά στην παιδική ηλικία και νοοτροπία και στη δεύτερη το γνώρισμα του ανταγωνισμού και της αντιπαλότητας που είχαν π.χ., οι αθλητικοί αγώνες και οι θρησκευτικές τελετές, η διαφοροποίηση αυτή στη σύγχρονη ελληνική γλώσσα με την επικράτηση της λέξης παιχνίδι έπαψε να υπάρχει. Για το λόγο αυτό στο γλωσσάρι των διαφορών που ακολουθεί για τη συγκρουσιακή σχέση των δύο λέξεων που ορίζουν την έννοια του παιχνιδιού, προτιμήσαμε να χρησιμοποιήσουμε τους αγγλικούς όρους game και play ώστε να αποφύγουμε τη σύγχυση που μπορεί να φέρουν η παιδιά και ο αγών καθώς πλέον παραπέμπουν και σε άλλες έννοιες και χρήσεις.

Το Game είναι ένα σύστημα κλειστό.
Το Play δε μπορεί παρά να είναι ανοιχτό.

Tο Game είναι αναπαραστατικό.
Το Play είναι ελεύθερο.

Τα Games συμμετέχουν στην πολιτική οικονομία της αναπαραγωγής και των πνευματικών δικαιωμάτων.
Το Play συνιστά τη γενική οικονομία της υπέρβασης.

Τα Games λειτουργούν σαν παυσίπονα για τη σχιζοφρενική καπιταλιστική κοινωνία.
Το Play συνιστά την υπέρβαση της αναγκαιότητας.

Το Game χρειάζεται πάντα ένα πλαίσιο παιχνιδιού και αναφοράς (ένα gamespace) που γεννά τους κανόνες και δίνει νόημα στο game.
Το Play εξαπλώνεται στην καθημερινότητα.

Το Game είναι μια κατασκευή που μπορεί να αναλυθεί σε διακριτά σημεία.
Το Play είναι μία δραστηριότητα εμπειρικά πρόσκαιρη από τη φύση της. Η ανάλυσή της είναι μη εφικτή.

Η εξαπάτηση είναι Play.
Τροποποιεί το χαρακτήρα του Game.

Δεν υπάρχει θάνατος στο Play, ούτε και «unplay».
Τα Games ορίζονται από το θάνατο και το unplay και μόνο το Play τα συνδέει με το επόμενο επίπεδο.

Οι players είναι δημιουργοί.
Oι gamers είναι παίκτες.

Το Play μπορεί να αναιρέσει ένα Game και τους κανόνες του.
Ένα Game χωρίς κανόνες δεν υφίσταται.

Τα Games είναι σχήματα ιεράρχησης που παράγουν ιεραρχίες.
Το Play βασίζεται σε αλληλοσυσχετίσεις ετεροτήτων.

Όσο περισσότερες διαφορές θα εμπλέκονται στο πεδίο του Play, τόσο πιο έντονη και σημαίνουσα θα γίνεται η εμπειρία του.
Γι’ αυτό, μπορώ να παίξω με τον εαυτό μου αλλά δεν μπορώ να παίξω με μένα.

Αν στον δυτικό πολιτισμό το game φάνηκε να υπερέχει με κάποιο τρόπο του play, αυτό συνέβη μόνο γιατί η Ευρωπαϊκή σκέψη ακολουθώντας τη συνήθη ρασιοναλιστική οδό, προτίμησε την «εκπολιτισμένη», πειθαρχημένη και ασφαλή εκδοχή του παιχνιδιού, και παραμέρισε τα πιο άναρχα και ζωηρά χαρακτηριστικά του. Γιατί το play εμπεριείχε και θα εμπεριέχει πάντα το βασικότερο στοιχείο. Αυτό της ανατροπής…


Ένα αφιέρωμα στην παρεξηγημένη έννοια του παιχνιδιού στο 12ο τεύχος του Κοντέινερ.

κοντέινερ

 

(...) Καλό είναι να θυμόμαστε ότι ο Πλάτων έγραφε εν μέσω ήττας: ένα μεγάλο μέρος της Αθήνας, η Αττική, ήταν ρημαγμένο και καμένο· και θα πρέπει να ένιωσε ότι προσωρινά μέτρα και μεταρρυθμίσεις ήταν τελείως μάταια όταν ένας Πελοποννησιακός πόλεμος ήταν δυνατόν να διαλύσει τον κόσμο του. Κατά τον Πλάτωνα ένα κακοσχεδιασμένο κράτος-καράβι χρειαζόταν κάτι περισσότερο από την επιστήμη της ναυσιπλοΐας αν ήθελε να περάσει τα τρικυμισμένα νερά: αν συνεχώς κινδύνευε να βουλιάξει, ήταν, όπως φαίνεται, καιρός να ξαναπάει στον ταρσανά και να ελεγχθούν οι αρχές με βάση τις οποίες κατασκευάστηκε. Παρεμπιπτόντως επισημαίνω ότι σε παρόμοια ψυχική διάθεση είμαστε σήμερα κι εμείς, και για τούτο ξαναμελετούμε τα θεμελιώδη. (...)



Λιούις Μάμφορντ, Η ιστορία των ουτοπιών, μετάφραση Βασίλης Τομανάς, Νησίδες, Θεσσαλονίκη 1998.

 

Ο ακαδημαϊκός Σπύρος Μελάς παρουσιάζει στο ακροατήριο τον νέο τότε λογοτέχνη Αλέξη Πάρνη:

«Ελληνικέ λαέ, κάποιος περνά ανάμεσά μας. Παρουσιάστε, αρμ!»

Κι ο Δημήτρης Ψαθάς σχολιάζει σκωπτικά:

«Ομολογώ ότι χάρηκα πολύ, γιατί στον τόπο μας προκειμένου για την εμφάνιση ενός νέου συγγραφέα, η κριτική τον υποδέχεται με άλλο στρατιωτικό παράγγελμα: "Κάποιος φάνηκε. Επί σκοπόν, πυρ!"».

 

«Οταν η ψυχή πεθαίνει, το περιπλανώμενο κουφάρι μετατρέπεται σε απόλυτα κοινωνικό ον»

«Σίγουρα δεν έχεις ξεχάσει το περίφημο ρητό που αναφέρεται στην εισαγωγή της Αννας Καρένινα, όπου ο Τολστόι τυλίγεται εκεί με το μανδύα μιας γαλήνιας αγροτικής θεότητας και, ενώ αιωρείται στο κενό, καρτερικός και φιλεύσπλαχνος, αποφαίνεται από ψηλά πως όλες οι ευτυχισμένες οικογένειες μοιάζουν μεταξύ τους, ενώ οι δυστυχισμένες οικογένειες έχουν η κάθε μία τη δική της δυστυχία. Με όλο τον σεβασμό που τρέφω για τον Τολστόι, έχω να σου πω ότι το σωστό είναι ακριβώς το αντίθετο: οι δυστυχείς, ως επί το πλείστον, είναι βυθισμένοι σε μια συμβατική μιζέρια, αναπαράγοντας με μια άγονη μονοτονία τέσσερα-πέντε κλισέ δυστυχίας, φθαρμένα κι αυτά από την πολλή χρήση. Ενώ η ευτυχία είναι ένα κομψό και σπάνιο κομψοτέχνημα, κάτι σαν κινέζικο βάζο, οι λίγοι που την έφτασαν, τη σκάλιζαν ή τη λάξευαν επί χρόνια, ο καθένας κατ' εικόνα και ομοίωσή του, ο καθένας σύμφωνα με το δικό του μέτρο, έτσι ώστε να μην υπάρχει ευτυχία όμοια με άλλη ευτυχία. Και στο σμίλευμα της ευτυχίας τους ενστάλαξαν και τον πόνο τους και την ταπείνωσή τους. Αποδεσμεύοντας, λες, το χρυσάφι από άλλα ορυκτά...»


Αμος Οζ: Το μαύρο κουτί

 

Cormac McCarthy, "The Road"

Να σε ρωτήσω κάτι;

Και βέβαια. Ό,τι θές.

Θα πεθάνουμε;

Κάποια στιγμή. Όχι τώρα.

Και πηγαίνουμε ακόμα νότια.

Ναι.

Οπότε θα ΄ναι πιό ζεστά.

Ναι.

Μάλιστα.

Τι μάλιστα;

Τίποτα. Έτσι το 'πα.

Πέσε κοιμήσου.

Οκέι.

Θα σβήσω τη λάμπα τώρα. Σε πειράζει;

Όχι. Δεν με πειράζει.

Και πιό μετά μες στο σκοτάδι; Να σε ρωτήσω κάτι;

Και βέβαια. Ό,τι θες.

Τι θα 'κανες αν πέθαινα;

Αν πέθαινες θα 'θελα να πεθάνω κι εγώ.

Για να 'μαστε μαζί;

Ναι. Για να 'μαστε μαζί.

Οκέι.

 

Απάντηση: To be or not to be

Δεν ξέρω τί στο διάολο συνειρμός ήταν αυτός, όμως διαβάζοντας το αμέσως από πάνω κειμενάκι, μου ήρθε στο μυαλό το παρακάτω...


Sherlock Holmes and Dr Watson went on a camping trip. After a good meal and a bottle of wine they lay down for the night, and went to sleep. Some hours later, Holmes awoke and nudged his faithful friend awake. "Watson, look up at the sky and tell me what you see."

Watson replied, "I see millions and millions of stars."

"What does that tell you?" Holmes questioned.

Watson pondered for a minute. "Astronomically, it tells me that there are millions of galaxies and potentially billions of planets. Astrologically, I observe that Saturn is in Leo. Horologically, I deduce that the time is approximately a quarter past three. Theologically, I can see that God is all powerful and that we are small and insignificant. Meteorologically, I suspect that we will have a beautiful day tomorrow. What does it tell you?"


Holmes was silent for a minute, then spoke. "Watson, you idiot! Someone has stolen our tent!!!"


 

 

Απάντηση: To be or not to be

If you make a mistake and get all tangled up, you just tango on.